усули
(LIFO) - (охирги кирим - биринчи чиким) -
охирги харид килинган товарларнинг таннархи биринчи навбатда сотилган товарларнинг кийматини
аниклаш учун, хисобот даврининг охирига булган захираларнинг таннархи эса биринчи навбатда харид
килинган товарлар таннархи асосида хисоб килинади деган тахминга асосланган. Ушбу усулни
куллаш инфляция шароитида энг кам булган фойдани ва дефляция жараёнларида эса энг куп булган
соф фойдани беради. Шундай килиб, иктисодий ривожланиш цикли (кутарилиш ва инкироз)
таъсирини юмшатиш имкониятини яратади. Ушбу усулнинг камчилиги шундан иборатки, вакт утган
сари LIFO усули буйича захираларни бахолаш хакикатдан борган сари узокдашади ва сотиб олишга
хетган хакикий харажатларни хам, урнини босадиган харажатларни хам акс эттира олмайди.
LIFO усули компаниянинг пул маблагларини харакатига имкон яратса хам, аммо барча
компаниялар хам уни ишлатмайди:
(а) аксарият компаниялар миллатлараро булиб, LIFO усули таъкикланган давлатларда
операцияларни амалга ошириши мумкин;
(б) хозирги пайтда иктисод умумий холда инфляция™ кечиришига карамасдан, товар захираларнинг
муайян буюмларига булган нархлар ошмаслиги мумкин (масалан, электроникага булган нархлар пасаяди);
(в) LIFO усули ёрдамида пул маблаглари харакатини яхшиланиши бир акцияга тугри келадиган
даромадни акс эттирувчи хисоботни кискариши кузатилади.
Бухгалтерия Хисобининг Халкаро стандартлари ТМЗларни бахолашда LIFO усулини
куллашга тавсия килмайди
Мисол : Товар - моддий захиралар таннархини хисоблаш усуллари
ABC компанияси йил давомида куйидаги ТМЗни харид килди:
Бирликлар микдори
Махсулот бирлигининг киймати
Умумий киймат
15 январ
500
60
30,000
22 май
800
70
56,000
10 сентябр
600
80
48,000
Жами:
1900
134,000
Йил охирида омборхонада 400 дона махсулот бор эди. Сотишдан келган соф тушум 125,000 ни
ташкил этди.
1.
Биринчи харид нархларида бахолаш усули (FIFO)
hh
куллаб, сотилган махсулот таннархини ва
давр охири захираларига таксимланган харажатларни аникланг.
Сотишдан тушган даромад
125,000
Сотишга тайёр махсулотлар таннархи
134,000
Давр охиридаги ТМЗ (400 х SO)
32,000
Сотилган махсулотлар таннархи
102,000
Сотишдан олинган яппи фойда
23,000
45
2. Уртача тортилган киймат усулиии куллаб, сотилган мах,сулот таннархини ва хисобот даврининг
охиридаги захираларга таксимланган харажатларни аникданг.
Товар бирлигининг уртача тортилган цигшати (134,000/1.900) 70,53
Сотишдан тушган даромад
125,000
Сотшига тайёр мсцсулотшр таннархи
134, ООО
Давр охиридаги ТМЗ (400 х 70,53)
28.212
Сотилган мсцсулотлар таннархи
105.788
Сотишдан олинган ялпи фойда
3, Охирги харид нархларида бахолаш усули (LIFO)
hh
куллаб, сотилган
давр охиридаги захираларга таксимланган харажатларни аникланг.
Сотишдан тушган даромад
Сотиилга тайёр мсцсулотлар таннархи
134,000
Давр охиридаги ТМЗ (400 х 60)
24, ООО
Сотилган мсцсулотлар таннархи
110. ООО
Сотишдан олинган ялпи фойда
УСУЛЛАРНИ ТАККОСЛАШ
Курсаткичлар
Биринчи харид бахолари
усули буйича бахолаш
(FIFO)
Уртача тортилган
киймат усули
(AVECO)
Охирги харид бахолари
усули буйича бахолаш
(LIFO)
Сотишдан олинган даромад
125,000
125,000
125,000
Сотишга тайёр булган махсулот
таннархи
134,000
134,000
134,000
Давр охиридаги ТМЗ
32,000
28,212
24,000
Сотилган махсулот таннархи
102,000
105,788
110,000
Сотишдан олинган ялпи фойда
23,000
19,212
15,000
Do'stlaringiz bilan baham: |