O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

VIII BOB. O‘YIN TAKTIKASI VA STRATEGIYASI 
 
Qo‘l bilan o‘ynaydilar, 
aql bilan yutadilar. 
(Voleybol haqiqati) 
 
 
 
Tegishli vosita va usullar yordamida raqobatchi jamoa bilan kurash 
olib  borish  taktikasi  –    o‘yin  vaqtida  g‘alabaga  erishish  mezonlari 
bo‘yicha  o‘yinchilar harakatlarida  maqsadga  muvofiqlik tamoyillarining 
ro‘yobga 
chiqarilishidir. 
O‘yinchilarning  harakatlari  maqsadga 
yo‘naltirilganlikka ega bo‘lgan degan tushincha to‘la ma’nodagi harakat 
malakalariga  aylanadi.  O‘yinchilar  o‘zaro  harakatlari  maqsadga 
muvofiqligi  tamoyilini  ro‘yobga  chiqarish,  o‘yinda  g‘alabaga  erishish 
uchun ko‘proq ochko yutib olish, raqib jamoasi ustidan o‘yin ustunligini 
ta’minlash  maqsadiga  ega  bo‘ladi.  O‘yinchilarning  taktik  harakatlarini 
turli belgilar bo‘yicha quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin:  
O‘zaro  harakatlarga  qatnashadigan  o‘yinchilar  soni  bo‘yicha  yakka 
tartibdagi,  guruhli  va  jamoaviy  taktika  farqlanadi.  Jamoaviy  va  guruhli 
taktikada o‘yin maqsadlariga butun jamoa yoki 2-5 kishidan iborat guruh 
o‘yinchilarining jamoaviy o‘zaro kelishilgan harakatlari bilan erishiladi. 
Yakka  tartibdagi  taktik  harakatlarni  ayrim  holdagi  o‘yinchilar 
amalga oshiradi. Voleybolchilarning maqsadga muvofiq yakka tartibdagi 
o‘yin  harakatlari  asosida  guruhli  taktika  shakllanadi:  guruhli  o‘zaro 
harakatlardan jamoaviy taktika vujudga keladi.  
Maqsadga 
yo‘naltirilganligi 
bo‘yicha 
o‘yinchilarning  taktik 
harakatlari  hujum  taktikasi  va  himoya  taktikasiga  bo‘linadi.  Bular 
qatoriga  himoyadan  hujumga  va  teskarisiga  o‘tishni  ifodalovchi 
takrorlash  va  yana  takrorlash  hamda  boshqasiga  o‘tish  harakatlari 
taktikasini ham qo‘shish mumkin. 
O‘yinchilarning  xususiyatlari  va  jamoa  tarkibining  shakllanish 
tamoyillaridan  kelib  chiqqan  holda,  shuningdek,  murabbiyning  didi  va 
shaxsiy  hurmatiga  asosan  jamoaviy  kurash  olib  borishning  har  xil 
tizimlaridan  foydalanish,  o‘yinning  eng  ma’qul  ko‘rinishi  tanlanishi 
mumkin.  Eng  keng  tarqalgan  jamoaviy  o‘yin  tizimi  taktikasini,  guruhli 
o‘zaro harakatlarini va o‘yinchilarning yakka tartibdagi o‘yin taktikalari 
vositalari  va  usullarini  qisqacha  qarab  chiqamiz.  O‘yinning  taktik 
tizimlarining kuchli va bo‘sh tomonlarini o‘rganamiz. Ta’kidlash joizki, 
mutlaqo  kamchiliksiz  taktik  tizim mavjud  emas  – ularning har biri  ham 
o‘z  yutuq  va  kamchiliklariga  ega.  Jamoa  o‘yinchilarining  tanlanishi  va 

---

292 
tayyorgarlik  darajasidan,  aniq  raqibning  xususiyatlaridan,  shuningdek, 
navbatdagi  o‘yin  jarayoniga  o‘tish  sharoitlaridan  kelib  chiqqan  holda, 
o‘yinning  turli  tizimlari  va  usullaridan  birgalikda  mahorat  bilan 
foydalanilganda eng yuqori muvafaqqiyatga erishish mumkin.