Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish. Mechanization of poultry farms

6.5. Donli ozuqalami tayyorlashni 
mexanizatsiyalashtirish
Parrandalar  tomonidan  to‘yimdorlik  moddalarini  hazm  qilishda 
ozuqalami  maydalash  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Ozuqalar  mayda- 
langanda  parrandalar  ulami  hazm  qilish  uchun  kam  energiya  sarflaydi. 
Maydalangan  ozuqalar  aralashtirilib  omuxta  holida  berilganda  yuqori 
samaraga erishiladi.
90
Konsentrat  ozuqalami  maydalash  va  ularni  oziqlantirish  uchun 
tayyorlash  texnologiyasiga  quyidagi  zootexnik  talablar  qo‘yiladi:  ozuqa 
zarralarining  yirikligi  parrandalar  uchun  kichik  va  o‘rtacha  kattalikda, 
ya’ni  0,5-2,0  mm  boiishi  kerak,  har  qanday  holatda  ham  changsimon 
zarralarning bo‘lishi ma’qul hisoblanmaydi. Chunki ular oshqozon soklari 
bilan  yaxshi  namlanmaydi  va  qiyin  eriydigan  toshchalar  hosil  qiladi. 
Bundaj^tashqari,  ozuqada  zararli  qo‘shimchalar  va  metall  zarralarining 
bo‘lishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
Konsentrat  ozuqalami  bir  xil  tarkibli  massa  ko‘rinishidagi  omixta 
holida  oziqlantirish  lozim.  Uzoq  vaqt  saqlanganda  namligi  15-17%  dan 
oshmasligi  kerak.  Parrandalar  omuxta'ozuqalar  bilan  oziqlantirilganda 
namlik 45-55% bo‘lishi muhim hisoblanadi.
Ozuqalami  qadoqlashda  berilgan  massadan  chetga  chiqish  quyidagi 
oraliqlarda  bo‘lishi  ruxsat  etiladi:  omuxta  yem  va  konsentrat  ozuqalar 
±1,5 %;  shirali ozuqalar ±3,5  %, suyuq ozuqalar va suv ±1,0 %.
Zootexnik  talablarga  binoan  konsentrat  ozuqalami  oziqlantirishga 
tayyorlashda quyidagi jarayonlar bajariladi:
-   tuproq,  tosh,  yovvoyi  o ‘t urigiaridan  don tozalash mashinalarida, 
metall qo‘shimchalardan magnit separatorlarida tozalash;
-   maydalagich, tegirmon va ezish mashinalarida berilgan yiriklikdagi 
o‘lchamda maydalash;
-   dozator, aralashtirgich yoki universal omuxta yem agregatlarida;
-   ozuqalami  berilgan  retseptga  bir  xil  tarkibli  omuxta  olish  uchun 
qadoqlash va aralashtirish;
-   omuxta ozuqalami zichlashtirish -  press-granulator yoki briketlash 
presslarida granullash yoki briketlash;
-   ozuqa drojjalari tayyorlash qurilmalarida drojjalash.
Xo‘jaliklaming  konkret  sharoitidan  kelib  chiqib  konsentrat  ozuqalar
quyidagi sxemalarda tayyorlanadi:
-   tozalash-maydalash-qadoqlash-aralashtirish;
-   tozalash-maydalash-qadoqlash-drojjalash-aralashtirish;
-   tozalash-qadoqlash-aralashtirish  (dag‘al  va  shirali  ozuqalarga 
tayyor omuxta yemlar qo'shilganda);
-   tozalash-maydalash-qadoqlash-aralashtirish-zichlash 
(granullash 
yoki briketlash).
Konsentrat ozuqalar va sanoat qoldiqlarini maydalashda har xil turdagi 
maydalagichlar qoilaniladi, jumladan, bolg‘achali maydalagichlar, panja- 
rasiz maydalagichlar, panjarasiz universal  maydalagichlar.
91

---