P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya



Download 26,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet269/551
Sana11.01.2022
Hajmi26,8 Mb.
#348356
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   551
Bog'liq
Umumiy psixologiya. P. Ivanov, M. Zufarova

oz

 va 


ko'p

 tushunchasini juda erta  farq qila  boshlaydi.  Bola  ikki 

yoshga  to'lgunicha 

katta

  va 


kichik

 tushunchasini  ham  farq  qila boshlay- 

digan  bo'lib  qoladi  (aka,  opa,  «ninni»,  uka).  Shuningdek,  bola  kelishik- 

larni  ham juda erta  (ikki yoshgacha)  farq qila boshlaydi. Ammo qaratqich 

kelishigi  o'mida,  ko'pincha,  tushum  kelishigi  ishlatadi  (bizni  uyimiz). 

Bolalar bu  yoshda fe’llami  shaxs va zamon  e’tibori bilan ham birmuncha 

to'g'ri ishlatadigan bo'lib qoladi.  Bolalar buyruq fe’lini ancha tez va barvaqt 

o'zlashtirib  oladilar.

Bola ikki yoshga to'lib, uch yoshga o'tganida sodda gaplarni to'g'ri tuzib 

gapirishni  o'rganadi.  Bola:  «Sut  ber»,  «Bobov  suyak  yeydi»,  «Surat  qilib 

ber»,  «Uyqim keldi» deb gapiradigan bo'lib qoladi.  Endi bola nutqi bevosita 

o'zi  turgan vaziyatdan tashqaridagi  narsalar,  shu  paytdagi  biron  ish-harakat

www.ziyouz.com kutubxonasi



bilan bevosita bogManmagan narsalar haqida ham gapira boshlaydi, ya’ni o‘zi 

bevosita ko‘rib turmagan  narsalar to‘g‘risida gapira boshlaydi.

Bu  xildagi  nutq  esa  tasawurlarga  asoslanib  fikr qilishning  ifodasidir. 

Ikki yarim yoshdan besh yoshgacha boMgan bolalaming o'zicha so‘z yasay 

boshlashi maktabgacha tarbiya yoshida boMgan bolaning kattalardan eshit­

gan so‘zlarinigina takrorlab qolmasdan,  balki, shu  bilan birga, grammati­

ka shakllarini  haqiqatdan  egallay borganliklarni ko‘rsatuvchi  belgidir.  Bu 

so‘z  yasash  shundan  iborat  boMadiki,  shu  yoshdagi  bolalar o‘zlari  bilgan 

so‘zlarning shakllariga o‘xshatib so‘z tuza boshlaydilar: «поп» — «nanna», 

«osh»  — «oshsha»,  «u  yerga»  — «o‘ttaga»  va  hokazo.

Bolalar to‘g‘ri  tarbiyalanib borganlarida,  ayniqsa,  maktabgacha tarbi­

ya  yoshiga yetganlarida,  ularda tilning grammatika shakllarini  amaliy ra­

vishda  egallash  juda  tez  qadam  bilan  olg‘a  qarab  boradi.  Shu  yoshda 

bolalar murakkab gap sintaksisini  ham egallab oladilar.  Bolaning  nutqida 

bir-biri bilan bog'langan qo£shma gaplar paydo boMadi. Bolalaming nutqda 

sodda  gap.  bosh  gap,  ergash  gap  va  hokazolar  aniq  ko‘rina  boshlaydi. 

Ularning nutqlarida murakkab gaplar ishlatiladi.  Bu gaplarda biror sabab, 

maqsad,  xulosa,  izoh,  shart  va  shu  kabilar  aks  ettirila  boshlaydi.  Nutq­

ning tuzilishidagi  bu murakkab shakllar tafakkurning murakkabroq shakl­

lari  o‘sib  borishiga  bogMiqdir.  Bolalarda  nutq  o‘sishining  ana  shu  bos­

qichida  hodisalaming  sabablari  va  bir-biriga  bogManishi  to'g'risida  turli 

savollar tugMlaveradi. Shu yoshdagi bolalar kattalardan muttasil: «Nega?», 

«Nima  uchun?»  deb  so'rayveradilar.

Bola  yetti  yoshga yetganida  og'zaki  nutqning grammatikasini  amaliy 

yoM  bilan  egallab  oladi,  deyish  mumkin.  Bolaning  nutqni  ana  shunday 

amaliy  egallab  olishi  keyinchalik  savod  chiqarish  va  tilning grammatika­

sini  o'rganishga  imkon  beradi.


Download 26,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   551




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish