P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

V I I .  

X O T I R A N I N G   A H A M I Y A T I  

Xotira  inson  hayotida  g‘oyat  katta  ahamiyatga  egadir

X otira  tufayli  ongim izda  faqat  hozirgi  paytdagi  narsalar,  hodisalar  aks 

etib  qolm ay,  balki  o 'tm is h d a   idrok  qilingan  n arsa   va  hodisalar,  kechirgan 

tu y g 'u ,  fikrlar  h am   aks  etadi.  X otiraga  ega  b o im a g a n im iz d a   edi  biz  shu 

paytda idrok  qilinayotgan  narsa  va  h o disalam igina  aks  ettira r edik,  shu  b ilan  

biiga,  idrok  qilinayotgan  narsa  va  hodisalar  h a m m a   vaqt  bizga  yangi,  n o ta - 

nishdek k o 'rin a r edi.  O d a m  xotira tufayli  m alak a va  k o 'n ik m a la r hosil  qiladi, 

bilim ini  boyitadi  va  saviyasini  kengaytiradi.  X o tira  b o sh q a  psixik  jaray o n - 

lam ing faoliyati va taraqqiysi uchun katta aham iyatga egadir.  Idrok to'g'risidagi 

bob d a  biz,  xotira  idrokim izni  boyitadi,  deb  k o 'rsa tib   o 'tg a n   edik.  X otira 

m ahsuli  b o 'lg an   ta s a w u r,  shuningdek,  fikr  bilim   va  bizning  tajribalarim iz 

xotiram izda  m u sta h k am   o 'rn ash ib   qolsa,  bu  b ilan  xayol,  tafakkur,  nutq,  iro­

da  va  his  faoliyati  h a m d a   taraqqiysi  u c h u n   sharoit  ta ’m inlangan  bo 'lad i.

O d a m n in g   ta s a w u r la r i  boyligi  va  x o tira sid a   m u sta h k a m   o 'rn a s h ib  

qolgan  b ilim lari  boyligi  q a n c h a lik  boy  b o 'ls a ,  u n in g   idroki  h am   s h u n c h a ­

lik  m a z m u n d o r,  to 'la ,  an iq   b o 'la d i.  X ayol,  ta fa k k u r,  n u tq   va  iro d asin in g  

faoliyati  h a m   sam arali  b o 'la d i.

X otira  inson  fao liy atin in g   h a m m a  x illarida  a n c h a   m u h im   rol  o 'y n a y d i. 

H a tto   yosh  b o la la r  h a m   ag ar  u lard a  b a ’zi  b ir  b ilim ,  k o 'n ik m a   va  m a la k a ­

la r  b o 'lsa g in a   o 'y n a y   o la d ilar,  b o 'lm a s a   o 'y n a y   o lm ay d ilar.  H a r  q a n d a y  

m e h n a t xoh jism o n iy ,  xoh aqliy m e h n a t z a ru r bilim ,  m alaka va  k o 'n ik m a la r 

m avjud  b o 'lg a n id a g in a   a m alg a   o sh m o g 'i  m u m k in .

X o tira n in g   a h a m iy a ti  t a ’lim   is h la rid a ,  a y n iq s a ,  y a q q o l  k o 'r in a d i.

---

M ak tab d ag i  t a ’lim   ish larin in g   eng b irin c h i  va  asosiy vazifasi  o 'q u v c h ila m i 

fa n ia r  asosi  b ilim i  b ila n   q u ro lla n tirish ,  b o y itish d ir.  X o tirad a  m u k a m m a l 

b ilm ay   tu rib   fa n   asoslarini  o 'q ib   olish  m u m k in   em as.  M a k ta b la rd a   t a ’lim  

ishlari  s h u n d a y   y o 'lg a   q o 'y ilm o g 'i  kerakki,  o 'q u v c h ila rg a   o 'q itila y o tg a n  

m a terial  u la rn in g   x otirasida  m u stah k am   sa q la n ib   q o lad ig an   b o 'Isin .  S hu 

sa b a b d a n ,  o 'q itu v c h i  t a ’lim   ja ra y o n id a   o 'z   o 'q u v c h ila rin i  o 'rg a n ib ,  h a r 

b ir  o 'q u v c h isin i  yaxshi  bilishi,  ju m la d a n ,  h a r  b ir   o 'q u v c h isin in g   x o tirasi 

q a n d a y   e k a n lig in i,  b u   xotiran in g   q a n d a y   o 's ib   b o ray o tg a n lig in i,  x o tira ­

ning  o 'sish ig a   n im a la r  sabab  b o 'la y o tg a n in i  va  o 'q u v c h ila m in g   x o tira sin i 

m a k tab   t a ’lim i  ishlari  ja ra y o n id a   q a n d a y   y o 'l  va  v o sitalar  b ila n   o 's tiris h  

kerakligini  b ilm o g 'i  lozim .