Oziq ovqat maxsulotlarini issiqxonalarda yetishtirishning innovatsion avtomatik usuli

OZIQ – OVQAT MAXSULOTLARINI ISSIQXONALARDA YETISHTIRISHNING INNOVATSION AVTOMATIK USULI
Mannobjonov Boburbek Zokirjon oʻgʻli
Andijon qishloq xoʻjaligi va agrotexnologiyalar instituti
“Elektr energiyasi va nasos stansiyalalaridan foydalanish”
kafedrasi stajor - oʻqituvchisi.
E-mail: [e-mail]
Kimsanboyev Izzatillo Rustajon oʻgʻli
Andijon qishloq xoʻjaligi va agrotexnologiyalar instituti
“Qishloq va suv xo’jaligida texnik servis” yoʻnalishi talabasi

Hakimjonov Shohjahon Rahimjon o’g’li
Andijon qishloq xoʻjaligi va agrotexnologiyalar instituti
Texnologik jrayonlar va ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va boshqarish yo’nalishi talabasi
Andijon qishloq xoʻjaligi va agrotexnologiyalar instituti
Texnologik jrayonlar va ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va boshqarish yo’nalishi talabasi
Mirkomilov Mir – Abbos Muzaffarovich
Andijon qishloq xoʻjaligi va agrotexnologiyalar instituti
Texnologik jrayonlar va ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va boshqarish yo’nalishi talabasi

Annotatsiya. Zamonaviy dunyoda yer aholisining soni ortibb borayotganligi sababli insonlarning oziq-ovqat maxsulotlariga boʻlgan talab ortib bormoqda. Ushbu talabni qondirishni yangi usullaridan biri zamonaviy aqlli issiqxonalarni barpo etishdir. Ushbu maqolada issiqxonalarni masofadan turib boshqarish prinsipiga asoslanib ishlaydigan loyiha ishlab chiqilgan. Bu orqali aholini sifatli, toza boʻlgan oziq – ovqat maxsulotlari bilan ta’minlanadi.

Kalit soʻzlar: IOT (internet of things), Android operatsion tizimi, LED modul, step motor, server, mikrokontroller, Arduino, HSM 20G namlik sensor moduli, PIC18F452 mikrokontrolleri, Tarang F4 moduli, relay.
Aqlli issiqxona loyixasi zamonaviy global muammolarni hal qilishda eng yaxshi usullardan biri. Chunki bu tizim orqali har bir inson oʻz uyi bog’ida, kichik boʻlgan yeelarida va hattoki koʻp qavatli xonadonlarda yashovchi insonlar ham oʻz turar joylarida foydali va foydali moddalarga boy boʻlgan tabiiy va sifatli oziq – ovqat maxsulotlarini yetishtirishlari mumkin.
Ana’naviy klassik usuldagi issiqxonalarda maxsulot yetishtirish bir qancha murakkabliklar tug’dirishi turgan gap. Bularga miso qilib kata yer maydoni, kata hajmdagi energiya va suv manbalari va doimiy qarovchi xodim talab qilinadi. Bu esa davlat korxonalarida, biznes soxasida umuman fermerlik bilan shug’ullanadigan odamlardan boshqa barcha soxa vakillariga imkonsiz ish. Ushbu maqolada taklif qilinayotgan loyixamizda esa bu ish hamma uchun imkoni bor. Ya’ni zamonaviy texnalogiyalar bilan ta’minlangan, avtomatlashtirilgan va eng asosiysi sizning mobil qurilmangiz orqali masofadan turib boshqarish imkoniyati beruvchi ushbu tizim sizni va oila a’zolaringizni sifatli va sog’liq uchun foydali boʻlgan tabiiy maxsulot bilan ta’minlaydi. Quyida ushbu tizimning qanday ishlashi toʻg’risida umumiy ma’lumotlar keltirilgan.
Bu tizim ya’ ni issiqxona parametrlarini masofadan turib mobil qurilma yordamida boshqarish hozirgi kunda amaliyotda tor doirada qoʻllanilmoqda. Lekin bu loyiha ustida kundan – kunga yangi sohalarda ehtiyoj sezilmoqda. Shu sohalardan biri bu qishloq xoʻjaligi sohasidir. Bu tizim ushbu sohaga katta serhosillik olib kiradi. Shu sababli ham bu tizim yaxshilash, yanada samaradorligini oshirish va daromatliroq qilush ustida harakatlar qilinmoqda. Xususan , parametrlar boshqaruvini hamma ishlatishi oson va tushunarli boʻlishu uchun Android tizimidan foydalanilmoqda. Undan tashqari dastlabki masofadan turib boshqarish tizimi Bluetooth texnologiyasi orqali ishlagani uchun signallarni uzatish va qabul qilish masofasi qisqa edi.
Hozir IOT (internet of things) texnologiyasidan foydalanish ustida ishlanmalar olib bormoqdamiz. Bu tizim orqali yer sharining ixtiyoriy nuqtasidan turib issiqxonaning parametrlrini boshqarishimiz mumkin boʻladi. Issiqxona ichidagi parametrlarni kuzatish va nazorat qilish uchun bizga namlikni va haroratni oʻlchovchi sensorlar, mikrokontrol, davriy aloqa tizimi, simsiz bog’lanuvchi tizim, suv purkovchi LED moduli, step mator, issiqxona modeli, server sifatida ishlovchi shaxsiy kompyuter, kuchlanish manbai va smartphone kerak boʻladi. Bu tizim quydagicha ishlaydi:

1. 
   Sensorlardan ma’lumot chiqadi;
   
2. 
   Ushbu ma’lumotlar mikrokontrollerga kiradi;
   
3. 
   Mikrokontroller davriy ma’lumot uzatish qurilmasi orqali uni server kompyuterga yuboradi;
   
4. 
   Kompyuter esa ushbu ma’lumotlarni sintez qilib kerakli boʻlgan ma’lumotnni simsiz aloqa tizimi orqali sizning smartphoneyingizdagi dasturiy ilovaga yuboradi. Siz ma’lumotlarni habar koʻrinishida olib turasiz va kerakli buyruqni berishingz bilan teskari aloqa ishga tushadi.
   

Sizning qoʻl telefoningiz buyruqlarni serverga yuboradi. Server esa buyruqlarni ijro etuvchi qurilmalarga buyiradi va ular oʻz ishini bajaradi.
Ushbu tizimning struktura sxemasi quyda 1 – rasmda keltirib oʻtilgan:

1-rasm. Issiqxona parametrlarini kuzatish va ularni boshqarishning struktura sxemasi
Issiqxona strukturasi rasmda koʻrsatilgandek aniq qishloq xoʻjaligi uchun tashkil qilingan. Issiqxona ichida iqlimni nazorat qilish uchun harorat va namlik sensorlari joylashtirilgan. U yerda sug’orish tizimi uchun 3 ta nasos, sovutish va namlatishtizimi, harorat va namlikni nazorat qilish uchun 2 ta havo chiqarish vintilyatsa quvurlari mavjud. Mahalliy simsiz sensor modul haroratni va namlikni doimiy ravishda nazorat qilish uchun IEEE protokolida ishlaydi. Qachonki qaysidir sug’orish tizimi qandaydir ma’lumotni sezsa shunda unga mos keluvchi tizimdagi activator tizimni yoqib / oʻchiradi. Huddi shu tarzda sensorlar va akivatorlar jarayonni tashkil etadi.
Quydagi blok diagramma taklif etilayotgan tizimning arxitekturasini oʻzida koʻrsatadi. Ushbu ish birin – ketin keladigan bir nechta modullarga boʻlinadi.

1. 
   Birinchisi zanjir signallari bilan HSM 20G namlik sensor moduli;
   
2. 
   Ikkinchisi PIC18F452 mikrokontrolleri;
   
3. 
   Uchunchi barcha ma’lumotlarni qabul qiluvchi va uzatuvchi ZigBee simsiz aloqa moduli.
   

ZigBee simsiz moduli asosiy kompyuterga bog’lanib doimiy ravishda kuzatish va ma’lumotlar yordamida texnik xizmat koʻrsatishga yordam beradi.

2-rasm.Simsiz uztish tizimining blokdiagrammasi
HSM20G namlik va harorat integral zanjiri sensori, qaysiki chiqish kuchlanishi harorat selsiyga chiziqli proparsionaldir. HSM20G ning ustunligi chiziqli harorat oʻlchash sensorlari kelvinda aniq bir oʻlchamda ishlaydi, hudduki foydalanuvchi yuqori kuchlanishdan chiqadigan selsiy shkalasidan farqli ravishda.Bu ehtiyoj kirishda 5v kuchlanishni talab etadi. HSM 20 G 0 gradusdan 50 garadusgacha boʻlgan oraliqdagi harorat uchun ishlatiladi.

Bu loyihamizda PIC 18F452 mikrokontrolleri ZigBee seriyali modulidan keladigan ma’lumotlarni uzatish uchun ishlatiladi. U quydagi rasmda tasvirlangan

4-rasm. PIC 18F452 mikrokontrolleri


Tarang F4 quydagi ma’lumotlarni qoʻllab quvvatlaydi:
Oqim nazorati: Hardware, none