P. G‘ulomov, O‘zbekiston Xalq o‘qituvchisi X. Inog‘omov

http://eduportal.uz

---

16
mintaqalar sanoat uchun muhim xomashyo bazasi bo‘lib xizmat qiladi 
va ayrim davlatlarning iqtisodiy rivojlanishini belgilaydi. Xitoy, Rossiya, 
AQSH, Kanada, Avstraliya, Braziliya, JAR, Qozog‘iston, Hindiston, Chili, 
Peru jahonda qora va rangli metall xomashyolariga eng boy mamlakatlar 
hisoblanadi.
Noruda mineral boyliklardan eng muhimlari osh tuzi, kaliy tuzlari, 
fosforit, oltingugurt, olmos, qurilish materiallari hisoblanadi. Ularning 
konlari qadimiy platformalarda, burmali tog‘larda, sho‘r ko‘llarning botiq-
larida ko‘p uchraydi. Turli mineral tuzlarning zaxiralari bo‘yicha dunyoda 
Rossiya, AQSH, Xitoy, Hindiston, Boliviya, Belarus, Avstraliya singari 
mamlakatlar yetakchilik qiladi. Olmosning katta zaxiralariga ega bo‘lgan 
davlatlar esa Rossiya, Avstraliya, Botsvana, JAR, Kongo Demokratik Res-
publikasi, Kanada, Angola va boshqalardir.
Tabiiy mineral resurslarning shu vaqtgacha, asosan, iqtisodiy-texnik 
jihatdan qulay joylashuv va sharoitga ega konlari o‘zlashtirib kelindi. Yan-
gi mineral konlarni izlash ishlari so‘nggi davrlarda, asosan, Rossiyaning 
shimoliy va sharqiy hududlari, AQSHning g‘arbiy tog‘li qismi va Alyas-
ka, Kanadaning shimoli, Janubiy Amerika, Avstraliya, Afrikaning kam 
o‘zlashtirilgan cho‘l, tog‘li va o‘rmonli o‘lkalarida faol olib borilmoqda. 
Ammo yetib borish qiyin bo‘lgan hududlardan qazib olinadigan mineral 
xomashyoning tannarxi ancha qimmatdir. Shu bois, insoniyatning mineral 
resurslardan oqilona foydalanish borasidagi eng muhim vazifalaridan biri 
bu tabiiy ne’matlarni tejab ishlatish yo‘llarini topishdan iborat.
1. Qaysi mineral resurslar eng ko‘p ishlatiladi?
2. Neft va tabiiy gaz zaxiralarining asosiy qismi qaysi hududlarga to‘g‘ri keladi?
3. Mineral resurslarning yoqilg‘i-energetika, rudali va noruda turlariga boy 
bo‘lgan davlatlarni aniqlang.