P islomov toshkent 2017 O‘quv qo‘llanma

Apparat platformasi
– axborotga ishlov berish tizimining texnik 
uskunalari (dasturiy ta’minot, prosteduralar, qoidalar va hujjatlardan farqli 
o’laroq), ular aynan kompbyuter va boshqa mexanik, magnit, elektr, 
elektron va optik periferiya qurilmalarini yoki uning boshqaruvi ostida 
yohud avtonom ishlaydigan shu kabi asboblarni, shuningdek tiziminng 
amal qilishi uchun zarur bo’lgan har qanday qurilmalarni (masalan, GPS-
apparaturasi, elektron kartografik asboblar va geodezik asboblarni) o’z 
ichiga oladi. Hisoblash tizimlarining A.p. elementlari o’zaro bog`lanishini 
umumiy tashkil qilish arxitektura (architecture), funksional qismlar majmui 
– konfigurastiya (configuration) deb ataladi. 
CISC arxitekturasi
– Complex Instuction Set Computer – 
komandalarning 
to’liq 
to’plamiga 
ega 
kompyuter. 
Universal 
prostessorning, 
odatda 
o’zgaruvchan 
uzunlikdagi 
turli 
mashina 
komandalarining (yo’riqnomalarining) katta to’plamiga ega tipi. 
RISC arxitekturasi
– Reduced Instruction Set Computer – 
komandalarning qisqartirilgan to’plamiga ega kompyuter. Universal 

---

180 
prostessorning, odatda bir xil uzunlikdagi mashina komandalarining 
(yo’riqnomalarining) katta bo’lmagan to’plamiga ega tipi. 
Aerofotosurat
(a erial photograph, aerial photo, aerophoto, print) – 
er yuzasining havoda uchar apparatlardan olingan va ko’rinadigan hamda 
berk ob’yektlarni, hodisalarni va jarayonlarni deshifrovkalash va 
o’lchashlar vositasida tadqiq qilish uchun mo’ljallanngan ikki o’lchamli 
fotografik tasviri. Fotografiyalash amlag oshiriladigan balandlikka qarab, 
yirik masshtabli, o’rta mashtabli va mayda masshtabli (balandlik) A. 
olinadi. Agar fotografiyalash o’qining tik chiziqdan og`ishi yo’l qo’yilgan 
chegaradan o’tmasa, planli A. (vertical aerial photograph), agar o’q sezilarli 
og`ishga ega bo’lsa, perspektiv A. (oblique, aerial photograph, persrective 
aerial 
photograph) 
olinadi. 
Qo’llaniladigan 
fotoplyonka 
tipiga 
(photographic film) qarab, oq-qor va monoxrom A. (black-and-white aerial 
photograph, monochrome aerial photograph), rangli A. (colour aerial 
photograph), spektrozonal A. (false colour composite) farqlanadi, 
fotoplyonkadan bosish usuli bo’yicha kontaktli A. (conact print) va 
kattalashtirilgan A.lar (enlargement print) bo’lishi mumkin. Yakka A. 
(single photographs, single-lens photograph) va stereoskopik A. 
(stereoscopic photograph, stereopair) farqlanadi. So’nggilari real ularni 
maxsus stereasboblarda stereoskopik ko’rib chiqishda yoki kopyuter 
ekranida uch o’lchamli vizuallashtirish jarayonida uch o’lchamli tasvirni 
takror ishlab chiqarish imkoniyatini beradi. A. asosida yoyma montajlar va 
yoyma montaj reprodukstiyalari (mosaic, photographic strip) – tadqiqot 
rayoni yondosh suratlarining fotografiyalangan mozaikasi; fotosxemalar 
(photomontage) 
– 
trasformastiyalanmagan 
suratlarning 
markaziy 
qichmlarini montaj qilish yo’li bilan olingan tasvirlar; fotoplanlar (aerial 
photoplan) – trasformastiyalangan suratlarni montaj qilish yo’li bilan 
olingan tasvirlar; ortofotoplanlar (ortophoto(graph), ortophotoplan, 
ortophotomap) – relef bo’yicha buzilishlar bartaraf etilgan fotoplanlar; 
fotokartalar (photomap) – koordinatalar, geografik nomlarning yozuvlari, 
relefning gorizotallardagi tasviriga va kartalarning boshqa elementlariga 
ega fotoplanlar. 

---

181