О для чайников : прак тическое пос

де
кАбр
АСАЛАРИЛАР ҲАҚИДА ҲАЛИ БУНИ БИЛМАЙСИЗ – 9­ ФАКТ 
Асаларилар ячейкаси – табиатдаги идишнинг энг оқилона геометрик 
шакли, уни қуришга энг кам миқдорда материал талаб қилинади 
(100 та асалари ячейкасига — 1,3 г мум), конструктив мустаҳкамлиги 
ва сиғимига кўра ячейкага тенг келадигани йўқ. 
дЕКабрда қандай ишлар бажарилади?
Совуқ тушиши билан асаларилар ўзларига мақбул ҳароратни 
сақлаш бўйича қишки клубни ташкил этади.
Бу пайтда сиз асалари хўжалиги ишларидан чалғиб, ўз асбоб­ 
ускуналарингизни тартибга солишингиз, эски сушни эритишин-
гиз, келгуси баҳорга эҳтиёт уяларни ҳозирлаб қўйишингиз мум-
кин. 
Тез­тез кўрик ўтказиш орқали асалариларни ташвишлантирмас-
лик керак, бунинг ўрнига уянинг кўзига шланг тиқиш орқали 
уларни тинглаб кўриш мумкин. Уянинг деворига чертиб, тинглаб 
кўринг. Баланд ғовур­ғувур эшитилиб, дарҳол тинса, демак ҳам-
маси жойида. Агарда қуруқ, чирсиллайдиган овоз эшитилса, де-
мак уяда озуқа етишмайди. Озуқа етишмаганда асалариларга 
илиқ асал ёки қиём бериш керак, шуни ёдда тутингки, буни зару-
ратсиз ва жуда совуқ ҳавода қилиш керак эмас.
1,3 Г.МуМ = 100 КаТаК
=

---

Бошловчи асаларичилар учун АСАЛАРИЧИЛИК
47
Агарда декабрнинг ўрталарида ҳаво ҳарорати 15°С дан ошса, 
кўрик ўтказиш мумкин. Шу билан бирга оилага варроатозга қар-
ши дорилар, масалан, бипин билан ишлов бериш мумкин.
Кўрик пайтида мумкатакдаги асалга алоҳида эътибор қаратиш ке-
рак. Унинг кристалланишига йўл қўймаслик керак, чунки бунда 
асаларилар овқатланишига қийналади. Агарда асал кристаллан-
ган бўлса, асалариларга қўшимча озуқа бериш шарт.
бирОз назарий МаълуМОТлар
асалариЧилиК МаҳсулОТлари – асал 
Асал уч хил бўлади – гул асали, падев асали ва 
шакарли қиёмдан олинган асал.
Гул асалини асаларилар гул ширасидан ҳосил 
қилади. Шира қайси ўсимликдан олинганига кўра асал мазаси, 
ранги ва зичлигига кўра кескин фарқланиши мумкин. Падев аса-
ли — бу асаларилар томонидан медявной шудрингдан ёки турли 
ўсимликларда яшайдиган ўсимлик битининг ширали ажратмала-
ридан йиғилган. Шуни ёдда тутиш керакки, бундай асални аса-
лариларга қишга қолдириб бўлмайди, аммо уни одам истеъмол 
қилиши мумкин. Асалда падь борлигини аниқлаш учун, асал, сув 
ва этил спиртини олиб, пробиркага бир қисм асал, бир қисм сув ва 
10 қисм спирт солиш керак. Аралашмани яхшилаб чайқатиш ва 
1–2 дақиқа ушлаб туриш керак. Бу пайтда аралашма шаффоф бў-
либ қолса, демак падь йўқ. Ранги ўзгариши ва/ёки парчалар пайдо 
бўлса, падь борлигидан далолат беради.
Гул асали ўзининг хушбўйлиги ва ноёб таркиби туфайли қадрла-
нади. Чунки шакардан ташқари, унинг таркибида оқсиллар, ами-
нокислоталар, турли витаминлар гуруҳлари мавжуд. Шу сабабли 
асални сақлашга алоҳида эътибор қаратиш керак. Шуни ёдда ту-
тингки, истиш пайтида асал фойдали хусусиятларининг бир қис-
мини ва хушбўйлигини йўқотади. Асални сақлаш учун энг мақбул 
ҳарорат 10–20 градус. 

---

Бошловчи асаларичилар учун АСАЛАРИЧИЛИК
48
Агарда ҳарорат 42°С дан ошса, асал анча фойдали моддаларини 
ва хушбўйлигини йўқотади. 
Асраш пайтида асал кристаллашиши ке-
рак. 
Асалнинг кристаллашишга мойиллиги
унинг намлиги, шунингдек қандай гуллардан шира йиғилганлиги-
га боғлиқ.
Асалнинг айрим навлари умуман кристалланмайди.
Бошқалари мумкатакда туриб кристаллашиши мумкин. Кристал-
ланган асални 40 градусли сув ҳаммомида эритиб, суюқ ҳолатга 
келтириш мумкин. Аммо иситишнинг салбий таъсирини ҳам ёдда 
тутиш керак.
Кристаллашишдан ташқари асалнинг ферментацияси содир бўли-
ши мумкин. Бу хамиртуруш замбуруғлари туфайли пайдо бўлган 
асалнинг ачишидир. Ферментацияга учраган асал нордон бўлиб 
қолади. Асалда намлик қанча кўп бўлса, ферментацияга мойил-
лик шунча ошади. Ферментациянинг олдини олиш учун асалари-
лардан фақат етук асални олиш керак, чунки унда намлик камроқ 
бўлади ва уни совуқ ҳароратларда, масалан қишда истилмайдиган 
ертўлада сақлаш маъқул.