Hosil bo’lgan vodorod va gidroksil ionlari katod bilan anodga tortilib, molekulyar vodorod va kislorod gazlari xosil bo’ladi:
Katodda: 2H + 2e H2 Anodda: 2HOH - 2e 2O2 + H2O
Hozirgi vaqtda eng toza vodorod suvni elektroliz qilish yo’li bilan olinadi.
Keng qo’llanayotgan bu elektroliz usulida vodorod ishlab chiqarish: suv eritmani elektrolitga tushirilgan 2 ta elektrod (katod, anod) elektrolitik yacheykani vujudga keltiradi. [5]
Elektroliz usulida soatiga 250 m3 vodorod ishlab chiqarish texnologiyasini tashkil qilish
лист
9
Uzg
varaq
xujjat№
imzo
sana
3. TEXNOLOGIKSXEMANITANLASHVAASOSLASH
Ma’lumki, vodorod 3 usulda ishlab chiqariladi:
Tabiiy gazni konversiya qilish usuli;
Temir-bug’ usuli;
Suvni elektroliz qilish usuli.
Tabiiygaznikonversiyausuli orqali vadorod gazini olish birmuncha qiyinchilik tug’diradi. Chunki jarayon anchayin katta haroratda olib boriladi. Buning uchun katta energiya talab etiladi. Shuningdek, bu haroratga chidamli bbo’lgan metalldan yasalgan qurilma talab etiladi. Bundan ko’rinib turibdiki yuqori haroratga chidamli bo’lgan metall qotishmasidan tayyorlangan uchkuna o’ziga yarasha katta og’irlikka ega bo’ladi. Shuning uchun vodorod ishlab chiqarishda sanoatda juda kam korxonalar bu usuldan foydalanadi. Temirbug’usuli bilan vodorod ishlabchiqarish bu turdagi uskunalar kam sonli korxonalarda ishlatiladi. Vodorod bu usulda maxsus o’choqlarda temirni suv
bug’i bilan oksidlanishi natijasida hosil bo’ladi.
Vodorodli pechlar ishlashga tayyorlanayotgan paytda temir rudasi – siderit(temir gidrokarbonat) yoki magnitli temir rudasi bilan to’ldiriladi. Siderit yoki magnitli ruda bilan to’ldirilgan bo’shliq vodorod hosil qilish uchun generator hisoblanadi. Ruda 2-3 oyda yangilanadi.
Bu o’choqlarning turli konstruksiyalari mavjud. Ko’p ishlatiladiganlari Pinch- Bama, Loshkaryov-Petrov, Shults sistemasidagi o’choqlar bo’lib, ular bir-biridan generatorning konstruksiyasi va qismlarning joylashishi bilan farqlanadi.
Pechlarda ishlatiladigan suv bug’ining haroratini yuqori qilib olish uchun o’choqda yoqilgan gazlarning issiqligidan foydalanilib, suv bug’i bug’qaytaqizdirgich (paroperegrevatel) dan o’tkaziladi va qizdirilgan suv bug’i hosil bo’ladi. Apparatning bu qismi o’choqning ichida (Messershmidt pechi) va boshqa barcha konstruksiyalarda alohida qilib qurilmaning tashqarisiga chiqarilgan holda o’rnatiladi.
Elektroliz usulida soatiga 250 m3 vodorod ishlab chiqarish texnologiyasini tashkil qilish