I BOB. Palmadoshlar oilasining umumiy ta'rifi va vakllari
1.1.Palmadoshlar oilasining umumiy ta'rifi va turkumlari
PALMASIMONLAR (ARECIDAE) SINFCHA (AJDODCHA)
Bu sinfcha 4 ta qabila, 7 ta oila, 344 ta turkum va 6500 to`rni birlashtiradi. Barg bandi novasimon bo`lib, poyani urab turadi., paralel tomirlangan. Gullari ikki jinsli , ayrim turlari bir jinsli.
Tup guli-- murakkab boshoq.Mevasi don. Bug`doydoshlar oilasiga xalk xo`jaligida muhim ahamiyatiga ega bo`lgan bugdoy ( Triticum), sholi (Oruza) , makkajuxori ( Zea), suli (Avena) , tarik ( Prosa) , arpa (Hordeum ) kabi turkumlarning vakillari kiradi.
Bir urug`pallalilar ichida faqat palmalar daraxt shakliga ega. Palmalarning barglari juda yirik, patsimon. Tupgullari ancha katta, meva va urug`lari ham yirikligi bilan ajralib turadi. Bu oilaga 210 turkumga va Ular 3000 tur kiradi. Ular tropik va subtropik xududlarda o`sadi. gZalaoning buyi 60 metrga yetadi. Gullari bir jinsli . Palmaning urug`idan yolinadi `YOg`ochi kurilish materiali sifatida ishlatiladi. Finik mevasi tarkibida 70 % ga yaqin kand bor . Shuning uchun tuyimli ozik-ovqat sifatida ishlatiladi.
KO`CHALANAMOLAR (ARALES) QABILASI.
Bu qabila 2 ta oilani o`z ichiga oladi.
KO`CHALADOSHLAR (ARACEAE) OILASI .
Oilaga asosan epifitlar , lianalar , ildizpoyali yoki ildiz tuganakli o`tlar kiradi. Ularning barglari yirik, ildiz bugzida joylashadi. Gullari aktinomorf, ikki jinsli ё"ki bir jinsli. Bir uyli, tupgulli yug`on suta. Gulqurg`oni 4-6 bo`lakli changchisi 4-6 ta. Mevasi rezavor. Bu oilaning yer sharila 110 turkumga oid 1800 turi o`sadi O`zbyokistonda 3 turkumga mansub, 5 turi tarqalgan.
Igir (Acorus) turkumiga ildizpoyali, uzun kilichsimon bargli, yashil, xushbuy o`tlar kiradi. Ularning gullari ikki jinsli, gulqurg`oni 6 bargchali, changchisi 6 ta tugunchasi 3 uyali . O`zbyokistonda xushbuy igir (Acorus calamus) asosan Samarkand, Xorazm viloyatlarida sernam joylarda o`sadi. Dorivor o`simlik.
POYABARGDOSHLAR. (LEMNACEAE) OILASI.
Bu oila vakillari gulli o`simliklar orasidagi eng kichigi xisoblanadi. Uning ildizi, poyasi, bargi yaxshi taraqqiy kilmagan. Ular syokin okadigan suvlarda o`sadi. Guli ayrim jinsli. Gulqurg`oni yuk. Changchisi 1 ta yoki 2 ta . Asosan vegetativ yo`l bilan ko`payadi. Urug`i suv ostida yetiladi. Bu oilaga 6 ta turkumga mansub, 6 ta tur kiradi. O`zbyokistonda bitta turkum, 3 ta turi o`sadi. Poyabarglar suvda yashovchi parrandalar va boshqalar uchun ozuka xisoblanadi. Bundan tashqari uy xayvonlarini bokishda yem-xashak sifatida ham ishlatiladi.
KUGANAMOLAR (TYPHALES) QABILASI. Bu qabila 2 ta oilani o`z ichiga oladi.
Kugadoshlar (Tuphaceae) oilasi.
Bu oilaga ildizpoyasi yug`on, suvli muxitda , ayniqsa botqoqlarda o`suvchi , buyi ikki metrgacha yetadigan ko`p yillik o`tlar kiradi. Barglari uzun, lentasimon. Gullari mayda, bir jinsli , gulqurg`onsiz, boshoqsimon sutadan joylashgan. Urug`chi gullari sutaning ostki , yug`on qismida, changchi gulllari esa ustki ingichka qismida joylashgan. Changchi guli 3 ta changchi , urug`chi guli 1 ta mevachabargdan iborat. Bu oilaga bitta turkum , 15 tur kiradi.Yer sharida keng tarqalgan .O`zbyokistonda kuga(Tira) turkumiga kiruvchi 6 ta tur o`sadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |