P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

axromatik  ranglar 

deb  ataladi.

Ko‘rish  sezgilarining  organi  — 

ko'zdir.  Bu  organ  ko'z 

soqqasi 

bilan 

undan chiqadigan ko'ruv nervidan ibo­

rat.  Ko'z soqqasida uchta parda, ya’ni: 

tashqi, tomirli va to'r parda bor. Tash­

qi  pardaning  tiniqmas  (oq)  qismi  sk- 

lera (qotgan yoki qattiq parda) deb ata­

ladi. Tashqi pardaning oldingi birmun- 

cha qavariq qismi 

tiniq 

(muguz) 

parda 

deb  ataladi.

Tashqi  pardaning  orqasida 

tomirli 

parda  bor. 

Tomirli  pardaning  oldingi 

qismi 

rangdor parda 

deb ataladi.  Rangdor pardaning rangiga qarab, kishi­

larning ko'k ko'z,  qo'y ko'z,  qora  ko'z deb ataymiz va hokazo.  Rangdor 

pardaning o'rtasida yumaloq teshik bor,  qorachiq deb ataladigan ana shu 

teshikdan  ko'zning  ichiga  yorug'lik  nurlari  o'tadi.  Yorug'likning  oz- 

ko'pligiga qarab, qorachiq kengayishi va torayishi mumkin. Ko'zning uchin­

chi  pardasi  — to'r  parda  boiib,  u  ko'z  soqqasining  deyarli  butun  ichki 

yuzasini qoplaydi.  Qorachiq bilan rangdor pardaning orqasida ikki tomo- 

ni qavariq, tiniq, jism — ko'z 

gavhari 

turadi, yorug'lik nurlari ko'z gavharida 

turib sinadi va natijadato'rpardaga narsaning aksi (surati) tushadi.  Halqa 

shaklidagi  ko'priksimon  muskulning  uzayishi  va  qisqarishi  tufayli  gavhar 

goh  yassilanadi,  goh  qavaradi:  narsa  ko'zdan  uzoqlashtirilganda  gavhar 

deyarli  yassi  bo'lib  qoladi,  narsa  ko'zga  yaqinlashtirilganda  esa  gavhar 

deyarli  shar  shakliga  kiradi.  Ko'z  gavharida  shunday  xossa  borligidan, 

yaqindagi narsalarning aksi ham, uzoqdagi narsalarning aksi ham gavhardan 

o'tib,  xuddi to'r pardaga  tushadi. To'r parda  rangni va yorug'likni sezish 

uchun  asosiy  ahamiyatga  ega.  Ko'ruv  nervining  tarmoqlari  to'r pardada 

joylashgandir.  Bu tarmoqlaming chekka uchlarida maxsus nerv hujayralari

— shaklan tayoqcha va kolbachaga o'xshagani  uchun