Parmanov h 2020y 1-variant

                                     20-variant

1. 

Ba'zi bir pashshalarning, ayrim kapalak turlarining rang jihatdan

arilarga, suvaraklarning tugmacha qo'ng'izlarga o'xshashi

evolyutsion jarayonning qaysi yo'nalishiga va qaysi holatiga

misol bo'ladi?

1) biologik progress; 2) biologik regress;

a) aromorfoz; b) idioadaptatsiya; c) umumiy degeneratsiya

A) 2 - c    В) 1 - c   C) 2 - a    D) 1 - b

2. 

Hasharotxo'rlar turkumiga mansub suvda va quruqlikda

yashovchi organizmlarni aniqlang.

A) sakrovchi va krot

B) xaltali krot va kutora

C) qunduzsimon yerqazar va krot

D) yerqazar va qunduzsimon yerqazar

3. 

A.N.Seversov va I.I.Shmalgauzen fan oldidagi qanday

muammolarni ijobiy hal qilgan?

1) organizmlarda xususiy moslanishlarning qanday qilib kelib

chiqishini; 2) tirik mavjudodlar orasida nima sababdan sodda va

murakkab tuzilishga ega bo'lgan mavjudodlar mavjudligini; 3)

organizmlarda umumiy moslanishlar paydo bo'lish sabablarini;

4) nima uchun barcha tirik mavjudodlar oddiydan

murakkablanish tomon bir xil rivojlanmaganligini

A) 2, 4   B) 1, 2, 3    C) 1, 4    C) 1, 3

4. 

Nima natijasida protobionitlarda matritsali sintez usuli paydo

bo'lgan?

A) oqsillar va uglevodlar fuksiyalarining o'zaro moslanishi

B) fermentlar va ATF ga o'xshash biriklamalarning abiogen

usulda sintezlanaishi

C) yog'lar va nuklein kislotalar funksiyalarining qo'shilishi

D) oqsillar va nuklein kislotalar funksiyalarining moslanishi va

qo'shilishi

5. 

Ionlashtiruvchi nurlar ta'sirida (a) va elektr uchquni ta'sirida (b)

qaysi tuzilmalar sintezlandi?

1) adenin; 2) glitsin; 3) dezoksiriboza; 4) glutamin;

5) proteinoid; 6) riboza; 7) asparagin

A) a-1; b-4, 7    B) a-3, 6; b-2, 4   C) a-1; b-2, 6 D) a-5; b-3, 6

6. 

Fotosintezning evolutsiyadagi ahamiyatini aniqlang

1) organizlarning biogen sintezlovchi organik moddalar uchun

raqobatini susaytiradi; 2) atmosferani kislorod bilan boyitadi;  3)

ultrabinafsha nurlarining halokatli ta'siridan organizmlarning

himoya qiladi; 4) organizlarning abiogen sintezlovchi organik

moddalar uchun raqobatini kuchaytiradi

A) 1, 2, 3   B) 2, 3    C) 3, 4    D) 2, 3, 4

7. 

Hasharotxo'rlar turkumiga kiruvchi vixuxol avlodining faqat ikki

turdan iboratligi (a) hamda hasharotxo'rlar turkumiga mansub

hayvonlarning sakrovchi, tipratikan, kutora, yerqazar kabi

quruqlikda yashovchi formalari va qunduzsimon yerqazar, krot,

oltinrangli krot kabi suvda va quruqlikda yashovchi formalarining

mavjudligi (b) qanday hodisalarga misol bo'ladi?

A)  a - umumiy degeneratsiya; b - xususiy moslanish

B)  a - umumiy degeneratsiya; b - idioadaptatsiya

C)  a - biologik regress; b - biologik progress

D)  a - biologik regress; b - umumiy degeneratsiya

8. 

Zaharsiz Amerika suvilonining zaharli karolla aspidiga o'xshab

qolishi qanday hodisa va evolyutsion o'zgarishlar yo'lining qaysi

biriga mansub?

1) maskirovka; 2) mimikriya; 3) himoya rangi

a) aramorfoz b) idiodaptatsiya; c) umumiy degeneratsiya

A) 2 - c   B) 3 - c   C) 1 - a   D) 2 - b

9. 

Quyidagi nazariyalarning ularni kashf etgan olimlar nomi bilan

juftlang.

1) filoembriogenez; 2) panspermiya nazariyasi;

3) hayotning biokimyoviy evolutsiya nazariyasi;

4) halokatlar nazariyasi

a) F.Krik; b) J.Xoldeyn; c) A.N.Seversov; d) J.Kyuve;

e) A.I.Oparin

A) 1-c; 2-b, e; 3-d; 4-a     B) 1-c; 2-a; 3-e; 4-b, d

C) 1-c; 2-a; 3-b, e; 4-d     D) 1-b, e; 2-a; 3-c; 4-d

10.  Dastlabki urug'li o'simliklar uchun xos bo'lmagan aromorfozlar

to'g'ri ko'rsatilgan javobni toping.

1) urug'ning paydo bo'lishi; 2) gulning paydo bo'lishi;

3) urug'kurtakning paydo bo'lishi;  4) mevaning paydo bo'lishi;

5) qo'sh urag'lanish; 6) mevalarda qanotchalarning bo'lishi; 7)

poya va ildizda o'tkazuvchi naylarning paydo bo'lishi; 8)

changlanish; 9) urug'da murtakning bo'lishi

A) 2, 3, 4, 5, 6, 8   В) 1, 3, 5, 7, 9    C) 2, 4, 5, 7  D) 1, 3, 8, 9

11.  Biologik evolutsiyada autotrof organizmlarning kelib chiqishi (a)

va biologik progressning aromorfoz yo'nalishi (b) ro'y berishiga

sabab bo'luvchi omillarni aniqlang.

1) yashash uchun kurash; 2) tabiiy tanlanish;  3) irsiy

o'zgaruvchanlik; 4) sun'iy tanlash

A) a -3; b -1, 2

B) a -2; b -2, 3

C) a -1, 3; b -2

D) a -1, 2, 3; b -2, 4

12.  Evolutsiyaning turli yo'nalishlari bilan bog'liq ma'lumotlar qaysi

javobda tog'ri ko'rsatilgan?

a) aromorfozlar organik olamning rivojlanishida doimo yangi, yuqori

bosqich amalga oshganligini ifodalaydi; b) har bir aromorfozdan so'ng

idioadaptatsiyalar uchun yangi imkoniyatlar yaraladi; c) hayvonlar va

o'simliklarning rivojlanishida aromorfozlar idioadaptatsiyaga nisbatan

ko'proq uchraydi; d) aromorfoz yo'nalishi tufayli tuzilishi

murakkablashgan organizmlar ajdodlarga nisbatan yangi o'zgargan

muhitga ko'proq moslashadilar; e) idioadaptatsiya va umumiy

degeneratsiya aromorfoz yo'li bilan paydo bo'lgan organizmlarning

tuzilish darajasini oshirmagan holda muhitga moslashib olishni

ta'minlaydi

A) a, b, d, e   B) b, c, e    C) a, c, d, e   D) c, d, e

13.  Quyida berilgan qaysi tuzilmalar sun'iy sintezida ammiak

ishtirok etgan?

1) proteinoid; 2) glitsin; 3) riboza; 4) adenin; 5) dezoksiriboza;

6) glutamin

A) 1, 2, 6   B) 1, 3, 5   C) 2, 3, 4, 5, 6D) faqat 2, 4, 6

14.  O'simliklardagi qanday o'zgarishlar ularning tuzilish darajasini

yuksalishiga sababchi bo'ladi?

1) qirqquloqlarda sporangiyning mavjudligi; 2) yo'sinlarda

xlorofillning mavjudligi; 3) ochiq urug'lilarda o'tkazuvchi

to'qimaning mavjudligi;  4) ochiq urug'lilarda urug'ning

mavjudligi; 5) yopiq urug'lilarda gul va mevaning mavjudligi; 6)

gulli o'simliklardagiqo'shurug'lanish

A) 2, 4, 5    B) 4, 5, 6

C) 1, 3, 4   D) 3, 4, 6

15.  Biologik progressni amalga oshirish usullarini aniqlang.

a) organizmlar hayot faoliyati uchun nihoyatda muhim bo'lgan

organlar sistemalarining takomillashishi;

b) organizmlar hayot faoliyati uchun ikkinchi darajali organlar

sistemasi o'zgarishi; c) organizmlar tuzilishining

murakkablashmagan holda muhitga moslashishi;

d) organizmlar tuzilishining murakkabdan soddaga o'zgarishi.

A) faqata, b    B) a, b, c, d    C) faqat c, d    D)  faqat a, b, d

---

Parmanov H       __2020y

16.  Hayvonlarda idoiadaptatsiyani aniqlang.

1) nerv sistemasining murakkablashuvi; 2) himoya rangi;

3) baliqlar rangining o'ziga xosligi; 4) qushlar sinfining kelib

chiqishi; 5) nafas olish organining paydo bo'lishi;

6) hasharotxo'rlarning quruqlikda, suvda va yer ostida yashashga

o'tishi; 7) mimikriya; 8) cho'chqa solityorida ichak yo'qligi; 9)

baliqlarning kelib chiqishi

A) 2, 3, 6, 7, 9   B) 1, 4, 5, 9   C) 1, 2, 7, 8, 9   D) 2, 3, 6, 7

17.  Sakrovchi qaysi turkumga mansub va qaysi muhitga moslashgan

A) hasharotxo'r, suvda hamda quruqlikda

B) to'g'riqanotlilar turkumi, quruqlik

C) hasharotxo'r, quruqlikda

D) sutemizuvchi, havo

18.  S. Miller asparagin, glutamin, glitsin kabi aminokislatalarni

qanday sintezlagan ?

A) vodorod sianid, ammiak va suvni qizdirib

B) qizdirilgan metan, ammiak vodorod va suv bug'lariga elektr

uchquni bilan ta'sir qilib

C) metan, ammiak va suvdan ionlashtiruvchi nurlar ta'siri bilan

D) amminokislatalar aralashmasini qizdirib

19.  Koatservatlarga xos belgilarni juftlang.

1) suvdan ajralib turadi; 2) yog' tomchilaridan iborat quyqa; 3)

moddalar almashinuvi sodir bo'lgan; 4) ATF ga o'xshash birikma

paydo qilgan; 5) tashqi tomondan membrana bilan o'ralgan; 6)

matritsali sintez vujudga kelgan; 7) oqsillar va nuklein

kislolalardan tashkil topgan;  8) koferment va ferment paydo

bo'lgan; 9) keraksiz moddalarni ajratib chiqargan

A) 1, 3, 5, 9   B) 2, 4, 6, 7   C) 4, 6, 7, 8   D) 1, 2, 4, 8

20.  Mendel (a), Morgan (b) va Miller (c) kashfiyotlarini aniqlang

1) belgilarning birikkan holda irsiylanishi; 2) irsiyatning

xromosoma nazariyasi; 3) gametalarning sofligi fazari

4) birlamchi yer sharoitining modeli; 5) hayotning o'z o'zidan

paydo bo'lmasligini; 6) meyoz gomologik xrmosomalarning

jinsiy hujayralarga tarqalishi

A) a-3; b-5; c-6      B) a-3; b-2; c-4

C) a-2; b-1; c-5

D) a-2; b-4; c-3

21.  Qunduzsimon yerqazar qaysi turkumga mansub va qaysi

muhitga moslashgan

A) hasharotxo'r, suvda hamda quruqlikda

B) oz tishlilar turkumi, quruqlik

C) hasharotxo'r, quruqlikda

D) sutemizuvchi, suvda

22.  Tasmasimon chuvalchanglarda ichak bo'lmasligi, nerv sistemasi

sodda tuzilganligi, mustaqil harakatlana olmasligi evolyutsion

jarayonning qaysi yo'nalishiga va qaysi holatiga misol bo'ladi?

1) biologik progress; 2) biologik regress;

a) aromorfoz; b) idioadaptatsiya; c) umumiy degeneratsiya

A) 1 - c    B) 2 - c    C) 1 - a    D) 2 - a

23.   Protobiontga xos belgilarni juftlang.

1) oqsilning kalloid gidrofil kompleksi; 2) yog' tomchilaridan

iborat quyqa; 3) moddalar almashinuvi sodir bo'lgan; 4) ATF ga

o'xshash birikma paydo qilgan; 5) tashqi tomondan membrana

bilan o'ralgan   6) matritsali sintez vujudga kelgan; 7) oqsillar va

nuklein kislolalardan tashkil topgan;

8) koferment va ferment paydo bo'lgan; 9) keraksiz moddalarni

ajratib chiqargan

A) 1, 3, 5, 9   B) 2, 4, 6, 7   C) 4, 6, 7, 8   D) 1, 2, 4, 8

24.  Koatservatlarga xos xususiyatlar to'g'ri ko'rsatilgan qatorni

aniqlang.

1) xususiy fermentga ega; 2) ATF paydo bo'lgan;

3) moddalar almashinuviga ega; 4) matritsali sintez;

5) o'sish xususiyati; 6) oqsilning kolloid birikmasi;

7) biologik evolutsiyada paydo bo'ldi

A) 2, 6, 7   B) 1, 2, 5    C) 1, 5, 6  D) 3, 5, 6

25.  Yopiq urug'li o'simliklar uchun xos aromorfozlar to'g'ri

ko'rsatilgan javobni toping.

1) urug'ning paydo bo'lishi; 2) gulning paydo bo'lishi;

3) urug'kurtakning paydo bo'lishi; 4) mevaning paydo bo'lishi;

5) qo'sh urug'lanish; 6) mevalarda qanotchalarning bo'lishi;

7) poya va ildizda o'tkazuvchi naylarning paydo bo'lishi;

8) chetdan changlanish; 9) urug'da murtakning bo'lishi

A) 2, 4, 5, 6, 8   B) 2, 4, 5, 7  C) 1, 3, 6, 8, 9   D) 1, 3, 5, 7, 9

26.  Ba'zi bir pashshalarning, ayrim kapalak turlarining rang jihatdan

arilarga, suvaraklarning tugmacha qo'ng'izlarga o'xshashi qanday

hodisa va evolyutsion jarayonning qaysi

yo'nalishiga misol bo'ladi?

1) maskirovka; 2) mimikriya; 3) himoya rangi.

a) aromorfoz; b) idioadaptatsiya; c) umumiy degeneratsiya

A) 2 - c   B) 3 - c   C) 1 - a   D) 2 - b

27.  Tillaqo'ng'izlar, tugmacha qo'ng'izlar, qovoqari, tukli ari,

ko'pgina kapalaklar, "do'st-dushman" ko'ziga yaqqol tashlanib

turishi evolyutsion jarayonning qaysi yo'nalishiga va qaysi

holatiga misol bo'ladi?

1) biologik progress; 2) biologik regress;

a) aromorfoz; b) idioadaptatsiya; c) umumiy degeneratsiya

A) 1 - c    B) 2 - a    C) 2 - c   D) 1 - b

28.  Hasharotxo'rlar turkumiga mansub hayvonlarning sakrovchi,

tipratikan, kutora, yerqazar kabi quruqlikda yashovchi formalari

va qunduzsimon yerqazar, krot, oltinrangli krot kabi suvda va

quruqlikda yashovchi formalarining mavjudligi (a) hamda

hasharotxo'rlar turkumiga kiruvchi vixuxol avlodining faqat ikki

turdan iboratligi (b) qanday hodisalarga misol bo'ladi?

A) a - biologik progress; b - biologik regress

B) a - umumiy degeneratsiya; b - biologik regress

C) a - xususiy moslanish; b - umumiy degeneratsiya

D) a - idioadaptatsiya; b - umumiy degeneratsiya

29.  Qaysi hodisalar aramorfozga misol bo'ladi?

1) tasmasimon chuvalchanglarda hazm sistemasining bo'lmasligi; 2)

kutoraning quruqlikda tarqalishi; 3) suvda hamda quruqlikda

yashovchilarda uch kamerali yurakning paydo bo'lishi; 4) nilufar

mevasining suvda tarqalishga moslashganligi; 5) zarpechakning

barglari bo'lmasligi;                   6) qariqizning "qarmoqli" savatchasi

bilan hayvonlar yordamida tarqalishi; 7) ochiq urug'lilarda

qubbaning paydo bo'lishi; 8) assidiya lichinkasida regressiv

metamorfozning ro'y berishi; 9) suvo'tlardan psilofitlarning kelib

chiqishi;                 10) belyankaning zaharli gelekonius kapalagiga

o'xshashligi

A) 2, 5, 10    B) 1, 3, 4, 7    C) 3, 7, 9   D) 3, 6, 7, 8, 9

30.  Afrika va Janubiy Amerika sutemizuvchilari tana tuzilishidagi

parallelizm to'g'ri ko'rsatilgan javobni aniqlang.

1) paki ↔ antilopa; 2) pangolin ↔ zirhli; 3) antilopa ↔ aguti; 4)

pangolin ↔ aguti; 5) suv cho'chqasi  ↔ suv ayg'iri; 6) jajji kiyik

↔ paki; 7) paki ↔ pangolin

A) 1, 2, 5     B) 2, 3, 6    C) 1, 3, 5   D) 2, 4, 6

---

Parmanov H       __2020y