Milliy 9 (2015-y). p65

Ichkilik odamni subutsiz, båburd, yolg‘onchi, razil
kimsaga, hatto, qotilga aylantirib qo‘yishi juda ko‘p bora
kuzatilgan. U kishi miyasiga qattiq ta’sir etib, jigarni,
asabni ishdan chiqaradi, yurak faoliyatini zaiflashtiradi.
Ichkilikka bårilgan kishining hayoti aksariyat hollarda
fojia bilan tugaydi.
Bunday odam or-nomus, urf-odat, insof-diyonat va boshqa
insoniy munosabatlar må’yorini unutadi, rahm-shafqat dågan
tushunchalardan uzoqlashib kåtadi, farosatsiz va didsiz bir
maxluqqa aylanib qoladi.
Buyuk shoir va shoh Bobur Mirzo ichkilikning inson ruhi-
yatida, kasb-u korida, dunyoqarashida qanchalar katta tanazzul
hosil qilishini tåran anglagan va o‘zi hukmronlik qilgan o‘lkalarni
bu balo changalidan xalos qilish niyatida maxsus farmon qabul
qilgan. Ushbu hujjatda «håch bir kishi ichkilik ichishga urinmasin,
ichkilik yasamasin, sotmasin va olmasin, o‘zida saqlamasin,
eltmasin va kåltirmasin: «Ichkilikdan qochinglar, shoyadki, najot
topsanglar» (hadisi sharif)» dåya qat’iy bålgilagan edi.
Kuzatishlar shundan dalolat båradiki, 1000 nafar aqli zaif
boladan 500 nafarining onasi, 70 nafarining esa otasi ham, onasi
ham spirtli ichimlik istå’mol qilar ekan. Fransuz vrachi Dåmma
28 yil davomida eri ham, xotini ham ichkilikka bårilgan o‘nta
oilani kuzatgan. Bu oilalarda tug‘ilgan 57 bolaning 25 nafari
yoshiga yåtmay o‘lgan, 5 nafarida tutqanoq kasali bo‘lgan, 5 na-
farining bosh miyasida suv yig‘ilgan, 12 nafarining aqli zaif,
faqat 10 bolagina sog‘lom tug‘ilgan. Tutqanoq kasali bilan og‘ri-
gan har 100 boladan 60 nafarining ota-onasi ashaddiy aroqxo‘r
bo‘lgan.
Ichkilik turli jinoyatlarning onasidir. Dalillarga murojaat
qilinsa, 70 foizga yaqin qotillik, 80–90 foiz båzorilik asosan
mastlikda ro‘y båradi. Agar fuqarolar tomonidan spirtli ichim-
liklarni istå’mol qilish 35 foizga kamaytirilsa, qotillik kamida
40 foizga, båzorilik 25 foizga kamayishi aniqlangan. 100 gramm
aroq ichish kishi jismidagi faol ishlayotgan 7500 to‘qimani yo‘q
qiladi. 75 gramm aroq istå’mol qilingandan so‘ng mushaklarning
kuchi 20 dan 40 foizgacha kamayadi. Bu esa o‘z-o‘zidan måhnat
!

---

93
unumdorligining pasayishiga, jamiyat ma’naviyatining kuchsiz-
lanishiga olib kåladi
1
.
25 foizga yaqin aroqxo‘rlar mastlik paytida o‘zini o‘zi o‘ldi-
rishni o‘ylaydi. 100 gramm spirtli ichimlik sportchini ikki haftaga
safdan chiqaradi. Spirtli ichimliklar ichish, chåkish, ayniqsa, ayollar
va yosh bolalarga kuchli va tåz ta’sir etadi. Ayol kishi bir-ikki yil
mobaynidayoq alkogolga o‘rganib qoladi. 13–14 yoshli o‘g‘il yoki
qiz bolaga båriladigan bir qadah kuchsiz vino katta yoshli odamning
bir shisha aroq ichgani kabi yomon ta’sir etadi.