E sd a o lib q o lish ixtiyorsiz va ixtiyoriy b o 'lm o g 'i m u m k in . Ixtiyorsiz
esd a q o ld irish o ld im iz g a h e c h b ir q a n d a y m aq sad q o 'y m a s d a n , esga o lin a -
d ig an m a te ria ln i o ld in b elg ilam a sd a n va m ax su s u su lla r q o 'lla m a s d a n ,
b e ix tiy o r esda q o ld irish d ir. M asalan, biz, o d a td a , k o 'c h a d a tasodifiy k o 'rg an
k ish ila rn in g a ft-b a s h a ra s in i, taso d ifiy e sh itib q o lg a n b a ’zi g a p va kuy larn i
b eix tiy o r e sim iz d a (x o tiram izd a) saqlab q o lam iz. H a y o tim izd a b o 'lib o 'tg a n
k o 'p h o d is a va v o q e a la rn i h a m biz a n a sh u n d a y b e ix tiy o r esim iz d a saqlab
q o la m iz . K o 'p in c h a b e ix tiy o r id ro k q ilin g an n a rsa yoki h o d isa la r b e ix ti
y o r esd a q o la d i. O 'z in in g ran g -b aran g lig i, o v o zi, h a rak ati b ila n k o 'z g a
ju d a y a q q o l k o 'r i q i b tu r a d ig a n , b iz d a k u c h li h issiy o t u y g 'o ta d ig a n ,
o 'tm is h d a g i ta jrib a m iz g a , m avjud b ilim la rim izg a, b iz n in g kasb va faoliya-
tim iz g a o id , b iz u c h u n a lo h id a ah a m iy a ti b o 'lg a n va b iz d a q iz iq ish -h av as
tu g 'd ira d ig a n s h u n d a y n a rsa yoki h o d isa la r x o tira m iz d a b e ix tiy o r saq lan ib
q o la d i. K o 'p in c h a ixtiyoriy a ta y in id ro k q ilin g a n n a rsa yoki h o d isa la r
h am b e ix tiy o r e sd a q o lav e rad i. K o 'p h o lla rd a biz b iro n ta su ra tn i k o 'ris h n i,
b iro n ta k ito b n i o 'q ib c h iq ish n i, b iro n ta m a ’ru z a n i esh itish n i o 'z o ld im iz
ga m a q sa d q ilib q o 'y a m iz , a m m o k o 'rilg a n , o 'q ilg a n , esh itilg a n n a rsa -
la m in g m a z m u n in i esd a olib q o lish n iy atin i o 'y la y m iz , lek in , sh u n g a q a
ram ay , ixtiyoriy id ro k q ilin g an k ito b , su ra t. n u tq n in g m a z m u n in i b e ix ti
y o r eslab q o la m iz .
Ixtiyorsiz esd a saq lab q o lish b izn in g h a v o tim iz va fa o liy atim izd a ju d a
k atta o 'r in tu ta d i. A yrim h o lla rd a b iro n ta y o rq in o b ra z la r, so 'z la r, ay rim
k ish ila rn in g a ft-b a sh a ra s i, o 'q ilg a n yoki esh itilg a n ju m la la r ixtiyorsiz r a
v ishda esd a o lib q o lin a d i va x o tira d a u z o q sa q la n ib tu ra d i. E sd a o lib
q o lin a d ig a n m a te ria l b izn in g eh tiy o j va m a n fa a tim iz g a m uvofiq b o 'ls a ,
bu m a te ria l b iz u c h u n a lo h id a a h a m iy a tg a ega b o 'ls a , e sim iz d a u z o q
saq lan ib tu ra d i. Ixtiyorsiz esd a olib q o lish d a hissiy o t, ay n iq sa, k atta rol
o 'y n a y d i. B izda b iro n ta hissiyot tu g 'd ira d ig a n m a te ria l hissiyotim izga hech
b ir ta 's ir q ilm a y d ig a n m ate ria lg a q a ra g a n d a e sim iz d a h a m te z ro q , h am
m u s ta h k a m ro q o 'rn a s h ib q o la d i. B a’z a n esa b e ix tiy o r esda q o ld irish ix ti
yoriy esd a q o ld irish d a n k o 'r a sa m a ra liro q b o 'la d i. L ekin hissiyot esd a
qo ld irish ja ra y o n ig a y o m o n t a ’sir q ilm o g 'i h a m m u m k in . M a sa la n , esga
o lin m o g 'i lo zim b o 'lg a n m aterialg a sira alo q asi b o 'lm a g a n sa b a b la r b ilan
tu g 'ilg a n hissiyot a n a s h u n d a y t a ’sir q ilad i. B u n d ay h o lla rd a d iq q a tim iz
b o 'lin ib , u n i esd a q o ld irilm o g 'i lozim b o 'lg a n m a te ria lg a y e tarli d a ra ja d a
to 'p la y o lm a y q o la m iz , d iq q a tim iz b iz n in g h is -tu y g 'u m iz g a shu to p d a
ta 's ir etg an narsaga ch a lg 'ib k etaveradi. B u n d an t a ’lim -ta rb iy a ishida m a n a
b u n d a y xulosa kelib chiqadi. O 'q u v c h ila r o 'q ib -b ilib olishlari lozim b o 'lg a n
m a te ria ld a u la rn in g h is-tu y g 'u la rig a t a ’sir e ta d ig a n m o m e n tla r m u m k in
q a d a r k o 'p ro q b o 'lm o g 'i kerak. O 'q u v c h ila m in g h is -tu y g 'u la rig a t a ’sir
eta d ig a n b u n d a y m o m e n tla r o 'q u v m a te ria lin in g m a z m u n id a h a m , u m a
te ria ln i b a y o n qilish usu lid a h a m , sezgi o rg a n la ri b ilan id ro k q ilin ay o tg an
tashqi x u su siy atlarid a (m a te ria ln in g d a rslik d a q a n d a y b a y o n qilin g an lig i,
o 'q itu v c h in in g q iziq tirarli h ik o y a qilib b erish i, d arslik d ag i s u ra tla r va d ars-
likning g rafik a h a m d a badiiy jih a td a n q a n d a y b e zalg an lig id a) h am ifo-
d a la n ish i m u m k in . A m m o , sh u b ilan b irg a, o 'q u v c h in in g d iq q a tin i o 'q u v
m a s h g 'u lo tla rid a n c h a lg 'itib y u b o rish g a sa b a b c h i b o 'la d ig a n kuchli hissi-
y o tla rn in g o ld in i o lish u c h u n m a k ta b d a h a m , u y d a h am teg ish li sh a ro it
tu g 'd iris h kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: 
