P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya


  Esda  olib  qolinayotgan  materialga  shaxsning  munosabati



Download 25,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet147/542
Sana03.09.2021
Hajmi25,74 Mb.
#163650
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   542
Bog'liq
hjacki 342 Umumiy psixologiya (Ivanov P.I.)

2.  Esda  olib  qolinayotgan  materialga  shaxsning  munosabati

E sda  o lib   q o lish n in g   m uvaffaqiyati  k o 'p   d a ra ja d a   esda  o lib  q o lin a y o t­

gan   m a te ria lg a   yoki  shu  m aterial  bilan  alo q a si  b o 'lg a n   fao liy atg a  sh ax s­

ning  ijobiy m unosabati bilan bo g 'liq  b o 'la d i.  Bu  m u n o sab a t  qiziqish,  diqqat - 

e ’tib o r  ta rz id a   n a m o y o n   b o 'la d i.  Q iziqish  m u v affaq iy atli  esd a   q o ld irish ­

ning  en g   b irin c h i  s h a rtla rid a n d ir.  B izda  q iz iq ish   tu g 'd irg a n   n a rsa   te z ro q  

va  m u sta h k a m ro q   esd a  qoladi.  Biz,  o d a td a ,  b izn i  q iz iq tirm a y d ig a n   n a rsa ­

larga  e ’tib o r  b e rm a y m iz   va  ularni  h a tto   p a y q a m a y m iz .  O 'q u v c h ila r  q i- 

z iq q a n ,  o 'z la ri  «sevgan»  fan larin in g   m a z m u n in i  p u x ta  o kqib  olish larin i 

h a r bir p ed ag o g  yaxshi  biladi.  Bu  a y tilg a n la rd a n  t a ’lim -ta rb iy a   ishida  m a n a  

b u n d a y   x u lo sa   c h iq a d i:  o 'q u v   m a te ria lin i  o 'q u v c h ila m in g   x o tira s id a  

m a h k a m   o 'm a tis h   u c h u n   m ak tab d a  t a ’lim   ish in i  sh u n d a y   olib  borish  k e ­

rakki,  h a r b ir fan  o 'q u v c h ila rd a   qiziqish,  h av as  tu g 'd ira d ig a n   b o 'lsin .  E sda 

q o ld irilad ig an   m a te ria lg a   qiziqish,  d iq q a tim iz n i  shu  m a te ria lg a   q a ra ta d i, 

h is-tu y g 'u m iz g a  t a ’sir q iladi,  zav q lan tirad i  va  b e ix tiy o r esda  q o ld irish  j a r a ­

yo n larin i  k u c h a y tira d i.

Q iziqish  esda qoldiriladigan  m aterialn i,  shaxsning  o ‘zi va jam iy at  u c h u n  

a h a m iy a tin i  tu s h u n is h   b ilan  b o g 'liq   b o 'ls a ,  e sd a  q o ld irish   sa m a ra liro q  

b o 'la d i.  D iq q at  esd a   m u sta h k am  saqlab  q o lish n in g  zaru riy  sh artid ir.  D iqqat 

esga  olish  lo zim   b o 'lg a n   m aterialg a  n e c h o g li  k u ch li  s u r a t d a   q a ra tilg a n  

b o 'lsa ,  u  s h u n c h a lik   te z   va  p uxta  esda  q o la d i,  ch u n k i  d iq q a tn in g   n erv - 

fiziologik  asosi  m iy a  p o 's tin in g   b ir  q ism id a   k u c h li  q o 'z g 'a lis h   (o p tim a l 

q o 'z g 'a lis h )  o 'c h o g 'in in g   paydo  b o 'lis h id ir.  A n a   sh u n d a y   q o kz g ‘alish  p a y ­

do  b o 'lis h i  b ila n   yangi  nerv  b o g 'la n is h la r  te z r o q   hosil  b o i i b ,  m a h k a m  

saq lan ib   q o lad i.  K o 'p in c h a ,  ayrim   k ish ila rn in g   o 'z   x o tira sin in g   zaifligi. 

tez   va  p u x ta   esd a  saq la b   qololm asligi  to 'g 'ris id a g i  sh ik o y a tla ri  an aliz  qilib 

k o 'rilg a n d a ,  esda  yaxshi  saqlab  q o lo lm a slik la rin in g   sababi  u la r  d iq q a ti- 

n in g   b o 's h l i g i d a ,  ta r q o q lig id a ,  m iy a   p o 's t i d a g i   te g is h li  q o 'z g ’a lis h  

o 'c h o q la rin in g  zaiflig id a  ekanligi  m a ’lum   b o i a d i .  B u n d ay   k ish ilar d iq q a t- 

larini  b ir  n u q ta g a  ja m la b   q u n t  bilan  ishlashga  h a ra k a t  qilish lari  bilan  u la r­

dagi  x o tira  h a m   k u c h a y a   boradi.

Esda  q o ld irish   usuli  hayot  va  fa o liy a tn in g   tu rli  h o lla rid a   b iro r  m u d -




d atg ach a  n im a n id ir   q isq a   yoki  u z o q   v aq tg ach a  esd a   q o ld irish g a  to 'g 'r i 

keladi.  S h u n d a y   q ilib ,  esd a   q o ld irish   usuliga  yoki  m a q sad ig a  k o 'r a   x o tira  

qisqa  m u d d a tli  v a  u z o q   m u d d a tlig a   b o 'lin a d i.

M uayyan (qisqa) v a q td a n  keyin ta k ro r tiklash (eslash)  m aqsadida kerakli 

m ate ria ln in g   e sd a   sa q la b   q o lin g a n   v aq tlard ag i  x o tira ,  q isq a 

m uddatli

  x o ­


tira   deb  a ta la d i,  q isq a  m u d d a tli  x o tira  b ir lah zali  x o tira d ir.  C h u n k i  b u n d a  

m aterial  b ir m a r ta   id ro k  q ilin a d i.  S h u n d a y  k eyin  esa  esd a   q o lg a n   m ate ria l 

qisqa  m u d d a tli  x o tira g a   m isol  b o 'la d i.  O n g d a   u n in g   keyingi  eslab  q o lin i- 

shi  (sa q lan ish i)g a   h e c h   q a n d a y   z a ru riy at  y o 'q .  M a sa la n ,  o d a m   ish d an  

qayta  tu rib   y o 'l- y o 'la k a y   b ir  q a n c h a   ish la r  q ilishni:  p o c h ta g a   k irish ,  xat 

tashlash,  m ag azin d ag i yangi kitoblarni  k o 'z d a n  kechirish, n o n  h a m d a  sh ak ar 

va  sh u n in g   sin g a rila r  so tib   o lish n i  belgilab  oladi.

O 'q u v  ta jrib a sid a  s h u n d a y  h o d isa la r b o 'lib  tu ra d i.  B a’zi b ir o 'q u v c h ila r 

darsga yoki  im tih o n g a  ta y y o rla n a r ek a n la r,  kerakli o 'q u v  m a te ria lin i s h u n ­

day u su ld a,  y a ’n i b u   m a te ria ln i  faqat  d a rsd a  yoki im tih o n d a  eslash  u c h u n - 

gina  yod  o lad ilar.

Q isqa  m u d d a tli  x o tira   sh u n d a y   h o ld a ,  y a ’n i  kishi  o 'z ig a  b e rilg a n   q a n - 

day d ir  v azifan i  a n iq   b a ja rg a n id a   n a m o y o n   b o 'la d i.  X o tira n in g   bu   tu rin i 

b o sh q a c h a   q ilib   o p e ra tiv   x o tira  d eyiladi.  X o tira   fao liy a tn in g   s h u n d a y  t u r ­

larida,  y a ’ni  k e rak li  m a te ria ln i  va,  ay n iq sa,  o 'q u v   m a te ria lin i  u z o q   m u d - 

d a tg ach a  va  b u tu n la y   esd a   saqlab  q o lish d a   u z o q   m u d d a tli  x o tira   ta riq a si- 

d a  n a m o y o n   b o 'la d i.  O d a td a   h a r  q a n d a y   o 'q u v   m a te ria li  a n a   sh u   usu ld a 

o 'z la sh tirib   o lin a d i.

Esda  q o lish   u su li  q a n d a y d ir b iro r  m u d d a t  va  sifatg a  ham   t a ’sir e tib   — 

esda  q o ld irish n i  m u sta h k a m la y d i.  M axsus  e k s p e rim e n tla rd a   isbot  q ilin - 

g anki,  k ish in in g :  « e sim d a   u z o q   saq lay m an »   yoki  « esim d an   aslo  c h iq a r- 

m avm an»  d e b  ja z m   q ilg a n   narsasi  x o tira d a   m a h k a m   o 'rn a s h ib   q o la r ek an . 

A ksincha,  q isq a   b ir m u d d a t  u c h u n   (m a sa la n ,  n av b atd ag i  im tih o n n i  berish 

u c h u n )  esda  q o ld irish g a  ja z m   q ilin g an   m a te ria l  te z   u n u tila d i.

B u n d an   sh u   xulosa  kelib  ch iq ad ik i,  o 'q itu v c h i  t a ’lim  jara y o n id a   darsni 

tu sh u n tirg an id a,  uyga  vazifa  to p sh irg an id a,  o 'q u v c h i  bilim ini  tek sh irg an id a 

ham isha  m a ’lu m   t a ’rif,  q o id a,  p a rc h a ,  tarix   san alari  va  sh u   kabilarni  p u x ta 

va  do im o   esda  saq lab   q o lish n in g   zarurligini  uqtirib  b o rm o g 'i  lozim .

D arsn i  s o 'r a g a n d a   savolni  faqat  o 'tg a n   safargi  to p sh iriq   y u za sid an g in a  

berib  q o lm av .  b alk i  b u n d a n   o ld in   o 'tilg a n   m a te ria ld a n   h am   savol  berish 

kerak,  b u n d a y   q ilish   o 'q u v c h ila m i  h a r b ir  yangi  d a rsn i  d o im o   p u x ta   esd a 

saqlab  tu tish   m a q sa d i  b ila n   o 'q is h   y o 'lig a   soladi  va  u la r  b u n i  o d a t  q ila d i­

la r.  B u n d a y   q ilis h   o 'q u v c h ila m in g   o 'q u v   m a te r ia lin i  p u x ta r o q   e sd a  

q o ld irish larig a  y o rd a m   b erad i.





Download 25,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   542




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish