O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Diagonal hujumchining o‘yin vazifasi xarakteristikasi. 
Keyingi  yillarda  o‘yinning  rivojlanishida  diagonal  hujumchi 
vazifalarining  sezilarli  evolutsiyasi  yuz  berdi.  Dastlab  hujumni 
kuchaytirish maqsadida ushbu rolga, odatda, baland bo‘yli va hujumkor 
ikkinchi  bog‘lovchi  chiqdi.  Keyinchalik  raqib  jamoasining  asosiy 
o‘yinchilari hujumlariga qarshi turish uchun baland to‘siqqa ehtiyojning 
o‘sib  borishi  diagonal  bo‘yicha  bog‘lovchi  o‘yinchi  bilan  birga  “sof” 

---

371 
hujumchini  ham  joylashtirishga  majbur  qildi.  Bu  tarkibni  5-1  sxemasi 
bo‘yicha  jamlash tamoyiliga  o‘tishni anglatadi.  Hujum va  to‘rning  o‘ng 
chekkasidan  baland  to‘siqdan  tashqari  diagonal  hujumchidan  yaxshi 
umumiy  o‘yin,  oshirishlarni  qabul  qilish  mahorati  va  bog‘lovchilar 
bajara  olmagan  hollarda  zarbaga  ikkinchi  uzatishni    tashkil  qilish  ham 
talab etiladi. 
Asosan  ikkinchi  hujum  talab  etilganligidan,  diagonal  hujumchi 
roliga  odatda  4-zonadagi  o‘yinchilar  bilan  raqobatga  dosh  berolmagan 
o‘yinchilar tushadi. Ikkinchi tempdagi hujumchining oshirishlarini qabul 
qilish,  odatda,  birinchi  tempdagi  o‘yinchilarnikidan  ko‘ra  ishonchliroq, 
shuning  uchun,  ulardan  oshirishlarni  qabul  qilishda  foydalanadilar. 
Shuningdek,  Ushbu  vazifadagi  o‘yinchilarga  moyil  bo‘ladilar,  biroq 
jamoadagi  sherigi  4-zona  hujumchisi  harakatlaridan  o‘z  to‘siqchisini 
chalg‘itgan holda, asosan, ikkinchi temp bilan hujum qiladilar. 
Ushbu rolga kuchli va harakatchan asab tizimiga ega,  o‘zgaruvchan 
o‘yin  vaziyatlarida  turli  darajadagi  harakatlarni  bajarishda  tez  qo‘shilib 
keta  oladigan,  hujum  yakunlanishida  shiddat  bilan  harakat  qiladigan, 
oshirishlarni  ishonchli  qabul  qiluvchi  va  barqaror  oshirishlarni  bajara 
oluvchi hujumchilarni tanlab olishga harakat qiladilar. Shuningdek, yana 
bog‘lovchi  o‘yinchiga  dalda  bo‘la  olishi,  ba’zida,  bog‘lovchi  turli 
sabablarga ko‘ra  bajara  olmagan hollarda,  zarbaga uzatishni ta’minlashi 
kerak bo‘ladi. 
Diagonal  hujumchining  ushbu  o‘yin  modelini  1  raqami  bilan 
belgilaymiz, buni o‘yinchilarni tegishlicha tanlash imkoniga ega bo‘lgan, 
turli darajadagi jamoalar tobora kamroq qo‘llamoqda.  
Tajribalar  natijasida  shu  narsa  oydinlashdiki,
 
bog‘lovchi  o‘yinchi 
joylashuv  bo‘yicha  oldingi  qatorga  qo‘yilgan  hollardagi  vaziyatlarda 
jamoada hujumkor quvvat yetishmayotganligi isbotlandi. Bundan chiqish 
yo‘lini  quyidagicha  belgilash  mumkin.  Diagonal  hujumchining  o‘rniga 
odatda  ikkinchi  tempdagi  kuchli  zarbali  hujumchilardan  bo‘lgan  eng 
baland  bo‘yli  o‘yinchidan  foydalana  boshladilar.  Unga  boshqa 
hujumchilarga  qaraganda,  ikkinchi  zonaning  ikkinchi  qatoridan  hujum 
qilish,  shuningdek,  raqib  jamoasining  4-zonasidagi  o‘yinchilarga  qarshi 
to‘siqda  turish  ancha  oson  bo‘ladi.  Diagonal  hujumchining  ikkinchi 
qatordan hujumga faol va tez-tez qo‘shilib turishi, bog‘lovchi joylashuv 
bo‘yicha  oldingi  2-,  3-  va  4-  zonalarda  o‘ynagan  hollarda,  jamoaning 
hujum muammosini ma’lum darajada hal etdi. 
Bunday  yuklanishda  hujum  qilishda  diagonal  hujumchining 
oshirishlarni  qabul  qilishdan  ozod  etadilar.  Oshirishlarni  qabul  qilishni 

---

372 
uchta  o‘yinchi:  libero  va  ikkita  eng  barqaror  o‘yinni  yakunlovchilar 
amalga  oshiradilar.  Jahonning  eng  kuchli,  shu  jumladan,  ayollar 
jamoalarida  ham,  amalda  diagonal  hujumchisi  asosiy  hujumkor, 
jamoaning og‘ir arteriyasiga aylangan. 
2-  va  1-zonalarda  kuchli  hujum  (ikkinchi  qatordan)  tajovuzkor 
oshirishlar,  ba’zida  himoyada  ham  o‘ynash,  bular  oxirgi  vaqtlarda 
diagonal o‘yinchining vazifasiga kiritildi. O‘yinchilarni tanlash va o‘yin 
taktikasining  ushbu  modelini  2  raqami  bilan  belgilaymiz.  Hozirda  buni 
ko‘pchilik, ayniqsa, yuqori malakali jamoalar qo‘llamoqda. 
To‘rning  o‘ng  chekkasida  chap  qo‘li  kuchli  hujumchilar  o‘ynashi 
qulay,  shuning  uchun  ayrim  jamoalarda,  boshqa  sharoitlar  teng  bo‘lgan 
hollarda, chap qo‘li kuchli diagonal o‘yinchilarga afzallik beradi.