P h aydarova

protsel tipda 
bo‘ladi. Bu 
umurtqalarning hammasida 
orqa miya kanalini 
o'rab oladi- 
gan va ustida 
ostist o ‘simtasi 
b o ‘lgan 
ustki yoylar 
bor. 
Umurtqalarning yon tomonida katta ko‘ndalang o'simtalar 
umurtqa ustki yoylari asosining oldingi va keyingi tomonida 
bir juftdan kalta 
qo'shiluv o‘simtalari 
bor. Bu o ‘simtalar
5
2
57-rasm . Baqaning o ‘q skeleti va chanoq
kamari (ustki tomondan ko‘rinishi):
1-bo‘yin um urtqasi, 2 -tan a um urtqalari, 3 -dum g‘aza 
u m u r t q a s i , 4 - u r o s t i l ( q o ‘s h i li b k e tg a n d u m
u m u rtq alari), 5-ch an o q kam ari, 6-q u y m ich kosasi.
98

---

qo'shni umurtqalardagi shunday o‘simtalarga qo‘shilish uchun 
xizmat etadi.
Dumg'aza bo'lim i 
od atd a b itta u m u rtq a d a n iborat. 
Umurtqa tipik tana umurtqasiga o ‘xshash tuzilgan. Uning 
ko'ndalang o'simtasi kuchli taraqqiy etgan bo‘lib, uiiga chanoq 
kamari-ning yonbosh suyagi birikkan.
Dum bo‘limi 
bitta uzun suyakcha -
urostildan 
iborat. 
Urostil embrional rivojlanish tarixidan m a’lum bo‘lganidek, 
bir necha (12 ta) umurtqalaming bir-biriga qo‘shilib ketishidan 
hosil bo‘lgan. Baqalarda qovurg‘alar bo‘lmaydi.
Endi umurtqaning tipik tuzilishi bilan tanishish uchun tana 
bo‘limining uchinchi umurtqasini ajratib olib, lupa orqali ku- 
zating va yuqorida ta ’riflangan umurtqaga xos elementlarni to­
ping (58-rasm).
58-rasm. Baqaning tana bo'limi umurtqasi:
A — u m um iy k o 'rin ish i, В — bo'yiga kesimi: 1-um urtqa tanasi, 2-ustki yoyi, 3- 
orqa miya kanali, 4-ostist o ‘sim tasi, 5-ko‘ndalang o ‘sim tasi, 6-qo‘shuvchi o'sim tasi.
Oyoq skeleti va ulaming kamarlari. 
Am fibiyalarning 
yelka kamari yuqori uchi bilan hayvonning qorin tomoniga 
yo‘naltirilgan yoy shaklida bo‘ladi. Yoyning har ikkala (o‘ng 
va chap) yarmi quyidagi asosiy elementlardan, ya’ni