Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish. Mechanization of poultry farms

№  
2
№
ishlatiladigan 
mashina va 
qurilmalar
-c
S',
'n 
'S
Я  O'
a
  « 
s*  > 
о
M
e
h
n
a
t
S
a
rf
i,
o
d
a
m
.s
o
a
t
0
‘tk
a
z
is
h
v
a
q
ti
M
e
h
n
a
t
sarf
i,
o
d
a
m
.s
o
a
t
0
‘tk
a
z
is
h
v
a
q
ti
M
e
h
n
a
t
sa
rf
i,
o
d
a
m
.s
o
a
t
1
Parrandalami
saqlash:
-  SVK-20
-  katakli 
batareyalar
Har kuni 
Har kuni
0,2-0,5 
0,2-0,5
24
24
2,0
2,0
720
720
2.5-4,0
2.5-4,0
2
Tuxumlami
inkubatsiyalash:
-  IKP-90
-  ovoskop
Har kuni 
Har kuni
0,1-0,2 
0,1-0,2
120
120
0,5-0,6 
0,5-0,6
360
360
2.0-3,0
2.0-3,0
3
Mikroiqlim 
bilan ta’minlash:
-  PVU-4
-  SFOA
Har kuni 
Har kuni
0,2-0,5 
0,1-0,2
240
120
0,5-1,0 
0,5-0,6
720
360
1.0-1,5
1.0-1,3
4
Suv bilan 
ta’minlash va 
sug‘orish: 
- P V
-  AKP-1,5
Har kuni 
Har kuni
0,2-0,5 
0,2-0,5
240
0,5-0,6
720
0,5-1,0
5
Ozuqalarni
tayyorlash:
-  KDU-2
-  OSK-4
Har kuni 
Har kuni
0,5-1,0 
0,6
120
120
4.0-6,0
4.0-6,0
360
360
6,0—8,0 
6,0-8,0
153

---

Jadvalning davomi
Texnologik
Kunlik servis 
xizmati
Servis xizmati №  1 Servis xizmati № 2
№
jaravon va 
ishlatiladigan 
mashina va 
qurilmalar
0
‘t
ka
z
is
h
v
a
q
ti
M
e
h
n
a
t
sa
rfi
,
o
d
a
m
.s
o
a
t
0
‘t
k
a
z
is
h
v
a
q
ti
M
e
h
n
a
t
sa
rfi,
o
d
a
m
.so
a
t
N  '-В
я  cr
■w  >
О
M
e
hn
a
t
sar
fi,
o
d
a
m
.s
o
a
t
6
Ozuqalami
tarqatish:
-  RKD-F-2
Har kuni
0,5-1,0
120
0,1-0,2
360
0,5-1,0
7
Chiqindilardan
tozalash:
-M P S
Har kuni
0,5-1,0
120
1,0-1,5
360
2,5-4,0
-  TSN-160
Har kuni
1,0-2,0
120
1,5-2,5
360
3,5—4,5
-U P N -15
Har kuni
0,5-1,0
120
1,0-1,5
360
2,5-4,0
8
Tuxumlami 
yig‘ishtirish va 
ishlov berish: 
-tuxum  
yig‘gich
Har kuni
1,0-2,0
120
1,5-2,5
720
3,5-4,5
-M -4
Har kuni
1,0-2,0
120
1,5-2,5
360
3,5-4,5
-  YaSM-2
Har kuni
0,5-1,5
120
1,0-2,0
360
3,5—4,5
9
Parrandalarni 
so'yish va 
ishlov berish: 
-  RE-FEO
Har kuni
0,5-1,5
120
1,0-2,0
360
3,5-4,5
-  parrandani
so‘yish
qurilmasi
Har kuni
1,0-2,0
120
1,5-2,5
360
3,5-4,5
10
Veterinariya- 
sanitariya ishlov 
berish:
DUK-2
Har kuni
0,1-0,2
120
0,5-0,6
360
2,0-3,0
Umumiy  holda  fermalarda  har  bir  turdagi  mashina  va  qurilmalarga 
o ‘tkaziladigan  joriy  ta’mirlash  va  servis  xizmatini  ko'rsatishiar  soni 
quyidagi formulalar yordamida aniqlanadi:
154
bu yerda:  Wy -  mashina va qurilmalarning yillik ishlash vaqti yoki ishlab 
chiqarish miqdori  (soat yoki tonna);
P r  -
  shu  mashina  va  qurilmalarning  joriy  ta’mir  o ‘tkazish 
muddati, soat yoki tonna;
ATr-r e ja b o ‘yicha o ‘tkjpilishi rejalashtirilganjoriy ta’mirlashlar 
soni;
K cx l
 -  reja bo‘yicha servis xizmati № 1  o ‘tkazishlar soni;
K sx 2
 -  reja bo‘yicha servis xizmati № 2 o ‘tkazishlar soni;
P [
 -  servis xizmati №1  o ‘tkazish davri;
P 2
 -  servis xizmati № 2 o ‘tkazish davri.
Mashina  yoki  qurilmaning  yillik  rejalashtirilgan  ishlash  vaqti  reja 
bo‘yicha quyidagicha aniqlanadi:
Wr = D   WK,
 soat yoki tonna, 
(12.2)
bu yerda:  D   -   mashina  yoki  qurilmaning  yil  davomida  reja  bo‘yicha 
ishlash vaqti, kun;
Wk
  -   mashina  yoki  qurilmaning  reja  bo‘yicha  kunlik  yoki 
smenalik ishlab  chiqarish unumdorligi  7 ът~  1  bo‘lganda  WK = 
=  W  .
sm
Parrandachilik fermasidagi kunlik servis xizmatining umumiy mehnat 
sai-fi quyidagicha aniqlanadi:
m
r 0 = I V » , ,  
(12-3)
Ы\
bu yerda:  tgi  -   i  markali  mashinaga  kunlik  servis  xizmati  uchun 
sarflanadigan mehnat miqdori, soat; 
t -
 fermadagi mashina va qurilmalar soni; 
n. -
 fermadagi bir xil markali mashina va qurilmalar soni.
155

---

Bu mehnat sarfi  fermadagi operatorlar,  ishchi va boshqa xizmatchilar 
bajaradigan ish miqdori (40...60)% ni tashkil etadi.
Fermadagi  jami  yillik  servis  xizmat  ko‘rsatish  tizimi  uchun  sarf­
lanadigan mehnat miqdori quyidagicha aniqlanadi:
m 
m
0 2 .4 )
i 
i
bu yerda:  Tu -   bir  xil  markali  mashinalar  uchun  servis  xizmat  № 1 
o ‘tkazishning mehnat sarfi, soat;
T2.
  -   bir  xil  markali  mashinalar  uchun  servis  xizmati  № 2 
o ‘tkazishda  sarflanadigan  Tu  inobatga  olinmagan  mehnat 
miqdori.
Umumiy ravishda servis xizmati uchun sarflanadigan mehnat miqdori
12.2-jadvalda keltirilgan b o iib , o ‘quv jarayonlaridagi hisoblash ishlarida 
ishlatish  mumkin.  Bu  jadval  orqali  turli  xildagi  va  ishlab  chiqarish 
hajmdagi  fermalardagi  texnik  xizmatlarni,  ularning  turlarini  m aium  
darajadagi aniqlik bilan hisoblash mumkin.
Bu  jadval  servis  xizmatining  yillik  miqdorini  aniqlash  uchun 
ishlatiladi va uning yordamida oylik va kunlik servis xizmat ko‘rsatishning 
miqdorini tez va operativ aniqlash mumkin. Buning uchun parrandachilik 
fermasidagi parrandalarning umumiy miqdori  aniq boiishi  lozim.
12.2-jadval
Parrandachilik fermalarida servis xizmati ko‘rsatish tizimining solishtirma mehnat 
miqdori (1 bosh parrandaga to‘g‘ri keladigan)
№
Ferma turi
Mehnat sarfi, soat
Servis 
xizmati 
№ 1 va 
№ 2 lar 
bo‘yicha
Umumiy
Kunlik servis xizmati
jami
fermadagi
ishchilar
yordamida
chilangarlar
yordamida
1
Parrandachilik
0,03
0,02
0,012
0,008
0,08
Servis xizmat ko‘rsatish punktidagi ishchi-xizmatchilar tarkibini 
aniqlash.  Servis  xizmatining  tashkil  etilishi,  shakli  va  ishlaming  tako- 
millanishini  hisobga  olgan  holda  (mutaxassislar  tomonidan)  maxsus 
ishchilar bajarganda ularning soni quyidagicha aniqlanadi:
156
N c = (0 ,4 ...0 ,6 )-^
K '  a
  , 
(12.5)
t
 
• 
T
sm 
sm
bu yerda:  Tk -   kunlik servis  xizmati  ko‘rsatish  uchun  ketadigan  mehnat 
sarfi;
Қ  -  ishchilaming yillik ta’tilini hisobga olish koeffitsiyenti; 
щ   a'
  -   mashina  va  qurilmalar  ishlatilganda  ularning  buzilishi 
ehtimolini hisobga oluvchi koeffitsiyent a ’ =  1,25; 
tsm
 -  smenaning davomiyligi /  = 8 soat; 
t  m -  smena vaqtidan foydalanish koeffitsiyenti t   = 0,9.
Servis xizmatida ishlaydigan ishchilaming sonini solishtirma mehnat sarfi 
yordamida ham aniqlash mumkin.  U holda
v   . £ >
' •  
(12-6) 
bu yerda:  P  -  parrandalar soni;
tc 
- 1  bosh hayvon uchun to‘g ‘ri keladigan yillik, kunlik servis 
xizmatining solishtirma mehnat sarfi.
Bu  ko‘rsatkich  12.2-jadval  yordamida  aniqlanadi  va  12.6-formulaga 
qo‘yilib ishchilaming soni aniqlanadi.
Yuqori  malakali  ishchilar,  ya’ni  sozlovchi-ustalar soni  servis xizmati 
ko‘rsatish punktida quyidagicha aniqlanadi:
T - K - a
*sm 
sm
bu yerda:  Nm -  sozlovchi-ustalar soni;
Г  -   yillik  servis  xizmati  ko‘rsatish  uchun  ketadigan  mehnat 
sarfi;
К   -
  sozlovchi-ustalaming  ta’tilini  hisobga  oluvchi  koef­
fitsiyent;  ishlab chiqarish kuni 5 kunlik b o isa  К  =   1,46; ishlab 
chiqarish kuni 6 kunlik b o is a  К  =1,25; 
a"  -
  servis  xizmatida  ko‘zda  tutilmagan  operatsiyalami 
bajarishni hisobga oluvchi koeffitsiyent a  = 1,1;
D  -
 yildagi kalendar kunlar, D = 365.
Servis  xizmati  ko‘chma  brigada  orqali  bajariladigan  bo isa,  u  holda 
sozlovchi-ustalaming soni quyidagi formula orqali aniqlanadi:
157

---

bu yerda:  K y  -   sozlovchi-ustalaming  servis  xizmati  o ‘tkazish  uchun 
yo‘lga sarflanadigan xarajatlarini hisobga oluvchi koeffitsiyenti 
К
  ning qiymati yoMning uzoqligi bilan aniqlanadi;
K =
 (0,75...0,95);
t  -  zaxira qismlarini olish va hujjatlami tayyorlash uchun keta- 
digan vaqtni hisobga oluvchi koeffitsiyent г  = (0,88...0,9). 
Ko‘chma  brigadalaming  obyektlarga  borib  ishlash  vaqtini  aniqlash 
uchun  ulaming  unumdorligini  aniqlash  zarur  bo‘ladi  va  quyidagicha 
aniqlanadi: