Ozlari fanidan o‘quv-uslubiy majmua bilim sohasi

Laboratoriya ishi - №8
Mavzu: Elektr jixozlari va tizimlarini kompleks diagnostika qilish
I. Ish hajmi: Laboratoriya ishi 2 soat auditoriya vaqtiga va 2 soat mustaqil ishga mshljallangan.
II. Ishni bajarishdan maqsad:

1. 
   Elektr jixozlari va tizimlarning vazifasi, ish rejimlari va tuzilishini shrganish.
   
2. 
   Elektr jixozlari va tizimlarning nuqsonlarini aniqlash bshyicha amaliy kshnikmalar hosil qilish.
   
3. 
   Elektr jixozlari va tizimlariga texnik xizmat kshrsatish va sinash bshyicha amaliy kshnikmalar hosil qilish.
   

III. Ishni bajarish uchun zarur bshlgan qisqacha nazariy maolumotlar
Nazoratning bort tizimi (NBT) XX asrning 70-yillarida avtomobillarda joriy qilini boshladi. U haydovchiga nosozliklarni kelib chiqishi yoki agregatlar, mexanizmlar, tizimlar, asboblarning ishining buzilishi haqida axborot berib turadi. Bu nosozlik joyini tez aniqlash, oldindan texnik hizmat kshrsatish hajmini rejalashga yordam beradi. Uning nazorat zonasiga harakat xavfsizligi va avtomobilning ishonchliligiga taosir etuvchi elementlar kiradi, aynan: dvigatelning moylash tizimidagi moy satxi, sovituvchi suyuqlik, tormoz suyuqligi, oynalarni yuvish suyuqligi satxlari. Bundan tashqari tayyorlash firmalari belgilab beruvchi boshqa nosozliklar bshlishi mumkin.
NBTni qshllash maqsadlari — haydovchini avtomobilning asosiy tizimlarini nazorat qilishda ozod qilish; haydovchini nosozliklar kelib chiqishini ularning axamiyati bilan baholash; haydovchini navbatdagi TXKni shtkazish tshg`risida ogohlantirish.
NBTning quyidagi shakllari qshllaniladi:
– joriy nosozliklar tshg`risidagi ahbarotlar kompyuterga kiritiladi va TXK stansiyalariga borguncha saqlanadi, u erda diagnostikachi-usta bu ahbarotlarni displey ekranida kshrishi mumkin;
– diagnostika jarayonida kompyuter savollar beradi va diagnoschining javoblarini taxlil qilgan holda nosozlikni tshg`ri aniqlaydi.
VAZ-2109 avtomobillarida NBT 12 ta parametrni nazorat qiladi. SHt oldirish yoqilgandan keyin ekranda qizil signalizatorlar yoritib turadi: «Xavfsizlik kamarini taqing», «Tshxtab turish tormozi», dvigateldagi moyning xalokatli bosimi, tormoz nakladkalarining eyilishi, tormozlanish fonarlarining nosozligi, dvigatelning qizib ketishi. Sariq signalizatorlar ishlash vaqtida qoida buzarliklar haqida axborot beradi: dvigatel poddonida moyning, tormoz, sovituvchi va yuvuvchi suyuqliklar, bakdagi yonilg`i satxi, bort tarmog`idagi kuchlanishlar past. Alohida «Stop» katagi xech bshlmaganda bitta qizil signalizator ulangan bshlsa ham yoritadi.