O'zgaruvchan tok zanjiri uchun Om

II . Qisqacha nazariy tushunchalar.

O ‘zgaruvchan tok zanjiriga aktiv qarshilik R va reaktiv element sifatida S sig ‘imli kondensatro ketma-ket ulangan bo ‘lsin (1- rasm)

~ U

C
a b

1- rasm. Aktiv va sig ‘im elementli o ‘zgaruvchan tok zanjiri (a) va zanjirning vektor diagrammasi (b).

Tarmoq kuchlanishi U = U_m Sin ω t garmonik qonuniyat asosida o ‘zgaradi, zanjirning to ‘la qarshiligi aktiv va reaktiv qarshiliklarning geometrik yig ‘indisidan iborat

Z = (R² + X_C ²)^1/2 , (1)
bu erda X_C = 1/ ω S - kondesatorning sig ‘im qarshiligi. Kondensator plastinkalarining aktiv qarshiligi amalda juda kichik bo ‘lgani uchun xisobga olinmaydi va Om qonuniga ko ‘ra zanjirdagi tok kuchi
I = U/Z (2)
Aktiv qarshilikdagi aktiv kuchlanish va kondensatordagi reaktiv kuchlanishlarning orasidagi burchak siljishi zanjirning quvvat koeffitsienti orqali aniqlanadi
Cos = R/Z , (3)
Zanjirdagi aktiv va reaktiv quvvatlar mos xolda:
P = I² R , va Q = I² X_C (4)
Zanjirdagi to ‘la quvvat
S = (P² +Q² ) ^½ yoki S = I² Z. (5)

3. 
   Ishni bajarish tartibi. Laboratoriya ishi K4822-2 rusumli laboratoriya qurilmasi asosida o ‘tkaziladi.
   

Laboratoriya ishini bajarishdan avval texnika xavfsizligi talablari bilan tanishib chiqish talab qilinadi. So ‘ngra 2-rasmda ko ‘rsatilgan sxema asosida laboratoriya ishini bajarib, tegishli xisoblashlar amalga oshiriladi.
Laboratoriya ishini topshirish uchun o ‘lchashlar va barcha xisoblar bajarilgandan so ‘ng nazorat savollariga javob beriladi va xulosa qism yoziladi.
Laboratoriya ishini bajarish uchun quyidagi sxemani yig ‘ing.
~ U₀ = V₂
2 - rasm. Aktiv va sig ‘im qarshilikli o ‘zgaruvchan tok zanjiri.
mA – o ‘zgaruvchan tok milliampermetri 300 mA; V₁ va V₂- o ‘zgaruvchan tok voltmetrlari, 50 V; R–rezistor PEV-75-750  ; S – kondensator 4 F 400 V.

Sxemani yig ‘ib bo ‘lgach uni mashg ‘ulot raxbariga ko ‘rsating. Sxemaning to ‘g ‘ri yig ‘ilganiga ishonch xosil qilgach, uning kirishiga o ‘zgaruvchan 220V kuchlanish bering. Sxemaga berilgan U₀ kuchlanishni V₁ voltmetr yordamida, zanjirdagi I tok kuchini mA milliampermetr

yordamida o ‘lchab, yozib oling. Aktiv qarshilikdagi kuchlanish U_R va kondensatordagi kuchlanish U_C larni V₂ voltmetr yordamida o ‘lchang.
O ‘lchash natijalarini 1-jadvalga yozing.

U0 (V)	I (mA)	UR (V)	UC (V)

1-jadval

3.