О‘zr oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi buyrug‘i Buyruq №434 2017

6. 
Temir 
birikmalarning 
oksidlanib 
qaytarilishi.
 
Temirning 
oksidlanishida  bevosita  yoki  bilvosita  ishtirok  etuvchi  mikroorganizmlar  xilma 
xildir.  Suv  xavzalarida  yashovchi  bakteriyalarning  Blastokaulis  avlodiga, 
tuproqdagi  Seleberna  avlodiga,  ipsimon  bakteriyalarning  Leptotripks,  Krenotriks 
avlodiga  mansub.  Organizmlar  shular  jumlasidandir.  Leptotrikslar  2  valentlik 
temirt  birikmalarini  gidrolizlab,  aerob  sharoitida  ulardan  3  valentlik  temir 
birikmalarini hosil qiladilar. Galeionella avlodi vakillari o‘zlaridan kolloid holatida 
temir  oksidi  gidratlarini  chiqazadilar.  Xemolitoavtotrof  Giobasillus  ferroksidanis 
ham oksidlash qobiliyatiga ega bo‘lib, 2 valentlik temirni 3 valentlikka aylantiradi. 
Mikroorganizmlar  boshqa  elementlarni  ham  oksidlash  qobiliyatga  egadirlar. 
Masalan: metallogenium silibiotikum aerob sharoitida marganes oksidlaydi va x.k.  
Xulosalar.
  Xulosa  qilib  aytganda  tabitda  (tuproqda  va  suvda)  turli  xildagi 
mikroorganizmlar  mavjud  bo‘lib  ular  turli  xil  organik  va  anorganik  birikmalarga 

---

68 
 
ta’sir  qiladilar.  Bularning  faoliyati  natijasida  shu  moddalarda  parchalanish, 
oksidlanishi,  qaytarilish  sodir  bo‘lib,  o‘simlik  va  boshqa  tirik  mavjudotlar 
o‘zlashtira  oladigan  shakllarga  aylanadilar.  Shu  bilan  tabiatdagi  moddalar 
almashinuvini muvozanatida saqlashga ham o‘z hissalarini qo‘shadilar.