Озуқалардан фойдаланиш

ЧОРВА МОЛЛАРИ БИЛАН БОҒЛИҚ ОМИЛЛАР
Бу тўғридан-тўғри қорамолларни сотиб олиш билан боғлиқ бўлиб, эътибор қаратилиши керак бўлган омиллардир. Қорамолларни семиртириш билан эмас, балки сотиб олиш билан пул ишлаш муҳим бўлгани учун яхши чорва молларини танлаш керак, яъни чорва моллар билан боғлиқ омиллардир. Барча тегишли омилларга эътибор қаратиш лозим. Буни 5 гуруҳга бўлишимиз мумкин:

1.1 Қорамолларнинг зоти.

1.2 Қорамолларининг ёши.
1.3 Қорамолларининг жинси.
1.4 Қорамолларининг келиб чиқиши насли.
1.5 Қорамолларининг умумий ҳолати.
Ўзбекистонда ишлаб чиқарилаётган қорамол гўштининг 98-99 фоизи сут ва қўшмаҳсулдор йўналишдаги зотлар ва уларнинг чатишма зотлардан олинмоқда. Фақат 1-2 фоизигина гўштдор қорамол зотлари ва уларнинг чатишма зотларга тўғри келади.
Парваришлашга олинган қорамолни боқишда аввало, бу қорамол зоти қайси йўналишда боқилаётганлигига эътибор қаратилиши лозим. Агарда сут йўналишида боқилаётган
бўлса, рационида силос, сенаж, кўк ўт, пичан, лавлаги, сифатли концентрат озуқалар бўлиши керак.
Агар қорамол бўрдоқига боқилаётган бўлса рационида кўпроқ миқдорда концентрат (ем, кепак, шелуха, шрот) бўлиши шарт. Боқилаётган қорамол кам ҳаракат қиладиган ҳолатда бўлиши керак.


Қорамол зотларини 4 та асосий қисмга ажратиш мумкин:
а) сут йўналишидаги зотлар: Голштин, қора ола, қизил чўл,бушуев зоти.
б) қўш маҳсулдор зотлар: Симентал, швиц зотлари
в) гўшт йўналишидаги зотлар: Герефорд, қозоқи оқ бош, Абердин-ангус, санта-гертруда, лимузин, зотлари.
с) маҳаллий қаромотлар: Маҳаллий (жайдари), Зоти яхшиланган маҳаллий қорамол (қаромотлар ўзаро ёки наслдор зотлар билан чатиштирилишидан ҳосил бўлган тур).

Чорвачиликда маҳсулдорлик кўрсаткичи юқори бўлган зотлар ҳисобланади. Наслдор зотлар сут ва гўшт маҳсулдорлиги юқорилиги билан ажралиб туради.

Голштин сигирлари бошқа сут йўналишидаги зотлар орасида энг юқори сут маҳсулдорлигига эга.
Абердин-ангус зоти бўрдоқига боқиш учун қулай зот ҳисобланади. Кунига ўртача 1100-1300 грамм вазн олади.
Сўйилганда тирик вазнининг 62-65%и миқдорида гўшт беради.
Симентал, швиц зотини ўзига хос хусусиятлари бошқа зотларга қараганда сут махсулдорлигини сифат кўрсаткичлари билан ажралиб туради.
Республикамизда наслдор зотларининг Голштин, қизил чўл, бушуев қора-ола, симентал, швиц, қозоқи оқ бош, абердин-ангус, герефорд зотлари парваришланиб келмоқда.
Қизил чўл зоти Навоий,Бухоро, Қашқадарё, Хоразм вилоятларида ва Қорақолпоғистон Республикасида урчитилмоқда.
Молларнинг туси оч қизилдан то тўқ қизилгача. Зот таркибида тор ва кенг танали мол гуруҳлари мавжуд. Кенг танали моллар мустаҳкам конституцияга эга бўлиб, вазни оғир, сут маҳсулдорлиги юқори. Сигирларнинг вазни 460-520 кг, буқаларнинг вазни 800-900 кг. Наслчилик фермаларида ҳар бир сигирдан 2800-3200 кг сут соғиб олинмоқда. Ёғлилиги 3,7-3,9%.