O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

A 
B    
       
           
 
 
V 
G 
          
 
                              S                                                          D 
        
47-rasm 

---

329 
Ularga  o‘yinni  yakuniga  yetkazuvchilar  va  libero  kiradi.  Ayrim 
holatlarda  o‘yinga  kiritilgan  to‘pni  qabul  qilishga  4-o‘yinchi  –  diagonal 
hujumchi ham yordamlashadi. 1-tempdagi hujumchilar uzatishlarni qabul 
qilishda  qatnashmaydi.  Orqa  qatorda  ularni  libero  almashtiradi,  oldingi 
qatorda  esa  ular  birinchi  temp  bilan  hujum  qilishlari  lozim,  uzatishni 
qabul qilgandan keyin buni bajarish qiyin bo‘ladi. 
Bog‘lovchi  o‘yinchi  joylashuv  bo‘yicha  oldingi  qatorda  va 
maydonchaning  o‘ng  qismida  bo‘lsa,  qabul  qilishda  jamoaviy  o‘zaro 
harakatlar  eng  oddiy  bo‘ladi.  2-  yoki  3-zonada  joylashgan  holda 
bog‘lovchi 
o‘yinchi  raqibning  uzatishidan  so‘ng  o‘z  o‘rnini 
almashtirmasdan  turib  uzatishni  bajarishi  mumkin.  Bunday  joylashuvda 
oldingi  qatordagi  bog‘lovchining  ko‘plab  harakatlarini  raqibning  to‘siq 
qo‘yuvchilari  ancha  osonlik  bilan  bilib  oladilar.  Shu  sababli,  qabul 
qiluvchi jamoa o‘yinchilari qayta saflanishlari, oldingi qatordagi qo‘shni 
o‘yinchining  orqasidan  yoki  orqa  qatordan  chiqayotgandek  harakat 
qilishlari  mumkin,  keyingi  holatda  bog‘lovchi  o‘yinchi  uzatish  zarbasi 
berilishigacha oldinga tomon qadamlaydi (47-rasm). 
Bog‘lovchi,  joylashuv  bo‘yicha  ikkinchi  hudud  o‘yinchisi  bo‘lgani 
holda, 
uchinchi 
yoki 
ikkinchi 
hudud 
o‘yinchilari  orqasidan 
“yolg‘ondakam” chiqish qilishi mumkin. Bu, hujumchi o‘yinchiga zarba 
berish  yengil  bo‘lishi  uchun,  uchinchi  zonadan  ham,  ikkinchi  zonadan 
ham bajarilishi mumkin (47-rasm, A va B). Bunday harakatlar qanchalik 
sodda  tuyilmasin,  ularning  qo‘llanilishi  ko‘pincha  samarali  bo‘ladi. 
Hatto  oxirgi  Olimpiadada  ham,  hujum  zarbasini  ko‘rmoqchidek  bo‘lib 
ko‘ringan  ikkinchi  qatordagi  o‘yinchiga  qarab,  to‘siq  qo‘yuvchilarning 
sakraganini  ko‘rish  mumkin  edi.  Ancha  quyi  darajadagi  jamoalarda 
(BO‘SM bosqichida) bunday taktika yanada ko‘proq natija beradi. 
Ikkinchi  qatordan  chiquvchi  bog‘lovchining  oshirishni  qabul 
qilishda  jamoaviy  o‘zaro  harakatlar  biroz  murakkabroq.  Biroq  jamoa 
o‘yinchilarining  kelishilgan  harakatlarni  amalga  oshirishlarida  jiddiy 
farqlar yo‘q. O‘yinga kiritilgan to‘pni qabul qilish uchun o‘yinchilarning 
joylashuvlari  takrorlanadi,  faqat  “eng  muhim”  joylarda  bo‘lish  uchun 
endi boshqa hudud va qatordagi o‘yinchilar chiqadi.  
Jamoa taktikasining muhim elementi, o‘yinga kiritilgan to‘pni qabul 
qilish  samaradorligini  oshirish  uchun  libero  vazifasidagi  o‘yinchidan 
foydalanish  va  unga  qabul  qilish  uchun  ko‘proq  hududni  qoldirishdir. 
Shuningdek, ko‘pincha o‘yinchilarni qat’iy joylashtirishdan bir-ikki o‘rin 
oldinga  o‘tkazish,  raqib  jamoasining  eng  kuchli  to‘pni  o‘yinga 
kirituvchisining  oshirishlarini  eng  kuchli  qabul  qiluvchilarga  o‘tkazish 

---

330 
ham samarali bo‘ladi. Har bir joylashuvda qabul qiluvchi o‘yinchilarning 
ikki,  hatto  uch  variantda  joylashuvlarida  o‘ynash  ham  foydalidir. 
O‘rinlarning  oddiy  almashtirishini  ham  o‘yinchilarga  ruhiy  jihatdan 
qayta  tashkillashtiruvchilarga  va  qabul  qilishda  samarali  harakat 
qilishlariga yordam beradi.