Transport vositalarida ishlatiladigan

1-jadval. Cho’zilishga sinaladigan namunalarning o’lchamlari 

Namuna o’lchamlari, mm 

Namuna turlari 

I 

II 

III 

IV 

V 

Umumiy uzunligi, L 

115 

150 

150 

80 

80 

Kallak eni, V 

25±1 

20±0,5 

- 

- 

11,0±0,2 

Ish qismining uzunligi, l 

33±1 

60±0,5 

- 

40±0,5  40±0,5 

Ish qismining eni, b 

6±0,4 

10±0,5  15±0,5 

20±0,5 

- 

5±0,2 

Egri joylar radiusi, r 

 

14±0,5 

60 dan 

kam 

emas 

 

- 

 

6±0,2 

 

6±0,2 

R 

25±1 

- 

- 

- 

- 

---

Namuna sirtiga chizilgan belgilar 

orasidagi masofa, mashina 

qisqichlari orasiga kirmaydigan 

qismi, A 

 

80±1 

 

115±5 

 

100±2 

 

- 

 

52±1 

Namuna ish qismining qalinligi, h 

1....2 

3....4 

0,5...6 

- 

3....4 

Baza uzunligi, l

0

 

25±1 

50±0,5  5,0±1  25±0,5  25±0,5 

Kallak diametri, D 

- 

- 

- 

11±0,2 

- 

Ish qismining diametri, d 

- 

- 

- 

5,0±0,2 

- 

 

 

 

1-rasm. Plastmassalarni cho’zilishga sinashda ishlatiladigan namuna turlari. 

Uzish mashinalarining cho’zish tezligi har xil bo’lib, odatda u plastmassalar 

uchun 10...20 mm/min ni tashkil etadi. Ularning aniq qiymati tegishli plastmassalar 

uchun standart va texnik shartlarda keltiriladi.  

Ishni  bajarish  tartibi.  Sinash  ishlari  xona  xaroratida  olib  boriladi. 

Namunalar  soni  bir  xil  materialdan  beshtadan  kam  bo’lmasligi  kerak.  Sinashdan 

avval  cho’ziladigan  namuna  ish  qismining  qalinligi  va  eni  o’lchanadi  va  uning 

ko’ndalang kesim yuzi aniqlanadi. O’lchash namunaning kamida uchta joyidan 0,01 

mm  aniqlikkacha  bajariladi.  So’ngra  sinalayotgan  namuna  mashina  tutqichlari 

orasiga  mahkamlanadi.  Sinash  vaqtida  mashina  tutqichlaridan  biri  qo’zg’almas 

bo’ladi. Odatda, uzish mashinalarining yuqorigi tutqichi qo’zg’almas, pastki tutqichi 

esa qo’zg’aluvchan bo’ladi. Qisqichlar orasiga namuna o’rnatilgandan keyin unga 

noldan namuna uzuvchi kuch hosil bo’lguncha asta – sekin oshib boradigan kuch 

---

tahsir ettiriladi. Keyin mashina shkalasidan namuna uzilgan vaqtdagi kuch miqdori 

N (nyuton) hisobida belgilab olinadi.  

Bundan  tashqari  plyonkali  materiallar  uchun  uzilish  vaqtiga  qadar  uning 

qanchalik cho’zilganligi ham belgilab olinadi.  

Hisoblash. Cho’zilishdagi uzuvchi kuchlanish σ

cho’z

 va cho’zilishdagi oqish 

chegarasi σ

cho’z. oq 

– quyidagi formulalar orqali topiladi: 

 

h

b

Р

чуз

Р







;   

MPa   

h

b

Р

ок

чуз

Р

Т







.



  ;  MPa 

Bu  yerda:  R

r