P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

Xarakterning  axloqiy xislatlari

Xarakter kuchi va mustahkamligini ifodalaydigan barcha xislatlar ularda 

shaxsning  axloqiy  maslagi,  ma’naviy  qiyofasi  namoyon  bo'lgani  uchun 

ijobiy qimmatga  ega bo'ladi.

Axloqiy  yoki  ma’naviy  xarakter  xislatlari  deb  kishining  axloqiy 

e’tiqodlarini aks ettiradigan xislatlariga aytiladi.  Ma’naviy xarakter xislat­

lari,  jumladan,  kishini  boshqa  odamlarga,  jamiyatga,  mehnatga  va 

shuningdek,  o'z-o'ziga  munosabatida  namoyon  bo'ladi.

Kishining  e’tiqodlarini  ifodalaydigan  xarakter  xislatlari

Kishining  ma’naviy  qiyofasi  haqida,  awalo,  uning  xatti-harakati  va 

xulqiga  qarab  hukm  qilamiz.  Kishining  ma’naviy  qiyofasi,  awalo,  uning 

xatti-harakatlari  va  xulqida  namoyon  bo'ladi.

Axloqli  odam 

deb,  o'zlarining  intilishlarida,  qarorlarida va  harakatla­

rida  har  doim  gumanistik  axloq  prinsiplariga  amal  qiluvchi  kishilami 

aytamiz.

Qat’iyat,  sabot,  dadillik,  matonat,  tashabbuskorlik,  mas’uliyat  hissi, 

intizomlilik va shu kabi  iroda xislatlari  kishining axloqiy qiyofasini,  uning 

mustahkam  e’tiqod  va  barqaror axloqiy  hissini  ifodalaganligi  sababli,  biz 

bu  xislatlarni  yuksak  sifatlar deb  taqdirlaymiz.

Ular qaysi  kishi  xarakterining  ma’naviy darajasi,  awalo,  o'z  faoliyat-

---

larida  yoki  o'zining  ayrim  xatti-harakatlarida,  tamoyillarida  asoslanadi- 

gan  motivlarida  namoyon  boMadiki,  kishi  o'z  intilish,  qarorlarini  va  o'z 

harakatlarini,  shuningdek,  boshqalar tomonidan  chiqariladigan  qaror va 

harakatlarini  shu  nuqtayi  nazaridan  baholaydi.  Xalqimizning  azal-azal- 

dan,  masalan,  To'maris,  Shiroq,  Farhod  va  bugungi  kunning  boshqa 

ko'pgina  qahramon  yigit  va  qizlari  xarakterining  mustahkam  matonatli 

bo'lganligi  ulardagi  e’tiqod,  ulaming vatanparvarlik,  o'z xalqiga,  davlati- 

ga  fidokorona  sadoqat  ruhida  tarbiyalanganliklari  samarasidir.  Kishilar­

ning  ma’naviy fazilati  — rostgo'ylik,  to'g'rilik,  xalq  manfaatlariga,  Vatan 

manfaatlariga  sadoqatliliklaridadir.  Axloqli  kishilar  davlat  manfaatlarini 

shaxsiy  manfaatlaridan  yuqori  qo'yadigan  kishilardir.

Milliy xarakterning oliyjanob axloqiy fazilati — Vatan va o'z xalqining 

baxt-u  saodati  uchun, jamiyat  ideallarini  amalga oshirish  uchun  kurash- 

larda o'z  hayotini  qurbon  qilishga tayyor turishdir.