Oliy matematika asoslari

У
н ,
м
0  
п х 
х
5- чизма 
6- чизма
М а с ш т а б б и рл иг ин и т а й и н л а б , т е к и с л и к д а б и р о р М  н у к та н и
ол а м и з . Б у н у к т а д а н а в в а л а б с ц и с с а у к и г а , сунг о р д и н а т а у к и г а
п е р п е н д и к у л я р л а р т у ш и р а м и з . У л а р н и н г к о о р д и н а т а у к л а р и б и л а н
ке с и шг а н н у к т а л а р и н и мос р а в и ш д а М х ва М у о р к а л и б е л г и л а й м и з
(6 - ч и з м а ) .
ОХ у к и д а г и М х н у к та н и и ф о д а л а г а н сонни х  д ей л и к (х  сон М х 
ну к т а О н у к т а д а н у н г д а б у л с а , мус ба т , ч а п д а б у л с а, м а н ф и й б у л а д и ) .
Ш у н г а у х ш а ш O Y  у к и д а г и М у н у к т а н и и ф о д а л а г а н сонни у  д е й м и з
(у  сон М у н у к та О н у к т а д а н ю к о р и д а б у л с а , мусбат , п а с т д а б у л с а ,
м а н ф и й б у л а д и ) . М х ва М у н у к т а л а р с он л а р у к и д а х  в а у  с о нл а р ни
а н и к л а й д и . Б у л: ва у  с о н л а р д а н т у з и л г а н (х , у )  ж у ф т л и к М  н у к та н и н г
к о о р д и н а т а л а р и : х га М  н у к т а н и н г б иринчи к о о р д и н а т а с и ёки 
а б с ци с с а си , у  га М  н у к та н и н г ик кинчи к о о р д и н а т а с и ёки о рд и н а т а с и
д е й и л а д и . М  н у к т а к о о р д и н а т а л а р и о р к а л и
М — М ( х , у)
каб и ё з и л а д и.
Э с л а т м а . А б с ц и с с а у к и д а г и н у к т а л а р н и н г к о о р д и н а т а л а р и
(х, 0 ), о р д и н а т а у к и д а г и н у к т а л а р н и н г к о о р д и н а т а л а р и (0 , у ) ,  к о о р ­
д и н а т а б о ш и н и н г к о о р д и н а т а л а р и ( 0 , 0 ) б ул а ди .
Их т и ё р и й ик ки т а х  ва у  х а к и к и й с о н л а р б е р и л г а н б ул и б, у л а р д а н
т у з и л г а н (х, у )  ж у ф т л и к н и к а р а й л и к . Б у ж у ф т л и к т е к и с л и к д а б ит т а
ну к т а н и т а с в и р л а й д и . Буни к у р с а т и ш учун а б с ц и с с а у к и д а х  сонга 
мос к е л а д и г а н н у к т а ни , о р д и н а т а у к и д а у  сонг а мос к е л а д и г а н
н у к та н и т опиб, бу н у к т а л а р д а н мос р а в и ш д а а с б ц и с с а ва о р д и н а т а
у к л а р и г а п е р п ен ди к у л я р ч и к а р а м и з .
П е р п е н д и к у л я р л а р н и н г к е ­
с и ш г а н н у к т а с и к о о р д и н а т а л а р и (х, у )  б ул г а н н у к та н и и ф о д а л а й д и
( 7 - ч и з м а ) .
19
www^Orbita.Uz kutubxonasl

---

Ш у н д а й к и л и б т е к и с л и к д а н о л и н г а н х а р бир н у к та ик кита х  ва 
у  х а к и к и й с о н л а р д а н т у з и л г а н (х, у)  ж у ф т л и к н и хосил ки л ад и.
Акс и нч а и ж т и ё р и й и к ки та х  ва у  х а к и к и й с о н л а р д а н т у з и л г а н (х, у)
ж у ф т л и к т е к и с л и к д а
б ит т а
нук т а н и 
и ф о д а л а й д и .
Ю к о р и д а
к е л т и р ил г а н 
т а д б и р л а р
н у к т а н и н г т е к и с л и к да г и в а з и я т и н и ту- 
л и к а н и к л а ш имконини б е ра д и. О д а т д а
б у нд а й т а д б и р л а р н а т и ж а с и тугри б ур - 
ч а к л и Д ек а р т к о о р д и н а т а л а р и систе­
м аси, к и с к а ч а Д ек арт к о о р д и н а т а ла р и  
системаси д е й и л а д и .
Д е к а р
к о о р д и н а т а л а р и
сис т е мас и 
б и л а н бир к а т о р д а кут б к о о р д и н а т а л а ­
ри с и с т е ма с и х а м мухим у рин т утад и.
Ку т б к о о р д и н а т а л а р и , к у т б н у к та деб а т а л у в ч и О н у к т а ва унд а н 
ч ик у в ч и О Е  н у р д а н — к у т б у к и д а н и б о р а т (8 - ч и з м а ) .
Ку т б к о о р д и н а т а л а р и с и с т е мас и берил-
•---------------------- -- 
Т  
ган були б, Р  т е к и с л и к д а г и бирор н у к т а
булсин. Ф а р а з к и л а й л и к р Р н у к т а д а н
О 
н у к т а г а ч а б у л г а н м а с о ф а , <р э с а кутб 
у к и н и О Р  нур б и л а н т а ш к и л эт г а н б у р ча г и булсин.
Н у к т а н и н г к у т б к о о р д и н а т а л а р и д еб р ва ф с о н л а р и г а а йт ил а ди .
Б у н д а р бирин чи к о о р д и н а т а булиб, у к у т б ра ди ус и, ср эса иккинчи 
к о о р д и н а т а були б, к у т б б у р ч а г и д ей и л а д и . Ку т б к о о р д и н а т а л а р и д а
Р  н у к та Р  (р, <р) к а б и б е л г и л а н а д и ( 9 - ч и з м а ) .
У
У
(*,у)
0
X