Өзбектан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги

Programmalastırıw texnologiyasında multimedia
Bul zamanagóy programma ónimlerin jaratıw daǵı jańa texnologiya bolıp tabıladı. Bul professional bolmaǵan paydalanıwshın baylanıs usınısnamaları, shıraylı suwretler, sintezlangan dawıslar, muzıka dawısları, dinamikalıq grafika -dıń túrli nátiyjeleri sıyaqlı programma ob'ektlerin programmalastırıw sıyaqlı quramalı jumıstan azat etedi.
Multimediaǵa tiyisli texnikalıq qurallar uyqas maǵlıwmattı, mısalı, dawıs hám videoelementlarni, eliklewli, úzliksiz formadan kompyuter túsinetuǵın cifrlı formaǵa ótkeredi. Usınıń menen birge saqlanǵan hám qayta islengen uyqas maǵlıwmattı insan adekvat qabıl ete alıwı ushın multimedia qızıqtirayotgan nomerlerden zárúr obrazlar, mısalı dawıs hám videoelementlar jaratadı.
Multimedia - kompyuterlerdiń zárúrli elementi, dawıstı qayta isleytuǵın dawıs platası bolıp tabıladı. Dawıs platasına, dawıs shıǵarıw quralı, akustikalıq sistemalar yamasa jalǵız tıńlagichlar, hám de audio maǵlıwmatlardı kirgiziw ushın xızmet etetuǵın mikrofonlar jalǵanadı. Dawıs platasına sonıń menen birge magnitofon, elektr muzıka quralları sıyaqlı basqa audiokomplektlar da jalǵanıwı múmkin.
Video menen tolıqqonli islew ushın videoma'lumotni kompyuterge uyqas formaǵa hám asliga qaytarıwshı úskene - videokarta zárúr. Oǵan videoka-mera, videomagnitofon hám televizor sıyaqlı úskeneler jalǵanıwı múmkin. Biraq videoshakllarni kompyuterde qayta islew menen ádetde tar sheńber degi qánigeler shuǵıllanadı tek. Kópshilik paydalanıwshılar ushın videoelementlarni monıtorda ańlatpalay alıw etarli boladı. Bunday máseleni sheshiw ushın hár qanday zamanagóy kompyuterde ámeldegi bolǵan videoadapter hám monıtor etarli bolıp tabıladı.
Dawıslı (audio ) hám ásirese videoma'lumotni kompyuterde saqlaw ushın salıstırıwlaganda asa kishi sıyımlılıqlar kerek boladı. Sol sebepli multimedia sapasına iye bolǵan programmalıq ónimler (oqıw qóllanbaları, málimleme, entsiklopediya, demalısqa mólsherlengen túrli programmalar ) ádetde kompakt disklarda tarqatıladı. Bunday ónimlerden paydalana alıwımız ushın CD-ROM dep atalatuǵın jámlewshi zárúr boladı. Ol bolmasa kompyuterdi talqılaw atırǵan mánistegi múmkinshilikleri, kompyuter oyınları menen shegaralanadı.
Dawıs hám video menen islewdi qálegen paydalanıwshılar multimedia ónimleri kompyuter maǵlıwmatları ushın mólsherlengen turaqlı yadqa hám de SHKning mikroprotsessori, operativ yadı hám videotizimga joqarı talaplardı qoyıwın biliwleri kerek. Bunday joqarı sapalar ásirese videoma'lumotlar menen islewde zárúr bolıp tabıladı. Tuwrısıda keleshekte bul baǵdardaǵı talaplar jáne de artadı.
Zamanagóy jeke kompyuterlerdiń múmkinshilikleri keń ekranlı videoma'lumotlarni tolıqqonli súwretlew ushın etarli bolmaǵanı ushın bul maǵlıwmatlardı zichlashtirishga májbúr boladılar. Bul ámel ápiwayı maǵlıwmatlardı zichlashtirishdan ayrıqsha bolıp esaplanıw, uyqas maǵlıwmattıń tolıqqonligini joǵatadı. videomagnitofonlardı zichlashtirish ushın texnikalıq hám de programmalıq qurallar ámeldegi audioma'lumotlarni da zichlashtirish múmkin, uyqas kólemler úlken bolmaǵanı ushın bul ámel onsha aktual emes. Dawıs hám video menen islewge mólsherlengen bir qatar programmalıq qurallar bar.
CD Plaer programması jardeminde dawıslı kompakt disklardı tıńlaw múmkin. CD-ROM túrindegi jámlewshilerdi jaratılıwınan aldın nama, muzıkalıq hám dawıslı kompozitsiyalar sıyaqlı dóretpeler jazılǵan kompakt disklar CD-ańlatiwshı jardeminde tıńlanar edi. Házirgi waqıtta ózimiz yoqtiradigan muzıkalıq shıǵarmanı tiykarǵı jumısımızdan chetlashmagan halda, tikkeley kompyuterlerdiń ózinde tıńlawımız múmkin. Onıń ushın kompakt disk jámlewshine (disk jurgiziwshi) ornatıladı hám Play tuymeasi basıladı. Dawıs bálentligi yuzadagi panel degi ornatıwshı menen basqarıladı. Bunday ornatıwshı bolmaǵan halda programmalıq qurallardan paydalanıwǵa tuwrı keledi. Taǵı yuzadagi panelde dawıs platası hám akustikalıq sistemadan jalǵız halda paydalanıwǵa joybarlastırılǵan arnawlı tıńlawshı úskene jalǵawshıı ámeldegi bolıwı múmkin. Dawıs tıńlaw daǵı minimal funktsiyalardı támiyinleytuǵın basqa tuymeler yuzadagi panelde jaylasqan, olardaǵı belgiler standartlasqan boladı hám siz olar menen tómende tanısasız.
Dawıslı kompakt disklardı tıńlawda keńlew múmkinshiliklerdi WINDOWS 95 gruppaına kiretuǵın CD Plaer lazerli programması jaratadı. Bul opreatsion sistema sonday islengenki, odaǵı CD Plaer programması oǵada qayırqomlı óz xızmetlerin usınıs etedi hám kompakt disk ornatılıwı menen turaqlı tárzde aktivlenip baradı. Bul bolsa arnawlı sharalar kórmesten tek texnikalıq qurallar menen shegaralanǵanda tıńlaw múmkinshiliginen juda etedi. Arnawlı sharalardan biri kompakt disk ornatılıwı menen Shift kla-vishasiga basıw zárúrshiliginen ibarat. WINDOWS 95 audio kompakt disklardı kompyuter diskları sıyaqlı qabıl etedi. Bunday sapa ushın anıqrog'iAutoplay funktsiyası ushın sistema avtorlarınan minnatdor bolıwımız kerek. Eger CD Plaerdasturi jumısqa túsirilgen bolsa, zárúrshiligine kóre onı jabıw kerek boladı.
CD Plaer programmasın bas usınısnamadan tikkeley jumısqa túsiriw bolsa Programmi /Standartnie multimedia Lazerniy proigrovatel Programs Accessories MultimediaCDPlaer buyrıǵı menen ámelge asıriladı.
Maksimal tárzdegi basqarıw múmkinshilikleri hám kórsetkishlerdi ózinde sáwlelengenlegen CD Plaer túńligi CD ańlatiwshınıń baslanǵısh panelin yadǵa saladı. Onıń programmalıq eliklewshisi ápiwayı CD ańlatiwshına asa jaqın. Bul programma túńliginiń dúzilisi usınısnamanıń view (vid) bandidagi buyrıqlar gruppası menen belgilenedi.
CD Plaer programmasın funktsional múmkinshilikleri boyınsha oǵada zamanagóy, keń kólemli kompakt disklardı ańlatiwshısı menen salıstırıwlaw múmkin.
Kompakt disklardı tıńlaw ushın ámelde hár qanday CD ańlatiwshında ámeldegi tuymeler mazmunın anıqlap alıwımız zárúr:
Play (vosproizvedenie)- kompakt disktıń basınan yamasa Pause (Pauza) tuymeasini basıwdan toqtatilgan jayınnan baslap tıńlaw ;
Pause (Pauza)-kompakt disktı ańlatıwda rejeli úzilis. Rejani dawam ettiriw ushın sol tuymeni qayta basıw kerek yamasa Play (vosproizvedenie) tuymeasini bossa da boladı ;
Stop (Stop)- ańlatıwdı toqtatıw. Bul halda Play (vosproizvedenie) tuymeasi bosilsa disk basınan ańlatpalanadı ;
Eject (Izvlech)- kompakt disktı CD-ROM jámlewshinen shıǵarıw yamasa terissin jaylastırıw. Birpara jámlewshilargina kompakt disklardı jaylaw -tirish hám shıǵarıwdı programmalıq támiyinleydi;
Previous Track (Predidushaya zapis)- aldınǵı shıǵarmaǵa ótiw. Biraq bul tuyme dáslepki bar basılǵanda ańlatpalanıp atırǵan miynettiń basına jılısıwı júz boladı ;
Next track (Sleduyushaya zapis) - keyingi shıǵarmaǵa ótiw;
Skip Backwodrs (Peremotka nazad)- kompakt disktı teriske \altaklash (aylandırıw );
Skip Forwodrs (Peremotka vpered)- kompakt disktı aldınǵa tútelew (aylandırıw );
Suwretlengen bul tuymelerdi basıw tıshqanchaning aktiv tuymeasini uyqas jaǵdayda basıw menen ámelge asıriladı. Biraq aqırǵı eki tútelew tuymelerin isletgende process tugamaguncha barmaqtı tıshqanchaning tuymeasida basılǵan halda saqlap turıw kerek. Ádetde jámlewshiniń jaǵdayına kóre arnawlı bir tuymeni basıw múmkinshiligi belgilengen boladı. Tıńlanatuǵın shıǵarmanı almastırıw Play yamasa Pause jaǵdayında ámelge asırılıwı múmkin. Dóretpelerdi almastırıw izbe-iz tárzde ámelge asırılıwı da múmkin. Tiykarınan bunday almastırıwlardı diskret almastırıw dep atasa boladı. Ańlatıw, shıǵarmanı almastırıw hám tútelew processlerin baqlawda waqıt indikatori hám maǵlıwmatlar zonası kómeklesedi.
Sol sıyaqlı, biraq azmaz sheklengen tuymeler kompleksi CD-ROM jámlewshisiniń maydan panelinde jaylasqan bolıp, olar kompakt disklardı CD Plaer programmasısız tıńlaǵanda isletiledi. Bul programma isletilingende real tuymelerdi unutsa da boladı.