Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish. Mechanization of poultry farms

№
Sxemalar ko‘rinishi (vidi)
Shifri
№
Sxemalar turlari (tipi)
Shifri
1
Elektrik
E
1
Strukturaviy
1
2
Gidravlik
G
2
Funksional
2
3
Pnevmatik
P
3
Prinsipial
3
4
Kinematik
К
4
Bogianish (montaj)
4
5
Optik
L
5
Ulanish
5
6
Vakuumli
V
6
Umumiy
6
7
Gazli
X
7
Joylashish
7
8
Avtomatik
A
8
Boshqa sxemalar
8
9
Aral ash
S
9
Birlashgan
0
13.19-rasm.
  Elektromagnitli 
relening sxemasi.
191

---

Masalan,  elektrik  bog‘lanish  sxemasi  quyidagicha  shifrlanadi:  E4 
(Elektrik, 4 -  bog‘lanish (montaj)).
Avtomatikaning  funksional  sxemalari.  Funksional  sxemalar 
moslamalami,  elementlarni,  vositalami  o‘zaro  bog‘lanishlarini  va  hara- 
katlanishlarini  ifodalaydi.  Elementlar  sxemada  to'rtburchak  shaklida 
belgilanadi,  ulaming  orasidagi  aloqalar  esa  strelkali  chiziqlar  bilan 
belgilanadi.  Strelkaning yo‘nalishi signalning o‘tishini ko‘rsatadi  (13.20- 
rasm).
ТЕ
13.20-rasm.
 Avtomatikaning funksional sxemasi:
ТЕ -  topshirish elementi; BQ -  boshqarish va qabul qilish elementi;
IM -  ijro mexanizmi; BE -  boshqarish elementi; BO‘ -  birlamchi o‘zgartirgich.
Funksional sxemalar asosiy texnik hujjat hisoblanadi va ular texnologik 
jarayonning  alohida  bo‘g‘inlarming  avtomatik  nazorat,  boshqarish  va 
rostlashning funksional-blok tartibini aniqlaydi va boshqarish obyektidagi 
asbob va vositalami yoritadi.
Umumiy  holda  funksional  sxemalar  chizma  shaklida  bajariladi  va 
unda  texnologik  qurilmalar,  truboprovodlar,  kontrol-o‘lchov  asboblari, 
texnik vositalarining  shartli  belgilanishlari  va  ularning  o‘zaro  aloqalari 
ko‘rsatiladi.  Qo‘shimcha  qurilmalar  (rele,  avtomat,  ta’minot  manbalari, 
o‘chirgichlar,  saqlagichlar)  funksional  sxemalarda ko‘rsatilmaydi.  Funk­
sional  sxemalarda  texnologik  qurilmalar  masshtabsiz  soddalashtirilgan 
ko‘rinishda, lekin haqiqiy konfiguratsiya shaklida ko‘rsatiladi. Texnologik 
qurilmalardan  tashqari  funksional  sxemalarda  turli  xil  truboprovodlar 
ham soddalashtirilgan va shartli ravishda belgilanadi.
192
13.2-jadval
Truboprovodlarning funksional sxemalarda sbartli belgilanishlari