Panarthropoda katta tipi Onychophora Tardigrada va Arthropoda tiplari Reja

Trilobitsimonlar (Trilobitomorpha) kenja tipi xilma-xilligi va filogeniyasi.

Trilobitomorpha

Kembriy davrida paydo bo’lgan. Dastlabki dengiz qazilma bo’g’imoyoqlilari bo’lib, ko’pgina xozirgi umurtqasizlarni kelib chiqishi bilan ham bog’liq. Trilobitlar monofilitik takson bo’lib, ulardagi ekzoskelet, segmentar juft parapodiyalar, murakkab ko’zlar ularni dastlabki bo’g’imoyoqlilar ekanligidan dalolat beradi. Trilobitlar 540 mln. yil oldin kembriy davri oxirlaridan boshlab, to’liq paleozoy erasida yashagan va keyinchalik butunlay 260 mln yil oldin qirilib ketgan. Trilobitlarning kattaligi 3 smdan 10 smgacha, Ayrim turlari kattaligi 70 sm gacha keladi. Qazilma qoldiqlarda tashqi belgilari bilan to’liq saqlanib qolgan. Ko’payishi haqida hech narsa ma’lum emas. Ayrim jinsli bo’lgan deb tasavvur qilinadi. Trilobitlarni 4000 dan ortiq turi qoldiqlari bugungacha saqlanib qolgan. Trilobitlar lichinkadan po’st tashlab rivojlanadi. 4 ta stadiyani bosib o’tgan (protaspis, meraspis, golaspis, torakas).

Trilobitlar tipik dengiz organizmlari bo’lib, aksariyati “epibentos” hayvonlar bo’lgan. Bentosda o’rmalab hayot kechirgan. Plankton va pellagik hayot kechiruvchi formalari ham bo’lgan.