O'zbetinshe jumis 1 A. Tpa kurs studenti

Ha`reketler strategiyasinin` tiykarg`i ahimiyeti ham aldinda turgan waziypalari
Mámleketlik hám jámiyet qurilisi tizimini jetilistiriwdiń ústin turatuǵın jo`nelislari

1. 1. Demokratiyalıq reformalardı tereńlestiriw hám mámleketti modernizasiya etiwde Joqarı Ken`es, siyasiy partiyalardıń rolin jáne de kúsheytiw:

mámleketlik hákimiyat sistemasında Joqarı Jıynalısnıń rolin asırıw, onıń mámleket ishki hám sırtqı siyasatina tiyisli za’ru’rli wazıypalardı sheshiw hámde atqarıw hákimiyatı iskerligi ústinen parlament qadaǵalawını ámelge asırıw boyinsha wákilliklerin jáne de keńeytiw;

qabıl qılınıp atırǵan nızamlardıń ámelge asırılıp atırǵan sociallıq-siyasiy, sociallıq-ekonomikalıq hám sud-huqıq túpkilikli ózgerisleri procesine tasirini kúsheytiwge yonaltirgan halda nızam dóretiwshiligi iskerligi sapasın tupten asırıw;

siyasiy sistemanı rawajlandırıwdıń, mámleketlik hám jámiyet turmısında siyasiy partiyalardıń rolin kúsheytiw, olar ortasida soglom báseki ortalıǵını qáliplestiriw.

1. 2. Mámleketlik basqarıwı sistemasın reformalaw:

mámleketlik basqarıwdı oraylastırıwdan shıǵarıw, mámleketlik xizmetkerlaridin` kásiplik tayınlıq, materiallıq jáne social tamiynat dárejesin asırıw hámde ekonomikanı tártipke salıwda mámleketlik qatnasıwın basqıshpa-basqısh kemeytiw arqalı mámleketlik basqarıwı hám mámleketlik xızmeti sistemasın reformalaw;

mámleketti sociallıq-siyasiy jáne social- ekonomikalıq rawajlandırıwdıń boyinsha wazıypalardı ámelge asırıwda ozaro mápli xızmetlesliktiń nátiyjesin asırıwǵa qaratılǵan mámleketlik-jeke serikliktiń zamanagóy mexanizmların engiziw;

mámleketlik hákimiyat hám basqarıwı shólkemleri iskerliginiń ashıqlıǵın taminlash, fizikalıq hám yuridikalıq adamlardıń huqıq hám erkinlikleri hámde nızamlı máplerine tiyisli informaciyanı usınıwdıń zamanagóy formalarını engiziw;

«Elektron húkimet» sistemasın jetilistiriw, mámleketlik xızmetlerin ko`rsetiwdin` nátiyjesi, sapasın kóteriw jáne bul xızmetten xalıq hámde isbilermenlik subektlari tárepinen paydalanıw múmkinshiligin asırıw.

1. 3. Jámiyetshillik basqarıwı sistemasın jetilistiriw:

- xalıq menen baylanıstiń nátiyjeli mexanizmların engiziw;

- jámiyetshillik qadaǵalawını ámelge asırıwdıń zamanagóy formalarını rawajlandırıwdıń, sociallıq serikliktiń nátiyjesin asırıw;

- puqaralıq jámiyeti institutların rawajlandırıwdıń, olardıń social hám siyasiy aktivligin asırıw;

- máhelle institutınıń jámiyet basqarıwındaǵı orni hám iskerligi natiyjeliligin asırıw;

- ǵalaba xabar qurallarınıń rolin kúsheytiw, jurnalistlardin` kásiplik iskerligin qorǵaw.

II. Nızam ústinligin taminlash hám sud-huqıq sistemasın jáne de reformalawdıń ústin turatuǵın jo`nelislari

2. 1. Sud hákimiyattiń anıq ǵárezsizligin taminlash, suddin` orının asırıw, sud sistemasın demokratiyalastırıw va jetilistiriw:

sudyalar hám sud apparatı xızmetkerleriniń poziciyasin, materiallıq ragbatlantirish jáne social tamiynat dárejesin asırıw, suddin` materiallıq-texnikalıqa bazasın bekkemlew;

• 
  sudyalarga gayriqonuniy tárzde ta`sir o`tkiziwge jal qoymasliq boyinsha tasirshen` sharalar ko`riw;
  
• 
  suddin` ǵárezsizligi hám begarazligi, sud prosessida tárepleriniń tartısı hám teń huqıqlıq printspların hár tárepleme qollanıw etiw;
  
• 
  «Xabeas korpus» institutın qollash salasın keńeytiw, tergew ústinen sud qadaǵalawını kúsheytiw;
  
• 
  sudni jáne de qánigeliklestiriw, sud apparatını bekkemlew;
  

- sud iskerligine zamanagóy informacion-kommunikasiya texnologiyalarını engiziw.

2. 2. Puqaralardıń huqıq hám erkinliklerin isenimli qorǵaw kepilliklerin taminlash:

puqaralardıń shaqırıwların az waqtında sheshiw, shaqırıwlardı korib shıǵıwda bılıqta, keńsepazlıq hám biyparq munasábette dastıq jaǵdaylarıǵa jal qoyganlik ushın juwapkershiliktiń anıqlıǵın taminlash, sonıń menen birge buzılǵan huqıqlardı qayta tiklewdiń barlıq zárúr ilajlarını ko`riw;

sud, huqıqdı qáwipsizlik etiwshi hám qadaǵalaw keńseleri iskerliginde puqaralardıń huqıq hám erkinliklerin isenimli qorǵaw kepilliklerin taminlash;

puqaralardıń jeke menshikka bolǵan huqıqların ámelge asırıw kepilliklerin bekkemlew;

puqaralardıń ádil sudlawga tosqinliksiz jetiwin taminlash;

sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetleri atqarıwı natiyjeliligin asırıw.

2. 3. Adminstrativlik, jinayat, puqaralıq hám xojalik nızamshılıǵın jetilistiriw:

jinayat hám jinayat-prosessual nızamshılıǵın jetilistiriw va liberallastiriw, bólek jınayatlı qılmıslardı dekriminallastiriw, jınayatlı sazaylar hám olardı jırlaw rejimin insanpapvaplastiriw;

ádil sudlawni ámelge asırıw natiyjeliligi hám sapasın asırıw, adminstrativlik, jinayat, puqaralıq hám xojalik sud jumıs yurituvidin` prosessual tiykarların jetilistiriw;

jinayat, puqaralıq hám xojalik jumısların korib shıǵıw rejimin jetilistiriw, bir-birin tákirarlaytuǵın kepillik hám instansiyalarni kemeytiw;

elektron tártipte sud hám atqarıw jumısın júrgiziwdiń zamanagóy forma va usılların engiziw.

2. 4. Ayıpkerlikka qarsı gúresiw hám huqıq buzıwlardıń aldın alıw sistemasın jetilistiriw:

- ayıpkerlikka qarsı gúresiw hám huqıq buzıwlardıń aldın alıw boyınsha iskerlikti muwapıqlastiriwdin` natiyjeliligin asırıw;

- diniy ekstremizm hám terrorizmga, uyushgan ayıpkerliktiń basqa formalarıǵa qarsı gúresiw boyinsha shólkemlestirilgen-ámeliy sharalardı kúsheytiw;

- korrupciyaǵa qarsı gúresishdin` shólkemlestirilgen-huqıqıy mexanizmların jetilistiriw hám korrupciyaǵa qarsı gúresiw ilajlarınıń natiyjeliligin asırıw;

- xalıqtıń huqıqıy mádeniyatı hám sanasına kóteriw, málim bul baǵdarda mámleketlik strukturalarıniń puqaralıq jámiyeti institutları, ǵalaba xabar quralları menen ozaro nátiyjeli xızmetlesligin shólkemlestiriw.

2. 5. Sud-huqıq sistemasında nızamlılıqdı jáne de bekkemlew:

huqıqdı qáwipsizlik etiwshi hám qadaǵalaw keńseleri jumısın nátiyjeli joybarlaw jáne onıń nátiyjelerin analiz etiw, sistemalı huqıqbuzarliklarni anıqlaw hámde olarǵa múmkinshilik jaratıp atırǵan sebep hám sharayatlardı saplastırıw;

sud, huqıqdı qáwipsizlik etiwshi hám qadaǵalaw keńseleri xızmetkerlerin oqitish, tańlaw, tayarlaw, qayta tayarlaw hám mamanlıǵın asırıw, rotasiya etiw sistemasın jetilistiriw;

huqıqdı qáwipsizlik etiwshi hám qadaǵalaw keńseleri xızmetkerleri arasında huqıqbuzarliklarni aldın alıw, profilaktika etiw hám saplastırıw boyinsha mekemelik qadaǵalawdıń zamanagóy mexanizmların engiziw;

huqıqdı qáwipsizlik etiwshi hám qadaǵalaw keńseleri iskerligi ústinen jámiyetshillik qadaǵalawı mexanizmları natiyjeliligin asırıw, puqaralardıń huqıqdı qorǵaw sistemasına bolǵan isenimin bekkemlew.

2. 6. Yuridikalıq járdem hám xızmet ko`rsetiw sistemasın jetilistiriw:

mámleketlik shólkemleriniń yuridikalıq xızmeti iskerligi natiyjeliligin asırıw;

aqlawshıura institutın rawajlandırıwdıń, jinayat, puqaralıq, adminstrativlik hám xojalik jumısların korib shıǵıwda advokatlardıń rolin asırıw;

notariat hám puqaralıq jaǵdayları aktların jazıw shólkemleri sistemasın reformalaw.

III. Ekonomikanı rawajlandırıwdıń hám liberallastiriwdin` ustuvor jo`nelislari

3. 1. Makroekonomikali'q turaqlılıqtı jáne de bekkemlew va joqarı ekonomikalıq osish pátini saqlap qalıw:

- makroekonomikali'q sáykeslikti saqlaw, qabıl etilgen orta múddetli programmalar tiykarında strukturalıq hám institusional ozgarishlarni tereńlestiriw esabıǵa jalpı ishki ónimniń turaqlı joqarı osish pátini taminlash;

- ǵárejetlerdiń sociallıq yonaltirilganini saqlap qalǵan halda Mámleketlik byudjetiniń barlıq dárejelerinde sáykeslikti taminlash, jergilikli byudjetlerdiń dáramat bólegin bekkemlewge qaratılǵan byudjetlararo munasábetlerdi jetilistiriw;

- salıq jugin kemeytiw hám salıqqa tartıw sistemasın ápiwayılastırıw siyasatını dawam ettiriw, salıq adminstrativlikatchiligini jetilistiriw va tiyisli ragbatlantiruvchi sharalardı keńeytiw;

- jedel xalıq ara tájiriybede qollanılatuǵın instrumentlerden paydalanǵan halda pul-kredit siyasatını jáne de jetilistiriw, sonıń menen birge valyutani tártipke salıwda zamanagóy bazar mexanizmların basqıshpa-basqısh engiziw, milliy valyutadin` turaqlılıǵındı taminlash;

- bank sistemasın reformalawdı tereńlestiriw hám turaqlılıǵındı taminlash, banklerdiń kapitalashuv dárejesi hám depozit bazasın asırıw, olardıń finanslıq turaqlılıǵın hám isenimliligin bekkemlew, perspektivalı investisiya proektlari hámde kishi biznes hám jeke isbilermenlik subektlarini kreditlashni jáne de keńeytiw;

- sugurta, lizing hám basqa finanslıq xızmetlerdiń kolemin olardıń jańa túrlerin engiziw hám sapasın asırıw esabıǵa keńeytiw, sonıń menen birge kapitaldı tartıw hámde kárxana, finanslıq institutlar hám xalıqtıń erkin resurslarini jaylastırıwdaǵı muqobil derek sıpatında fond bazarın rawajlandırıwdıń;

- xalıq ara ekonomikalıq xızmetleslikti jáne de rawajlandırıwdıń, atap aytqanda, jetekshi xalıq ara hám shet el finanslıq institutlar menen baylanıslardı keńeytiw, puqta oylangan sırtqı qarızlar siyasatını ámelge asırıwdı dawam ettiriw, jalb etilgen shet el investisiya hám kreditlerden nátiyjeli paydalanıw.

3.2. Strukturalıq ozgartirishlarni tereńlestiriw, milliy ekonomikanıń jetekshi tarmaqların modernizasiya hám diversifikasiya etiw esabıǵa onıń básekige shıdamlılıǵın asırıw:

milliy ekonomikanıń proporcionallıǵı hám turaqlılıǵındı taminlash, onıń quramında sanaat, xızmet ko`rsetiw tarawı, kishi biznes hám jeke isbilermenlik úlesin kopaytirish;

óndirisdi modernizasiya etiw, texnikalıq hám texnologiyalıq tárepten jańarıw, óndiris, transport-kommunikasiya jáne social infrastruktura proektlarini ámelge asırıwǵa qaratılǵan aktiv investisiya siyasatını aparıw;

-joqarı texnologiyalı qayta islew tarmaqların, bárinen burın, jergilikli shiyki zat resurslarini oyıq qayta islew tiykarında joqarı qasımcha bahalı tayın ónim óndirisdi jedel rawajlandırıwǵa qaratılǵan sapa tárepinen jańa basqıshqa o`tkiziw arqalı sanaattı jáne de modernizasiya va diversifikasiya etiw;

- ekonomika tarmaqları ushın nátiyjeli básekige shıdamlı ortalıqdı qáliplestiriw hámde ónim hám xızmetler bazarında monopoliyani basqıshpa-basqısh kemeytiw;

- Prinsipial tárepten jańa ónim hám texnologiya túrlerin ozlastiriw, sol tiykarda ishki hám sırtqı bazarlarda milliy tovarlardıń básekige shıdamlılıǵın taminlash;

- óndirisdi jergiliklilastiriwni ragbatlantirish siyasatını dawam ettiriw hámde, bárinen burın, istemol tovarlar hám butlovchi buyımlar importınıń ornini basıw, tarmaqlararo sanaat kooperasiyasini keńeytiw;

- ekonomikada energiya hám resurslar sarpın kemeytiw, óndiriske energiya tejeytuǵın texnologiyalardı keń engiziw, qayta tiklanadigan energiya dáreklerinen paydalanıwdı keńeytiw, ekonomika tarmaqlarıda miynet ónimliligin asırıw;

- iskerlik korsatayotgan erkin ekonomikalıq zonalar, texnoparklar hám kishi sanaat zonaları natiyjeliligin asırıw, jańaların shólkemlestiriw;

- xızmet ko`rsetiw salasın jedel rawajlandırıwdıń, jalpı ishki ónimdi qáliplestiriwde xızmetlerdiń orni hám úlesin asırıw, korsatilayotgan xızmetler quramını, bárinen burın, olardıń zamanagóy joqarı texnologiyalıq túrleri esabıǵa tupten ozgartirish;

- turizm industriyasın jedel rawajlandırıwdıń, ekonomikada onıń roli hám úlesin asırıw, turistik xızmetlerdi diversifikasiya etiw va sapasın jaqsılaw, turizm infrastrukturasini keńeytiw;

- kirip iskerligin liberallastiriw hám ápiwayılastırıw, kirip quramını hám geografiyasını diversifikasiya etiw, ekonomika tarmaqları hám aymaqlardıń kirip potencialın keńeytiw hám jóneltiriw;

- jol-transport infrastrukturasini jáne de rawajlandırıwdıń, ekonomika, sociallıq tarawdıń, basqarıw sistemasına informacion-kommunikasiya texnologiyalarını engiziw.