Parmanov h 2020y 1-variant

                                  13-variant

1.  Quyida keltirilgan olimlarning fikrlari o'rtasidagi muvofiqlikni

aniqlang.

a) J. B. Lamark; b) Ch. Darvin; c) K. Linney

 

1) bir tur yangi turning paydo bo‘lishiga asos bo‘ladi;

 

2) tabiatda faqat individlar mavjud; 3) tur o‘zgarmas;

 

4) tabiatda turlar paydo bo‘ladi, yo‘qoladi, o‘zgaradi;

 

5) tabiatda tur real mavjud; 6) tabiatda tur real mavjud emas.

 

A) a - 2, 6; b - 1, 4; b - 3, 5

B) a - 1, 3; b - 4, 5; b - 2, 6

 

C) a - 1, 6; b - 2, 4; b - 4, 5

D) a - 3, 5; b - 1, 4; b - 2, 6

2.  Lazorevka chittagining sistematik o'rni to'g'ri ko'rsatilgan javobni

aniqlang.

A) chittaklar turkumi - qushlar sinfi - bosh skeletlilar kenja tipi -

xordalilar tipi

B) chittaklar oilasi - chumchuqsimonlar turkumi - qushlar sinfi -

bosh skeletsizlar kenja tipi - xordalilar tipi

C) lazerevka oilasi - chittaklar turkumi - qushlar sinfi - bosh

skeletlilar kenja tipi - xordalilar tipi

D) chittaklar oilasi - chumchuqsimonlar turkumi - qushlar sinfi -

bosh skeletlilar kenja tipi - xordalilar tipi

3.  Qaysi javobda S. Rayt tajribasini ifodalovchi to'g'ri javob

ko'rsatilgan.

 

1) bir necha avlodlar davomida gen allellarining populatsiyada

uchrash ehtimolining tasodifiy oʻzgarishini kuzatdi; 2)

populatsiyalardagi individlar orasida tasodifiy kombinativ

o‘zgaruvchanlikning yuzaga kelishini kuzatdi; 3) populatsiya

tarkibidagi organizmlarning son jihatdan ortib ketishi yoki

nihoyatda kamayib ketishini o'rgandi; 4) populatsiyadagi

individlar areal hajmi o'zgarishini kuzatdi

 

A) 1, 4     

B) 1, 2    C) 2, 3     D) 2, 4

4.  Noto'g'ri ma'lumot keltirilgan javobni aniqlang.

A) Areal qanchalik keng bo‘lsa, areal chekkalaridagi muhit

o‘rtasida tafovut ko‘p bo‘ladi.

B) Gossypium Hirzitium g‘o‘za turi bo‘lib, go'za turkumi,

gulxayridoshlar oilasiga mansub.

C) Politipik turlar bir-biridan nisbatan alohidalashgan, erkin

chatishib nasl beradigan kenja turlar va populatsiyalardan

tashkil topadi.

D) Keng arealda yashovchi turlarga nisbatan tor arealda yashovchi

turlar politipik sanaladi.

5.  "Tur" atamasini sistematik birlik sifatida fanga birinchi marta

qaysi olim kiritgan?

 

A) K. Linney   B) J. B. Lamark C) Djon Rey   D) S. Rayt

6.  Quyida keltirilgan tushunchalar o'rtasidagi muvofiqlikni aniqlang.

a) etologik alohidalanish; b) etologik mezon

 

1) turlarni aniqlashda qo'llaniladi; 2) populatsiyani yangi mustaqil

genetik tuzilmaga aylantiradi; 3) bir turga mansub individlarni

boshqa turga mansub individlardan xulq-atvori va xatti-

harakatidagi farqlardan foydalaniladi; 4) reproduktiv

alohidalanishga olib keladi; 5) tabiiy jarayon bo'lib, hayvonlarning

xatti-harakati bilan aloqador.

 

A) a - 2, 4; b - 1, 3

B) a - 2, 5; b - 3, 4

 

C) a - 1, 5; b - 2, 3         D) a - 1, 4; b - 2, 3

7.  Morfologik mezon bo'yicha bir-biridan farqlanadigan organizmlar

guruhini aniqlang.

 

1) tojdor chittak va katta chittak; 2) qora qarg‘a va ola qarg‘a; 3) qora

kalamushning qiyofadosh turlari; 4) karam kapalagi va qichitqio‘t

kapalagi; 5) urg'ochi baqachanoq va erkak baqachanoq; 6) lazorevka

chittagi va moskovka chittagi.

 

A) 2, 3, 6    B) 1, 4, 5       

C) 2, 4, 6D) 1, 4, 5

8.  Ma'lum bir hududda yashovchi quyonlar populyatsiyasi tarkibidagi

individlar soni yirtqichlar soniga bog'liq bo'lib, quyidagi grafikdan

foydalangan holda yirtqichlar soni ko'paygan yillarni aniqlang.

 Quyon

          1970        1984

1988 1991

  A) 1970, 1988

B) 1984, 1991

  C) 1970, 1984

D) 1988, 1991

9.  Qora kalamushning qiyofadosh turlarini qaysi mezon orqali

farqlash mumkin (a) va qaysi mezon orqali farqlab bo'lmaydi (b)?

 

1) genetik mezon; 2) ekologik mezon; 3) fiziologik mezon; 4)

morfologik mezon.

 

A) a - 3; b - 1  B) a - 4; b - 1   C) a - 1; b - 4  D) a - 1; b - 2, 3

10. To'g'ri ma'lumotlar ko'rsatilgan javobni aniqlang.

 

1) keng arealda va sharoiti xilma-xil joylardagi turlarda populatsiyalar

soni kam bo'ladi; 2) areal hajmi hayvonlarning harakatlanish tezligiga

bog'liq; 3) Uzoq Sharqda tarqalgan yo‘lbars populatsiyasi 300-400 ta

individdan iborat; 4) populatsiya darajasida sodir bo‘ladigan

o‘zgarishlar evolutsiyaning tezligi va yo‘nalishini belgilaydi; 5) tor

arealda tarqalgan turlarda populatsiyalar soni ko'p bo‘ladi; 6)

populatsiya doirasida organizmlar oila, gala, poda bo‘lib yashaydi; 7)

populatsiyalar o‘rtasida mavjud alohidalanishlar tufaylihar xil

populatsiyalarga mansub organizmlarning o‘zaro chatishish ehtimoli

ko'payadi.

 

A) 2, 3, 6    B) 1, 4, 5    C) 2, 4, 7    D) 3, 6, 7

11. Ayiqtovon turlarini biogeosenozdagiekologik o‘rni to'g'ri ko'rsatilgan

javobni aniqlang.

 

a) sudraluvchi ayiqtovon; b) achishtiradigan ayiqtovon;

  c) zaharli ayiqtovon.

 

1) ariq chetlarida; 2) botqoqliklarda; 3) dalalarda; 4) daryo qirg‘oqlari;

5) yaylovlarda

 

A) a - 2; b - 1, 4; c - 3, 5

B) a - 3, 4; b - 2; c - 1, 5

 

C) a - 1, 4; b - 2; c - 3, 5

D) a - 2; b - 1, 5; c - 3, 4

12. Quyida keltirilgan tushunchalar ma'nolari o'rtasidagi muvofiqlikni

aniqlang.

 

a) genlar dreyfi; b) populatsiya to‘lqini; c) alohidalanish

 

1) har xil populatsiyalar individlarining qisman yoki to‘liq

chatishmasligi; 2) populatsiya tarkibidagi organizmlarning son

jihatdan ortib ketishi yoki nihoyatda kamayib ketishi;

 

3) genetik-avtomatik jarayon; 4) bir necha avlodlar davomida gen

allellarining populatsiyada uchrash ehtimolining tasodifiy oʻzgarishi

 

A) a - 3; b - 1; c - 4

B) a - 4; b - 2; c - 1

 

C) a - 1; b - 2; c - 3

D) a - 4; b - 2; c - 3

13. Alohidalanishning qaysi turi faqat hayvonlar uchun xos?

 

A) genetik   

B) etologik  C) morfologik   D) fiziologok

14. Fiziologik mezonga asoslangan belgilar to'g'ri keltirilgan javobni

aniqlang.

 

1) qisqichbaqa tanasining boshko'krak va qorindan iboratligi; 2)

pashshaning murakkab ko'zi; 3) qisqichbaqa tuxumlarini qorin

oyoqlarida olib yurishi;

 

4) sovuqqonlilarning daraxt tagida karaxt yotishi;

 

5) dengiz otchasi tumlarini qornida olib yurishi; 6) ko'p bargli va sariq

gulli lyupinglarning oqsilidagi farq

 

A) 1, 2   B) 3, 4, 5   C) 4, 6   D) 3, 5

---

Parmanov H       __2020y

15. Populyatsiyaning qaysi ko'satkichi hayvonlarda harakatlanish tezligi,

o'simliklarda chetdan changlanish masofasiga bog'liq?

  A) areal hajmi B) zichligi

 

C) hududiylik D) organizmlar soni

16. Turga berilgan ta'rifda qanday organizmlar borligi e'tiborga

olinmaganligi sababli, mukammal emas?

 

1) jinsiy ko'payadigan; 2) jinssiz ko'payadigan;

 

3) qadimdam yashab, o'lib ketgan turlar

  A) 2, 3       B) 1, 2, 3      C) 1, 2    D) 1

17. Keng arealda tarqalgan turlarda (1) va tor arealdagi turlarda (2)

populyatsiyalar soni qanday bo‘ladi?

 

a) kam; b) ko‘p; c) teng

 

A) 1 - b, 2 - b     B) 1 - a, 2 - b   C) 1 - c, 2 - a    D) 1 - b, 2 - a

18. Alohidalanishning qaysi turi bir turning populatsiyalari tur

tarqalgan arealning turli qismlarida turli muhitda yashashi

natijasida bir-biri bilan chatishmasligiga olib keladi?

  A) Ekologik alohidalanish

B) Biologik alohidalanish

  C) Etologik alohidalanish

D) Geografik alohidalanish

19. Quyida keltirilganlar orasida qaysilari populatsiya to‘lqini yuz

berishiga olib keladi?

 

1) harorat; 2) namlik; 3) genlar dreyfi; 4) yorug‘likning mavsumiy

o‘zgarishi; 5) oziq miqdorining ko‘p yoki oz bo‘lishi; 6) fenotipik

o'zgaruvchanli; 7) tabiiy ofatlar

 

A) 2, 3, 5, 7   B) 1, 4, 6, 7    C) 1, 2, 4, 5   D) 2, 4, 5, 6

20. Qora kalamushning qiyofadosh turlarining somatik hujayralaridagi

jinsiy xromosomalar farqini aniqlang.

 

A) 2 ta   B) 4 ta   C) 0 ta    D) 1 ta

21. Karam va turpnining xromosomalar soni (a) va hasharotlarda

jinsiy dimorfizm (b) qaysi mezonlar nisbiyligini ifodalaydi?

 

A) a - morfologik mezon; b - fiziologik mezon

 

B) a - genetik mezon; b - morfologik mezon

 

C) a - biokimyoviy mezon; b - ekologik mezon

 

D) a - genetik mezon; b - geografik mezon

22. Quyidagi ma'lumotni aniqlashda qaysi tur mezonidan

foydalanilgan?