Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish. Mechanization of poultry farms

13.3. Avtomatik nazorat qilinadigan kattaliklar
Hozirgi davrdaxalq xo‘jaligi sohalarini avtomatlashtirish jarayonlarida 
3000 dan ortiq fizik kattaliklar va texnologik ko‘rsatkichlami nazorat qilish 
kerak  boiadi.  Qishloq  xo‘jaligini  avtomatlashtirishda  barcha  nazorat 
qilinadigan  kattaliklar  va  ko‘rsatkichlar  asosan  besh  guruhga  boiinadi:
167

---

issiqlikenergetik ko‘rsatkichlar;  elektroenergetik ko‘rsatkichlar;  mexanik 
ko‘rsatkichlar; kimyoviy tarkibi va fizikaviy tuzilishi.
Issiqlikenergetik  ko‘rsatkichlarga:  harorat,  bosim,  sath  va  sarf kabi 
kattaliklar;  elektroenergetik ko‘rsatkichlarga:  o‘zgarmas va o ‘zgaruvchan 
tok  va  kuchlanish,  aktiv  reaktiv  va  to‘la  quvvat,  quvvat  koeffitsiyenti, 
chastota,  izolatsiya  qarshilik;  mexanik ko‘rsatkichlar:  burchak tezlanish, 
deformatsiya,  kuch,  aylanish  momentlari,  detallar  soni,  materiallar 
qattiqligi,  tebranish,  massa,  kimyoviy  ko‘rsatkichlar:  konsentratsiya, 
kimyoviy  tuzilishi  va  tarkibi  hamda  fizikaviy  kattaliklar:  namlik,  elektr 
o‘tkazuvchanlik, zichlik, yumshoqlik, yoritilganlik va shu kabilar kiradi.
Nazorat qilinadigan kattaliklar bilan o'zgartirgichlar va  signallaming 
strukturaviy bogianish sxemasi  13.1-rasmda keltirilgan.
Bajariladigan  vazifalariga  qarab  avtomatlashtirishni  quyidagilarga 
ajratish  mumkin:  avtomatik  nazorat,  avtomatik  himoya,  avtomatik 
boshqarish, avtomatik rostlash.
Avtomatik nazorat o ‘z navbatida avtomatik  signalizatsiya,  avtomatik 
oichash, avtomatik saralash va avtomatik axborotni yigishga ajratiladi.
Avtomatik  signalizatsiya xizmatchilarni,  texnologik jarayon  ko‘rsat- 
kichlarichegaraviyko‘rsatkichlargayaqinlashganlikhaqidaaxborotberadi. 
Avtomatik oichash texnologik jarayonni asosiy ko‘rsatkichlarini maxsus 
asboblarga uzatib  berishga xizmat qiladi.  Avtomatik saralash mahsulotni
168
og irlik   oicham lari,  rangi  va  boshqa  fizik-mexanikaviy  xususiyatlariga 
qarab  ajratishga  xizmat  qiladi.  Avtomatik  axborotni  y ig ish   texnologik 
jarayon  o ‘tishi,  mahsulotni  sifati,  soni  va  boshqa  ko‘rsatkichlari  haqida 
m aium ot yigishda xizmat qiladi.
Avtomatik  himoya  nonormal  va  halokat  holatlarida  qoilaniladi.  Bu 
holda himoya vositalari jarayonni to ‘xtatib yoki avtomatik ravishda ushbu 
holatlarrf^chetlashtirishga xizmat qiladi.