P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

Qat’iyatli,  barqaror odam  deb,  ortiqcha  ikkilanmasdan,  tez bir qarorga 

keladigan  kishilami  aytamiz.  Qat’iyat  kishining  shu  o'rinda  qay  daraja 

aql-larosat  bilan  ish  ko‘rishiga  qarab  turli  tus  oladi.

Qat’iyalning  o'zi,  albatta,  kishi  yuksak  g‘oyaviy  va  axloqiy  tamoyil­

larga  asoslnngandagina  ijobiy  xislat  boMa  oladi.  Har  doim  muhokama 

qilib,  asosli  ravishda,  kerak  boMib  qolganda  shoshilmasdan,  donolik  bilan 

ish  kolradigan  odamni  aqlli,  dono,  vazmin  odam  deb  aytamiz.

Lekin  xarakteri  e ’tibori  bilan  qat’iyalli  boMgan  kishilar  ichida  ayrim 

tuygMilarga  berilib,  kayliyatiga  qarab  tez,  shoshqaloqlik  bilan  qarorga  ke- 

luvchi  kishilar  ham  boMadi.  Bunday  odamlar emotsional,  impulsiv  tabiat-

---

Ii  boMib,  ular odatda,  o'zlarining shoshma-shosharliklari,  yengiltakliklari 

va betayin  bo'lishliklari  bilan  ajralib  turadilar.

Qat’iyat  ortiqcha  ikkilanmasdan  o'ylab, to'g'ri qaror chiqara olganda 

va  ularni  dadillik  bilan  amalga  oshira  bilgandagina  kishi  xarakterining 

ijobiy xislati  boMa  oladi.

Kishi  xarakteridagi  bu  xislat  bir  qancha  narsa  yoki  imkoniyatlardan 

bittasini darrov, tezlik bilan ajratib olib hal etishni talab etadigan va ba’zan 

tavakkal  bilan jur’at  qilishni  talab  etadigan  murakkab  bir  vaziyatda,  ay­

niqsa,  yaqqol  ko'rinadi.

Qat’iyatsizlik, jur’atsizlik  salbiy xarakter xislatlaridandir.

Qat’iyatsiz, jur’atsiz kishi juda sekinlik bilan qaror chiqaradi, o'zining 

chiqargan  bunday qarorlarini  ham,  ko'pincha,  vaqtida bajarmaydi.  Bun­

day odam  har xil  imkoniyatli,  ehtimolli va,  ayniqsa,  tavakkal bilan jur’at 

qilish  talab etadigan  ishlarni  bajarishda o‘z qarorining to'g'riligiga ishon- 

may,  shubhalanadigan  boMadi.

Barqarorlik  qat’iyat  bilan  yaqindan  bogMangan  boMib,  ijobiy xarakter 

xislatidir.  Bunday xarakter xislatiga  ega boMgan  odamlar,  odatda,  bergan 

qarorlarini o'zgartirmaydilar, bekor qilmaydilar va bajarmay qo'ymaydilar. 

Bunday  odamlar  o'z  so'zida,  va’dasida  turadigan,  saxovatli  boMadilar; 

ularning so'zi bilan ishi bir-biriga mos boMadi.  Bunday odamlar o'z so‘zida 

mustahkam,  ularga  ishonsa,  suyansa  boMadi.

Beqaror odamlar deb, o'z qarorlarini tez-tez o'zgartirib turadigan yoki 

aynib turadigan odamlarni aytamiz.  Bunday odamlar o'z so'zida, va’dasida 

turmaydilar,  subutsiz  boMadilar  Bunday  odamlarning  so'ziga  ishonib  va 

umid  qilib  boMmaydi.

Xarakterning  iroda  bilan  bogMiq  boMgan  eng yaqqol  xislati  kishi  iro­

dasining