Oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi

aktivlash energiyasi 

deyiladi. 

Molekulyar  vodorod  yuqori  molekulali  to‘yinmagan  yog‘  kislotalariga  va 

suyuq  yog‘larning  asosini  tashkil  qiluvchi  ularning  glitseridlariga  oddiy  sharoitda 

birikmaydi.  Yog‘  harorati  ko‘tarilganda  ham,  shuningdek  bosim  anchagina 

oshirilganda ham bunday reaksiya bormaydi. 

Bunday yog‘ kislotalariga vodorodning birikishi bu jarayonga spetsifik ta’sir 

ko‘rsatuvchi  maxsus  moddalar  – 

katalizatorlar 

ishtirokida  yuz  beradi.  Ularning 

ta’siri natijasida reaksiyaning tezlashuvi 

kataliz 

deyiladi. 

---

 

 

 

 

 

Sutkasiga 100t paxta moyidan uzluksiz usulda oziqa salomas ishlab chiqarish va 

aylanma vodorodni tozalash texnologiyasini tashkil etish 

лист 

 

 

 

 

 

 

 Uzg   varaq 

xujjat  № 

imzo  

sana  

 

 

 8 

Vodorod  va  xatto  biror-bir  reaksiya  natijasida  “hosil  bo‘lish  momenti”dagi 

vodorod  ham  qo‘shbog‘larni  to‘yintirish  uchun 

energetik  barer 

deb  ataluvchi 

energetik  qarshilikni  yengish  uchun  yetarli  aktivlikka  ega  bo‘lmasalar  kerak. 

Bunday qarshilik katalizator ta’sirida ozmi-ko‘pmi darajada kamayadi. 

O‘simlik  yog‘larining  kimyoviy  va  fizik  xususiyati  ularning  yog‘  kislota 

tarkibiga  bog‘liq. O‘simlik  yog‘larida  ko‘p  miqdorda  to‘yinmagan  yog‘  kislotalar 

bor  (olein,  linol  va  h.k.  kislotalar),  ular  bitta  yoki  bir  nechta  qo‘shbog‘ga  ega. 

Gidrogenlash  jarayonida  to‘yinmagan  kislotalarni  to‘yinishi  bilan  birga 

qo‘shbog‘larni  migratsiyasiva  transizomerizatsiya  sodir  bo‘ladi,  bu  esa  erish 

harorati va yog‘ qattiqligini oshiradi. 

Gidrogenlashda kungaboqar, paxta, soya, raps yog‘lari va soapstokdan ajratib 

olingan  yog‘  kislotalari  ishlatiladi.  Gidrogenlash  vaqti  xomashyoning  kimyoviy 

tarkibiga  va  salomasning  qo‘llanishiga  bog‘liq.  O‘simlik  yog‘larini  qisman 

gidrogenlash  bilan,  erish  harorati  T

er

-31-34ºC,  qattiqligi  160-320  g/sm,  yod  soni 

62-82ga  teng  bo‘lgan  salomas  olinadi.  Bu  salomaslar  margarin,  kulinar  yog‘lari 

ishlab chiqarishda ishlatiladi. Bundan tashqari erish harorati T

er

=35-37ºC, qattiqligi 

550-750  g/sm  bo‘lgan  salomaslar  olinib,  ular  konditer  mahsulotlarini  ishlab 

chiqarishda ishlatiladi. 

Yog‘larni  gidrogenlash  jarayoni  vodorod  va  katalizator  ishtirokida 

kechadigan bir necha bosqichdagi kimyoviy reaksiyalar yig‘indisidan iborat: