|
O’zbetinshe jumis
TEMA: Tarbyaniń balalar jamietinde shaxsti qaliplestiriw iskerligi.
Orinlag’an: Sharafatdinova. D Qabillag’an: ___________________
Tarbyaniń balalar jamietinde shaxsti qaliplestiriw iskerligi
Joba :
Balalar jámáátin qáliplestiriwdiń maqseti hám wazıypası
Balalar jámáátini qáliplestiriwdiń ózine tán qásiyetleri.
3. Balalar jámááti xakida túsinik.
4. Bala shaxsın tárbiyalawdıń shárt - sharayatları.
5. Balalar komandasınıń qáliplesiwine járdem beretuǵın faktorlar.
Jámáát sózi latınsha «kollektivus» suzining awdarması bolıp, jıynalma, kópshilik, birgeliktegi jıynalıs, birlespe, gruppa manolarini ańlatadı. Yamasa jámáát degende kisilerden ibarat gruppa túsiniledi.
Jámáát hám jámáát arqalı tárbiyalaw tárbiya sistemasında bólek áhmiyetke iye bolatuǵın principlerden biri bolıp tabıladı. Balanıń hár tárepleme rawajlanıwı hám shaxs retinde qáliplesiwinde jámááttiń jetekshi orın tutıwı haqqındaǵı pikir pedagogika páninig rawajlanıw dáwirleridayoq bildirilgen.
Sol sebepli de balalar komandasınıń rawajlanıwı pedgagogik tárepten basqarıladıgash process bolıp tabıladı. Jámáátke basshılıq etiwdiń tiykarǵı waziypası pedagogikalıq jaqınlawdıń ilimiy tiykarlanǵan sisteması járdeminde jámáát aǵzaların tárbiyalap, voyaga jetkiziwdai ibarat. Jámááttiń tárbiyalıq wazıypaları onıń aǵzaları júrgizetuǵın mazmunli, biliw, baylanıs aktiviyagi processinde ámelge asıriladı.
Jámáátte balalar bárinen burın mámile normaların ámelde
ózlestirediler, óz xatti-háreketlerin basqa adamlar manflatlariga muwapıq tárzde qorıwdı, rejeli hám ádalatlı bolıwdı úyrenediler.
Balalar jámááti túrli jas basqıshlarında arnawlı bir ayrıqshalıqlarǵa iye bolǵan halda, barǵan sayın rawajlanıp baratuǵın sistema bolıp tabıladı.
Mektepge shekem tárbiya jasda jámááttiń dáslepki tiykarları qáliplesedi. Mektepge shekem jas daǵı balalar jámááti bul balalar bog'chasidagi jámáát, turmıs tárizi birgeliktegi iskerlik tiykarında bir-birine baǵlıq maqset, máp hám keshiimalar menen tárbiyashi baslıqlıǵında birlesken hám uyushgan balalar toparı bolıp tabıladı.
Mektepshe tárbiya jas daǵı balalar jámáátinde tárbiyashi bas shólkemlestiriwshi rolin oynaydı hám balalarda uyań - aste jámááttiń axamiyati haqqında ulıwma nátiyjelerge erisiwde birgelikte kúsh-ǵayrat jumsaw quwanıshı haqqında hár bir balanıń jámáát turmısındaǵı roli haqqında oyda sawlelendiriw payda etedi. Mektepge shekem jas daǵı balalardıń ulıwma quwanıshlı keshinmalari, birgelikte etilgen qızıǵıwshılıqlı iskerlik balalar jámááti rawajlanıwdıń tiykarı bolıp tabıladı.
Mektepge shekem tárbiya jası aqırlarına bargapda makabgacha jas daǵı balalar toparında tárbiya tuwrı jolǵa quyilgan bolsa, sheriklik, óz-ara járdem, juwapkerlilik sıyaqlı ayrıqshalıqlar kórinetuǵın boladı.
Sonday etip, jámáát adamlardıń arnawlı bir toparı bolıp, ol social áhmiyetke iye bolǵan maqset hám de usı maqsetti ámelge asırıw ushın jóneltirilgen iskerlikti quraydı. Bul gruppa aǵzaları óz-ara birlik, aǵzalarınıń munasábetler processindegi teńlik tiykarında oǵan basshılıq qılıw hám bir-birine buysunish, sonıń menen birge, jámáát oddidagi juwapkerlik tiykarında arnawlı bir iskerlikti júrgizediler. Jámáát jáne onı qáliplestiriw pedagogikalıq iskerliginiń maqseti esaplanadı. Jámááttiń jetekshi tárbiyalıq wazıypası shaxstı hár tárepleme tárbiyalaw ol jaǵdayda unamlı sapaların payda etiw bekkem turmıslıq jaǵdaynı qarar taptırıwdan ibarat.
Balalar jámááti tárbiyashi pedagog hám de balalardan ibarat jámááttiń quramalı birlespesi óz - ózin qadaǵalaw. Óz -ózin basqarıw procesin quraytuǵın ǵárezsiz sistema, sonıń menen birge, óziniń psihologik ortalıǵına hám dástúrlerinege iye gruppa esaplanadı. Búgingi kúnde pedagog ilimpazlar (L. I Novikov hám boshq.) balalar jámááti rawajlanıw procesin analiz eter eken, onı tómendegi úsh tárepine itibar baradılar :
A) Jámáátti dáslepki qáliplestiriw.
v) Jámáátti qáliplestiriw, onıń hár bir aǵzasın individual rawajlandırıw,
G) Tárbiyalaniwshiler ámeliy iskerliginiń turaqlı túrde quramalılasıp barıwı.
Tárbiyashi jámáát aǵzalarınıń birgeliktegi iskerligin tashkil etar eken, jámáát aǵzalarınıń unamlı tájiriybege qosıw imkaniyatın beretuǵın óz-ara munasábetlerin qáliplestiriwge tásir etetuǵın - forma hám metodlardan paydalanadı.
Mektepge shekem tárbiya jasındaǵı balalar jámááti shınıǵıwlardıń ulıwmalıǵı hám óz-ara munasábetlerdiń arnawlı bir sisteması sebepli birlesken balalar toparı bolıp tabıladı. Onıń qáliplesiwi pútkil tárbiyalıq processtiń nátiyjesi bolıp, tárbiyalaniwshiler turmısı hám iskerligin tuwrı shólkemlestiriwge baylanıslı boladı.
Sonday eken, insan xulqidagi unamlı sapalardan biri kisiler jámáátine qosıla alıw hám sol jámáát aǵzaları arasından múnásip orın aldılarr. Bul hár bir kisiden joqarı dáreje hám ádep - etikanı talap etedi.
Kisiniń odobi, bilimi, fizikalıq kámalı, jámáát ishinde tez ko'rina baslaydı.
Bala jaslıgınan baslap ózinde basqalar menen, balalar jámááti menen baylanıske mútájlik sezedi. Biraq kishkene bala jámáátti ózi tańlay almaydı. Ol qandayda jámáátke sharayat talapsı menen kelip qaladı.
Bala jasap atırǵan jámáát ózine tartatuǵınlı etip tashkil etilse bala
bunday jámáátte ózin erkin seziwi múmkin. Onıń ushın bolsa
jámáát - mazmunan bay, odaǵı óz-ara munasábetler adamgershilikke tiykarlanǵan bolıwı zárúrli. Jámáátti qáliplestirshda jámáát aǵzaları hám olardıń xızmetlerine qoyılatuǵın birden-bir talaplar zárúrli áhmiyetke iye boladı.
Ásirese, balalar tárepinen óz - ózin basqarıw jámáát aǵzalarınan ayırımları basqasınan ústin keliwine jol qo'ymasligi kerek.
Sol sebepli tárbiyashi balalardı maqsetke muwapıq xızmet kórsetiwin qadaǵalaw etip barıwı kerek.
Sonday eken, tárbiyashi bala menen ámelge asıratuǵın jalǵız tárbiya daǵı islerdi uyushtirishda málim shárt - sharayatlarǵa ámel qılıwı kerek. Mısalı, jalǵız tárbiya daǵı suxbatlar, shınıǵıwlar, súwret hám kitaplardı kóriw, didaktik oyınlar azandaki saatlarda, aylanıwda keshki saatlarda o'tilsa, maqsetke muwapıq boladı.
Balalar menen kanday jumıslar aparıw tárbiyashiniń
ulıwma rejesinde kórsetiliwi kerek. Alıp barǵan baqlawları
nátiyje hám qásiyetlerin tárbiyashi óziniń kúndelik dápterine jazıp baradı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
