P islomov toshkent 2017 O‘quv qo‘llanma

ARC/INFO ARCSDE moduli 
ARCSDE – katta hajmdagi fazoviy ma’lumotlar bilan ko’p 
foydalanuvchilarli ishlashni ta’minlaydi. ARCSDE tarkibiga relyastion 
ma’lumotlar bazalarini boshqarish tizimlari (MBBT) uchun Spatial Database 
Engine (SDE) dasturi va shapefile, ARC/INFO LIBRARIAN fazoviy 
ma’lumotlarni boshqarish tizimchasida va ARCSTORM modulida qo’llab-
quvvatlanadigan qoplamalar va ma’lumotlar bilan ishlash uchun SDE for 
Coverages serveri kiradi. 
ARCSDE ARC/INFOda to’plangan ma’lumotlar massivlari bilan 
boshqa mijozlarning ma’lumotlar bazalariga kirish funksiyalari qo’shilgan 
SDE ochiq texnologiyasidan foydalanib, samaraliroq ishlash imkoniyatini 
beradi. ARCSDE orqali ARCVIEW GIS, MapObjects va AutoCAD larning 
barcha foydalanuvchilari ESRI mahsulotlari bilan ishlaydigan barcha 
tipdagi ma’lumotlarga murojaat qilishlari mumkin. SDE bir xil bo’lmagan 
tarmoqlarda TCP/IP protokoli orqali mijoz/server rejimida ishlay oladi. 
4.5. ARCVIEW GIS 3.1 dasturiy paketi 
ARCVIEW GIS – geofazoviy ma’lumotlarni aks ettirish, tahrirlash, 
fazoviy tahlil qilish, qidirish va boshqarish uchun mo’ljallangan tizimdir. 
Bu dasturiy vosita ARCINFO singari, ESRI firmasi tomonidan ishlab 
chiqilgan. 4.4-rasmda ARCVIEW GIS dasturining interfeysi ko’rsatilgan. 

---

137 
4.4-rasm. ARCVIEW GIS dasturining interfeysi. 
ESRI 
dasturiy 
mahsulotlari 
foydalanuvchilarining 
ko’pchiligi 
o’zlarining geofizik ma’lumotlar bazalarini tuzish va boshqarish uchun 
ARC/INFOdan foydalanadilar, ma’lumotlarni keng vizuallashtirish va 
ularni tahlil qilish uchun esa ARCVIEWni qo’llaydilar. Bu ikki 
mahsulotning birgalikda ishlashini yanada soddalashtirish uchun 
ARCVIEW GIS 3.1 da yangi chiziqli simvollar qo’shilgan, ular ARC/INFO 
va ARCVIEW kartografik tasvirlarining yaxshiroq mos kelishi uchun 
mo’ljallangan. Bundan tashqari, ARC/INFOdagi ko’p qatlamli vamurakkab 
chiziqli simvollarni endi ARCVIEWga import qilish mumkin. 
ARCVIEW GISning o’ziga tortadigan xususiyatlaridan biri – paketga 
aytib turuvchi dasturlarning (Ustalarning) kiritilganidair. Bu aytib 
turuvchilar ko’pgina yangi instrumentlardan foydalanishni osonlashtiradi 
va o’rganuvchilar qatorida, tajribali foydalanuvchilar uchun ham foydalidir. 
Kooordinata to’rlarini va karta ramkalarini yaratish (intervallarni, chiziq 

---

138 
tiplarini, ramkalar tiplarini boshqarish) uchun mo’ljallangan instrumentlar 
qo’shildi. 
ARCVIEWning geoishlov va tahlil qilish vositalari geografik 
ma’lumotlar bilan kartografik ob’yektlar atrofida bufer zonalarini yaratish, 
kesib olish, bir-biriga qo’shish, kesishish, temalarni birlashtirish va 
ma’lumotlarni o’rnashgan joyi bo’yicha berish kabi murakkab fazoviy 
operatsiyalarni o’tkazish imkoniyatini beradi. 
Boshqa takomillashtiruvlarga ishlanadigan sanalar diapazonining 
kengaytirilishi (eramizgacha bo’lgan 5 mln. 800 ming yildan eramizning 5 
mln. 800 ming yiligacha, bu ba’zan gaologik, arxeologik va h.k. ilovalar 
uchun talab qilinadi), kartalarni digitayzerda oqim rejimida raqamlash 
imkoniyati kiradi.