P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

hislarga

 muvofiq 

keladi,  deb  o'ylash  uchun  yetarli  asos bor...  Bular qiyinlik va  yengil  tor- 

tish  hissi,  tetiklik va  charchash  hissi,  mamnunlik va  norozilik,  suyunish, 

tantana  va  umidsizlik  hissi va  hokazo.

Menimcha,  ko'pincha  odatdagi  turmush  tartibining  o'zgargan  payt- 

larida, odat bo'lib qolgan bironta mashg'ulot to'xtatilganida, yaqin kishidan 

judo bo'lganda,  aqliy iztirob chog'ida,  maslak va e’tiqodlarda  keskin  bu- 

rilishlar ro'y bergan chog'da kechiriladigan og'ir hissiyotlarning fiziologik 

asosi xuddi eski dinamik stereotipning o'zgarishi, uning yo'qolishi va yangi 

dinamik stereotipning qiyinlik bilan hosil bo'lishidan  iborat bo'lsa kerak» 

(111  tom,  2-kitob,  243—244-bet).

Hissiyotlar  bosh  miya  po‘stining  ostki  qismlari  faoliyati  bilan  ham 

bog'langandir.  Jumladan,  ko'rish  bo'rtig'i  hislarni  ifodalaydigan  ixtiyor­

siz  harakatlarning  markazlaridir.  Buni  shu  bilan  isbot  qilish  mumkinki, 

ko'rish  bo'rtig'ining  shikastlanishi  natijasida,  hissiyotni  ifodalovchi  yuz 

harakatlari  ham  izdan  chiqadi.  Bosh  miya  po'sti  ostidagi  markazlardan 

mahrum  bo'lgan  hayvonlarda  hissiyotlami  ifodalovchi  harakat  belgilari 

bo'lmaydi.

Bosh miya po'sti ostidagi qismlarda vegetativ nerv sistemasini boshqa- 

aivchi  markazlar bor.  Bu  markazlar emotsional  kechinmalar bilan  mus­

tahkam  bog'langandir.

Ba’zi hissiyotlar vegetativ nerv sistemasi faoliyatining hamda bu siste­

ma boshqarayotgan organlar faoliyatining oshib ketganligi sababli tug'iladi. 

Shu sababli,  ba’zi  emotsional  kechinmalar vaqtida qon aylanish  organla­

rining faoliyati,  ovqat  hazm  qiladigan  organlar faoliyati  kuchayganligini, 

nafas olish o'zgarganligini, ko'zning nurlanishini,  rangning qizarganligini 

ko'ramiz  va  hokazo.  Bunday  hollarda  ichki  sekretsiya  bezlarining  faoli­

yati  oshib  ketib,  ular  nerv  sistemasini  oziqlantiruvchi  va  qo'zg'atuvchi 

kerakli  moddalarni  organizmga  ajratib  beradi.  Bunday  emotsional  holat

www.ziyouz.com kutubxonasi

---