O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Bog‘lovchi o‘yinchining vazifalari: 
Bog‘lovchi o‘yinchilarga qo‘yiladigan talablar: 
-
 
maydonchada  butun  jamoaning  o‘yiniga  rahbarlik  qilish,  avvalo, 
hujumda o‘yinchilarning o‘zaro hamkorligini tashkil etish; 
-
 
o‘z joyiga va  o‘z  vaqtida, xatolarsiz, maqsadga muvofiq va sifatli 
uzatishlar; 
-
 
jamoaning  psixologik  muhiti  va  o‘yinchilarning  ichki  holatini 
boshqarish; 
-
 
to‘siqda raqibning eng kuchli hujumchilariga qarshi o‘ynay olish; 
-
 
samarali va “aqlli” oshirishlarni bajara olish. 
Bog‘lovchi  o‘yinchi  ba’zida  bir-birini  istisno  etuvchi  shaxsiy 
sifatlarga  ega  bo‘lishi  lozim.  Bunday  sifatlarga  barqaror  psixikaga  ega 
bo‘lishi  shu  bilan  birga  sezgir,  sovuqqonlik  va  jamoani  emotsional 
ergashtirish,  murabbiyning  birinchi  yordamchisi  va  jamoaning  “jonu-
dili”, ijodkorlik va konservator bo‘lish kabilar kiradi. 
Imkonsiz  birikma!  Shuning  uchun  ham  bog‘lovchi  o‘yinchilar 
shaxsiy  xarakteristikalari  bo‘yicha  bir-birlariga  deyarli  o‘xshamaydilar, 
ayrim  umumiy  sifatlari  ham  bo‘ladi,  albatta.  Shu  sababli,  yaxshi 
bog‘lovchilar  juda  kam.  Bog‘lovchi  vazifasidagi  o‘yinchilarning 
xarakteristikasi: 
Bog‘lovchi  o‘yinchi,  M.Vinerning  ta’rifi  bo‘yicha  –  bu  chopqir 
oyoqli,  vazmin  fikrli  va  oltin  qo‘lli  o‘yinchidir.  Bog‘lovchi  o‘yinchi 

---

368 
voleybolda alohida muhim figura bo‘lib, o‘yinda ko‘p narsa unga bog‘liq 
bo‘ladi. U jamoaning dispetcheri, miyasi va motoridir, u haqli ravishda, 
har  qancha  sharaflansa  arziydi.  Zamonaviy  voleybolda  bog‘lovchi 
o‘yinchining roli tobora o‘sib bormoqda. 
Ushbu vazifadagi eng yaxshi o‘yinchilar ko‘plab ijobiy sifatlar bilan 
ajralib turadilar. Bu jamoaning eng savodli o‘yinchilaridir. Yuqori o‘yin 
madaniyati  va  intizomga  ega  eng  mulohazali,  uzoqni  ko‘radigan  va 
sovuqqon o‘yinchining ushbu sifatlarini alohida muhimligi uchun ajratib 
ko‘rsatish  zarur.  Chunki  u  ishonchli,  kam  xato  qiladi,  tashabbuskor, 
tadbirkor,  samarali  yechimlarni  topa  oladi,  biroq  ma’lum  qoidalar 
chegarasidan chetga chiqmaydi – avantyurist emas. Yaratuvchi, jamoani 
yetaklay  oladi,  o‘yin  vaqtida  o‘yinchilarga  o‘rgatib  turadi.  Doimo 
sheriklariga  nimani  va  qanday  aytishni  biladi.  Barqaror  asab  tizimiga, 
harakatchan psixologiyaga va shu bilan bir vaqtda sezgirlikka ega.  
Murakkab  va  psixologik  og‘ir  o‘yin  vaziyatlarida  yaxshi  harakat 
qiladi.  Nozik  didli  psixolog.  Rivojlangan  ikki  sezgiga  ega.  “O‘yinning 
ipini”  nozik  tushunadi  va  maydonchada  voqealar  rivojini  aniq  ko‘ra 
biladi. O‘yinchilarning ichki holatini yaxshi his etadi, ularni baholash va 
qanday  tartibga  olishni  biladi.  O‘yinning  har  bir  aniq  daqiqasida 
yakunlovchi  zarbani hujumchilardan qaysi  biriga  ishonish  mumkinligini 
his  etadi.  Hujumchi bilan qanday  o‘ynashni,  o‘yinchilarning  emotsional 
tonusiga  qanday  ta’sir  etishni;  to‘liq  safarbarlik  holatiga  o‘tishlariga 
yordamlashishni  biladi.  Ichkli  jamoaviy  o‘yin  va  ekspressiv  aloqalarni 
ta’minlaydi.  Muloqotli,  jamoada  yuqori  ijtimoiy  maqomga  ega. 
Ko‘pincha 
jamoa 
sardorligiga 
saylanadi. 
Kelajakda 
ko‘pincha 
murabbiyga aylanadi.