O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

Ключевые слова: 
лингвопрагматика, пресуппозиция, адресат, адресант, подтекст, дейктическая единица, речевые акты. 
ERKIN VOHIDOVNING LINGVOPRAGMATIK VOSITALARDAN FOYDALANISH MAHORATI 
Annotatsiya 
Mustaqillik davri o‗zbek tilshunosligida antroposentrik tilshunoslikning yangi sohalaridan biri bo‗lgan lingvopragmatika 
masalalarini o‗rganish, sohaning predmeti, vazifalari va tushunchaviy-terminologik apparatini o‗zlashtish maxsus tadqiqotlarni 
taqozo etmoqda. Shu nuqtayi nazardan mazkur ilmiy maqolamiz lingvopragmatikaning dolzarb masalalarni o‗z ichiga qamrab 
oladi. O‗zbek ijodkori Erkin Vohidov asarlarining lingvopragmatik nuqtayi nazaridan tadqiq qilinishi esa o‗zbek tilshunosligida 
yangilik hisoblanib, bu esa E.Vohidov asarlarining lingvopragmatik jihatlarini tadqiq etish muammosini qo‗yadi. Mazkur 
maqolada E.Vohidovning "Oltin devor" komedik dramasidagi pragmatik vositalar, jumladan, ijodkorning presuppozitsiya va 
tagma‘noga murojaati hamda ushbu yashirin ifodalardan mohirona foydalanish mahorati ochib berilgan.
Kalit so`zlar:
lingvopragmatika, presuppozitsiya, adresat, adresant, tagma‘no, deyktik birlik, nutqiy aktlar. 
Kirish.
Bugungi kunda tilshunosligimizda lingvop-
ragmatika sohasida anchayin sezilarli ishlar amalga oshiril-
moqda. Jumladan, bolalar nutqi pragmatikasi, ayol va 
erkakalar nutqidagi o‗ziga xos pragmatik jihatlar, shuningdek, 
turli ilmiy va badiiy asarlarning lingvopragmatik tadqiqiga 
bag‗ishlangan qator ilmiy-publitsistik maqolalar, tadqiqotlar 
yaratilmoqdaki, bular o‗z navbatida mazkur sohaning 
taraqqiyotiga xizmat qilib kelmoqda. Tilshunosligimizdagi 
mazkur o‗zgarishlar faqatgina fanimiz rivojiga emas, balki 
milliy tafakkurimiz taraqqiyotiga ham munosib hissa 
qo‗shmoqda. Zero, Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov 
ta‘kidlaganidek: ―Istiqlol davrida o‗zbek tilining qo‗llanish 
doirasi amalda nihoyatda kengaygan, uni ilmiy asosda 
rivojlantirishga qaratilgan tadqiqotlar, tilimizning o‗ziga xos 
xususiyatlariga bag‗ishlangan ilmiy va ommabop kitoblar, 
o‗quv qo‗llanmalari, yangi-yangi lug‗atlat chop etilayotgani 
jamiyat tafakkurini yuksaltirishga o‗z hissasini qo‗sh-
moqda‖[1:2008]. 
So‗nggi yillarda badiiy asarlarning lingvistik, ling-
vopoetik tadqiqiga bag‗ishlangan monografik yo‗nalishdagi 
tadqiqot ishlari yuzaga keldi. Tadqiqotimiz obyekti bo‗lmish 
E.Vohidov asarlari turli tadqiqotlarda u yoki bu yo‗nalishda 
o‗rganilgan. Ammo shu kunga qadar shoir asarlarining 
pragmatik jihati yaxlit holda tadqiq etilgan emas. Ijodkor 
adabiy merosining lingvopragmatik nuqtayi nazaridan tadqiq 
qilinishi esa tilshunoslikda yangilik hisoblanadi. Bu esa 
E.Vohidov asarlarining lingvopragmatik jihatlarini tadqiq 
etish muammosini qo‗yadi.