P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya



Download 25,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet113/542
Sana03.09.2021
Hajmi25,74 Mb.
#163650
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   542
Bog'liq
hjacki 342 Umumiy psixologiya (Ivanov P.I.)

jarayonlarida 

xayol ishti­

rok etganligi bizga idrok natijalarini analiz qilib ko'rganimizdagina maium 

boiib  qoladi.  Masalan,  o'rmondagi  to'nkaning  qorasi  bironta  yowoyi 

hayvonga o'xshab ko'zga ko'rinsa, bu holda hayvonning obrazi bu to'nkani 

idrok qilayotgan  kishining  xayoli  mahsulidir.  Idrok  tarkibiga tafakkur va 

nutq faoliyati ham kiradi.  Bunda tafakkur va  nutq,  faoliyati,  awalo idrok 

qilinayotgan  narsa  va  hodisaning  nomini  ovoz  bilan  yoki  o'z  ichidan 

aytishda  va  bilishda  ifodalanadi.  Narsa  va  hodisaning  nomini  so'z  bilan 

ifodalash  — bu  narsa  va  hodisaga  nom  berish  va  uni  mavjud  tushuncha 

doirasiga  kiritish  demakdir.  Masalan,  biz  28  «a»-rasmni  uchburchak  va 

28  «b»-rasmni  doira  deb  aytamiz  va  shu  bilan  birga  ularni  biz  bilgan 

geometrik  tushunchalar  doirasiga  kiritamiz.  Idrok  qilayotgan  narsa  va 

hodisalami  anglab va tushunib  olishimiz  sababi  ham  shundadir.  Agar id­

rok qilayotgan  biron  narsa yoki  hodisamiz yangi,  nomaium boisa, bizda 

darrov  fikr  faoliyati  boshlanib,  «bu  nima»,  «buning  nomi  nima»  degan 

savol  tug'iladi.  Bu  hoi  ham  idrok  jarayonida  tafakkurning  ishtirokini 

ko'rsatadi.  Har bir idrok  hukm  (gap)  shaklida  ifodalanadi,  masalan:  «bu 

kitob»,  «bu  odam»,  «bu  musiqa»  va  hokazo.  Odamning  idroki  sezgi  or- 

ganlariga  ta’sir  ko'rsatayotgan  biron  narsaning  oddiygina  obrazi  emas, 

balki  odamning tajribasi  zaminida  anglab,  tushunib  olinadigan  obrazdir.



Narsa va hodisalaming nomini atab,  biz idrokimiz  mazmunini ochiq 

ravshan  qilamiz,  bu  idrokimizni  boshqa  kishilar uchun ham  aniqlaymiz.

Nutqni,  rasmlami,  badiiy  suratlami,  musiqa  va  boshqa  san’at  asar- 

larini  idrok qilish,  moddiy buyumlarni  idrok etishga  nisbatan  ko‘p dara­

jada murakkabdir. Shu jumladagi idrokning mazmuni, asosan, odam hosil 

qilgan tajribaning boyligi,  unda tafakkur va xayolning  nechog‘li taraqqiy 

qilganligi  bilan belgilanadi.

Idrokimizda  nutq  ishtirok  etganligidan,  idrokning  fiziologik asosi bi­

rinchi  signal  sistemasiga  oid  nerv  tutashuvigina bo'lib  qolmay,  balki  ik­

kinchi  signal  sistemaning  ham  nerv  bog‘lanishlari  idrokning  fiziologik 

asosidir.  Idrokda  ikkinchi  va  birinchi  signal  sistemalari birlashgan  holda 

amal  qiladi.




Download 25,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   542




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish