O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Pastdan ikki qo‘llab uzatish. Uzatishning aniqligi va ishonchliligini ta’minlash uchun o‘z vaqtida to‘pni ilib olish joyiga borish va yuzma-yuz turish holida (ba’zida orqa bilan ham) to‘xtash kerak. Kechikib chiqish, o‘yinchiga to‘pni uzatish uchun qulay holatni egallashiga imkon bermaydi, bu uning samaradorligini pasaytiradi.
Har qanday yo‘nalishdagi harakat odatdagi yugurish yoki tayanch tiralgan qadam bilan pastki turish holatida amalga oshiriladi, unda uzatish to‘xtagandan so‘ng bajariladi. Tayanch tiralgan oyoq bilan harakatlanish jarayonida qo‘llarni oldinda, tizza bo‘g‘inlari biroz bukilgan holda tutib turish va to‘p bilan ishlashdan oldin ularni o‘z vaqtida to‘g‘rilab olish kerak. Boshqa vaziyatlarda qo‘llarni to‘g‘rilagan holda, tayyorgarlik holatida tutish mumkin. Agarda odatdagi yugurish qo‘llanilsa, unda qo‘llar harakatga faol yordam beradi, oyoq harakatlariga teskari, faol quloch yozish harakatlarini bajaradilar.
To‘pni qaytarishga bevosita tayyorgarlik jarayonida o‘yinchi pastki turish holatida to‘g‘rilangan qo‘llarni old tomonga birlashtiradi, barmoqlar birikadi, bu bilan o‘ziga xos maydoncha – “qaytaruvchi turish holati” yaratiladi. Pastdan uzatish holatidagi turish vaziyatini to‘p bilan ishlagandan keyin ham bir necha daqiqa saqlab turish lozim. U birdaniga ikki, tashqariga yozilgan bilaklar bilan bajariladi, bu gavda zaruriy egilganda, yelkalar va barmoqlar tushirilgan holatda, qaytaruvchi turish holatining yetakchi qat’iyligini yaratadi.
Agar o‘yinchi, kerakli joyga o‘tib turgach, o‘z turish holatini oldindan tayyorlasa va to‘p undan kerakli yo‘nalishga uzatilsa, uzatish aniq va ishonchli bo‘ladi. Turish holatiga qarama-qarshi harakatlar zarur
bo‘lganida, bu deyarli doimo bo‘lib turadi, to‘pga tezlik, yelka bo‘g‘inlarida to‘g‘rilangan qo‘llarning aylanma harakatlari bilan emas, balki oyoq uchlarida ko‘tarilish bilan bog‘lanadi. Bunda tizza, tos va ensa bo‘g‘inlari deyarli harakatlanmaydi, ya’ni turish holati uzatishdan oldin ham keyin ham saqlanib turadi. Turish holati esa harakat jarayonida, har qanday vaqt davomida o‘ziga-o‘zi parallel holda qolishi kerak, bu to‘pni uzatishning ishonchliligi va aniqligini oshiradi.
O‘yinchilar ko‘pincha qo‘llaydigan, yelka bo‘g‘inlaridan qo‘llar harakatlanishi hisobidan to‘pni uzatish kamroq aniqlikka ega bo‘ladi. Chunki, birinchidan, qaytaruvchi turish holatining qat’iyligi pasayadi, ikkinchidan, turish holati o‘z o‘qi atrofida aylanib, vaqtning ma’lum bir qismidagina maydondagi shunday holatga tushadi, bu to‘pga zarur yo‘nalishda sakrash imkonini beradi. Bu yetkazishda qo‘shimcha qiyinchiliklarni yaratadi, uzatishning aniqligi pasayadi.
Pastda to‘pni qabul qilishda to‘pga to‘g‘ri joy tanlash va uni to‘g‘rilashga o‘tish maqsadga muvofiqdir. Biroq, o‘yinda shunday holatlar ham bo‘ladiki, o‘yinchi to‘pga yaqinlashishga ulgurmaydi. Bunda himoyada turish holati tayanch maydonidan tashqariga chiqarish va to‘pga tomon shunday burish kerakki, to‘p kerakli yo‘nalishga tomon uzatilsin. Bunda to‘pni qarshi olish harakati asosiy tovon bilan bajariladi. Vaqt tig‘izligi “o‘z yo‘licha” – turishda to‘xtamasdan, harakatlanish jarayonida bajariluvchi uzatishlar bundan mustasnodir. Bu holatda faqat uzatuvchining, yelka bo‘g‘inlaridagi qo‘l harakatlari hisobidan bajaradigan faoliyati bo‘lishi mumkin. Bu to‘liq darajada boshning orqasiga uzatishlarga ham taalluqlidir, ular ba’zida sakrashda (masalan, o‘yinchi tomoshabin tomon uchayotgan to‘pni qaytarishi kabi holatlarda) ham bajariladi. Har qanday holatda ham o‘yinchi, to‘pni yetkazish sifatiga zarar yetkazmagan holda, yelka bo‘g‘inlaridagi harakatlarni kamaytirishga intilishi zarur. To‘p ostiga pastdan turib (ayniqsa, bunga vaqt bo‘lganida), goh chapdan, goh o‘ngdan, xuddi tegirmon kabi, qo‘l
cho‘zib to‘pni tutishga doir harakatlar mutlaqo samarasizdir.