P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya


Ixtiyorsiz  va  ixtiyoriy  xayol



Download 25,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet186/542
Sana03.09.2021
Hajmi25,74 Mb.
#163650
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   542
Bog'liq
hjacki 342 Umumiy psixologiya (Ivanov P.I.)

Ixtiyorsiz  va  ixtiyoriy  xayol

Ixtiyorsiz xayolda o ld in d a n  belgilangan  m aqsad b o 'lm a y d i,  b u n d a   iroda 

faol  ish tiro k   etm ay d i.  Bu  h o ld a  o b ra z la r  o 'z - o 'z id a n   p ay d o   b o 'la d i.

Ix tiy o rsiz  xayol  a w a lo   q o n d irilm a g a n   shu  to p d a g i  e h tiy o j  sababli 

tu g 'ila d i.  M a sa la n ,  o d a m   suvsiz  c h o 'l-b iy o b o n d a   y urib,  ju d a   c h a n q a b  

q olgan  v a q tid a   u n in g   x ayolida  b u lo q ,  d ary o   va  suv  k ab ilarn in g   o b razlari 

b eix tiy o r  p aydo  b o 'la   b o shlaydi.  B iror  narsa  yoki  h o d isan i  id ro k   qilish, 

ta s a w u r   qilish,  b iro r  fikr,  n u tq ,  h islarn in g   t a ’siri  b ilan   h am   ixtiyorsiz 

xayol  suriladi.  C h u n o n c h i,  tarix ,  geografiyaga  oid  k ito b la rn i,  tex n ik ag a 

d o ir kitoblarni va,  ayniqsa,  badiiy asarlarni  o 'q ig a n  vaq td a b izn in g  o n g im iz­

d a  tu rli  jo y la rn in g ,  v o q e ala rn in g ,  shax slarn in g   va  b o sh q a   sh u   k ab ilarn in g  

obrazlari  b eix tiy o r  p ay d o   b o 'la d i.  M usiqa  tin g lag an   v a q td a  h a m   xuddi 

sh u n d a y   b o 'la d i.  B adiiy  a sarla rn in g   xususiyati  sh u n d a k i,  biz  b u   asarlarn i



id ro k   q ila y o tg a n im iz d a   ( o ‘q iy o tg an im izd a,  k o ‘ra y o tg a n im iz d a ,  tin g la y o t- 

g an im izd a)  u la r  b iz d a   b eix tiy o r  xayol  pay d o   qiladi.

O rzu  va  shirin  xayol  surish,  k o 'p in ch a,  beixtiyor paydo  b o 'lad i.  B izning 

tush  k o'rishim iz  ham   ixtiyorsiz  xayol  faoliyatidir.  O datda,  kishi  qattiq  ux- 

lam agan  vaqtida  tush  k o 'rad i;  uyqu  vaqtida,  garchi  z a if h olda  b o 'lsa   h am , 

h a r  holda,  tu g 'ilad ig an   sezgilar,  kishi  organizm ining  holati  va  ehtiyojlari, 

shuningdek,  kishi  b e d o r  yurgan  cho g 'id a  tuyg'usida  kechirgan  hissiyotlar, 

uyqu vaqtida beixtiyor p aydo bo'ladigan ta sa w u rla r odam n in g  tu sh  ko'rishiga 

sabab  b o 'lad i.  M asalan,  biz  salqin  uyda  issiq  k o 'rp a   yopinib,  uxlab  qoldik; 

kechasi q o 'lim iz  yoki o y o g 'im iz ochilib qolganida biz sovuq q o ta boshlaym iz. 

M an a  shu  sovuqni  sezish  xayolni  ishga  soladi,  o 'sh a n d a ,  m asalan,  biz  sh u n ­

day  tu sh   k o 'ra m iz  biz  q o r  bosgan  y o 'ld a  oyoq  yalang  ketayotgan  b o 'lam iz , 

o 'zim izn i sovuqdan p an ag a olishga harakat  qilam iz,  issiq b inoga kirib olishga 

k o 'p   u rin am iz-u ,  iekin  buni  uddalay  olm aym iz  va  hokazo.

l.P .  P av lo v n in g   fik ric h a ,  tu sh   k o 'ris h n in g   fiziologik  asosi  «ilgarigi 

t a ’siro tlarn in g »   n e rv d a   q o ld irg a n   izlari ju d a   k u tilm a g an   b ir ta rz d a   b ir-b iri 

b ilan   b o g 'la n ish id a d ir.  X ay o ln in g   b eix tiy o r  ja ra y o n la ri  b e ta rtib   ravishda 

o 'tm a y ,  balki  m u a y y a n   b ir narsaga y o 'n a lg a n   b o 'la d i.  Bu  y o 'n a lish   shaxs­

ning  eh tiy o jlari,  m a q sa d la ri,  hissiyotlari,  te v a ra k -atro fd a g i  v o q elik n i  id ­

rok  qilishi,  u n in g   u stu n   tu rg a n   ta sa w u rla ri  va  fikrlari  b ila n   b elg ilan ad i.




Download 25,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   542




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish