|
Boshqalar bilan konstruktiv munosabatlarni qurishga qaratilgan, "odamlardan" yoki "odamlarga qarshi" emas, balki "odamlarga" degan harakatni nazarda tutadi. Bunday kishi ishonch, o'zaro tushunish va hamkorlik asosida boshqalar bilan uyg'un munosabatlarni o'rnatishga intiladi. Ushbu xatti-harakatlar strategiyasi, agar inson qiyinchiliklarga duch kelsa, saqlanadi. Ularni bartaraf etish uchun ishonchli shaxs, agar kerak bo'lsa, "ijtimoiy resurslar" dan foydalanadi, boshqalarga yordam berish uchun murojaat qiladi. Boshqa salbiy strategiyalar esa o'z ichki dunyosida, yolg'izlikda ("odamlardan" qochuvchi harakat qilish) yoki boshqalarga qarshi turish, ular bilan dushmanlik, tajovuz ("odamlarga qarshi"harakati) ni o'z ichiga oladi. Agar biror kishi ushbu strategiyalarning bittasiga moyil bo'lsa, unda hayot qiyinchiliklari paydo bo'lganda, bunday moyillik ham kuchayadi: yopiq bo’lib qoladi? Natijada odamlar undan ham voz kechib, u yolg’iz bo'lib qoladi va dushmanlik qiladi - ochiq tajovuzga o'tadi. Bu esa, "o’z qobig’iga o’ralib qolish" ning paydo bo'lishiga olib keladi, bunday xatti-harakatlar natijasida muammolar yanada kuchayadi.
Qat'iyatli, ammo tajovuzkor emas. Inson o'z maqsadlariga erishish uchun harakat qiladi, lekin iloji bo'lsa, boshqa odamlarning manfaatlariga zarar etkazmasdan amalga oshiradi. Albatta, ishonchli xatti-harakatlar "qurbonlik munosabati" va o'z manfaatlaridan voz kechishni anglatmaydi. Aksincha, bunday odam ularni juda qattiq himoya qilishga, hatto ular uchun nizolarga kirishga tayyor.Ammo, birinchi navbatda, bunday to'qnashuvlarda u suhbatdoshni shaxs sifatida haqorat qilish, xo'rlash yoki xafa qilish bilan emas, balki uning manfaatlarini himoya qilishga aniq e'tibor berish orqali yondoshadi. Ikkinchidan, o'ziga ishongan kishi buning uchun ob'ektiv sabablarsiz nizolashmaydi. Zo'riqishni keltirib chiqargan narsa sherik uchun muhimroq bo'lsa yoki u uchun uyg'un munosabatlarni saqlab qolish muhimroq bo'lsa, u o'z manfaatlarini qurbon qilishga tayyor. Uning uchun "printsipga amal qilish" emas, balki mojaroni yuzaga kelgan barcha nuanslarni hisobga olgan holda moslashuvchan ijobiy tarzda hal qilish muhimroq.
Muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik, muvaffaqiyatga erishishga qaratilgan. Inson ijobiy narsalarni olishga qaratilgan va paydo bo’lishi mumkin bo'lgan muammolardan qochish bilan emas, balki shu - muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik, muvaffaqiyatga erishishga qaratilgan maqsad bilan boshqariladi. O'zining maqsadlari haqida o'ylab, bunday kishi qanday qilib muvaffaqiyatsiz bo'lishini emas, balki ularning muvaffaqiyatli yutuqlarini tasavvur qiladi. Masalan, imtihonga tayyorgarlikdan boshlaboq, o'ziga ishongan kishi o'zining muvaffaqiyatli o'tishini tasavvur qiladi va aynan shu maqsadga intiladi va g’alaba qozonadi. Oziga ishonchi bo'lmagan odam qanday qilib imtihondan "yiqilishini" tasavvur qiladi va bu holat haqiqatda sodir bo’ladi. Ushbu turtki turlaridan birinchisi samaraliroq va muvaffaqiyatga erishish ehtimoli ko'proq. Birinchidan, inson yaqinlashib kelayotgan imtihonning ijobiy natijasini tasavvur qilganda, uning hissiy holati muvaffaqiyatsizlikni tasavvur qilganidan ko'ra ancha yaxshi bo'ladi. Natijada, uning faoliyati samaraliroq bo'lib, muvaffaqiyatga erishish imkoniyatini oshiradi. Ikkinchidan, biz biron bir narsani batafsil tasavvur qilsak, xohlagancha g'oyalarimizni haqiqatga aylantira boshlaymiz.
Yaratuvchanlik. Ishonchli xulq-atvorni namoyon etadigan kishi, hech kim bilan yoki hech narsa bilan kurashish uchun energiya sarflamaydi (u atrofdagi odamlar yoki o’zining ruhiyati bo'lsin), aksincha o'zi zarur deb hisoblagan narsani yaratadi. Bu xuddi raqobatchilarga qarshi kurashga mablag 'sarflaydigan emas, balki o'z ishini ularga qaraganda samaraliroq bajaradigan g'olib deb biladigan biznesmen kabi. Yomon odatni yyengish uni yaxshi odat bilan almashtirish demakdir. Fikrlash yoki xulq-atvorning samarasiz uslubidan voz kechish boshqasini, samaraliroq usulini ishlab chiqishni anglatadi. O'zingizning ishonchsizligingizni yengib o'tish, o'zingizga ishonchli xatti-harakatlar usullarini o'zlashtirishni anglatadi. Xalq donoligi aytganidek, "bir narsaga qarshi kurashgandan ko'ra, biron narsa uchun kurashish yaxshiroqdir".O'ziga bo'lgan ishonch, insonning o’ziga yuqori baho berishini anglatmaydi. Bu shuni anglatadiki, u o'zini bir butun sifatida qabul qilishi bilan birga, o’zining shaxsiy qobiliyatlari va mahoratlarini real baholaydi, ya'ni har doim ham yuqori emas. Ishonchi o’ziga kuchli odamning o'zini o'zi qadrlashi o'ziga xos: har bir alohida narsa alohida baholanadi, ammo bu umuman o’zi bilan bog’lanmaydi. Ishonchsiz odam beqaror va juda umumlashtirilgan xulosalar chiqaradi, ko'pincha u "men muvaffaqiyatsizlikka uchraganim sababli, men o'zimni yomon va foydasiz deb bilaman, bundan hech narsa chiqmaydi" degan sxema bo'yicha fikrlaydi. Tajovuz ham ishonchsizlikning namoyonidir! Xo'sh, ishonchsizlik uyatchanlikka olib boradigan insonlar bilan tajovuz shaklida o'zini namoyon qiladigan insonlar o'rtasidagi farq nima? Ushbu turdagi javoblar o'rtasidagi asosiy farq odam maqsadga erisha olmaslik uchun javobgarlikni o'z zimmasiga olishga moyilligi bilan bog'liq . Uyatchan odamlar o'zlariga bu mas'uliyatni yuklaydilar ("Men buni qila olmayman, chunki men o'zim yomonman"). Agressivlar buni boshqa odamlarga yoki umuman atrofdagi haqiqatga o'zgartiradilar ("Men buni qila olmayman, chunki siz menga to'sqinlik qilyapsiz").
Do'stlaringiz bilan baham: |
