O`zbekđston respublđkasđ xalq ta’LĐm vazđRLĐGĐ ajđNĐyoz nomđdagđ nukus davlat pedagogđka đnstđtutđ

Ekskursiyani tashkil etish va o’tkazish rejasi. 

Ekskursiya      maqsadi.  O’quvchilarda      tabiat  muzeyibilan  yaqindan 

tanishtirish.  

Ekskursiyaga tayyorlanish. 

Ekskursiyani  tashkil  etishdan  avval  o’qituvchi  ekskursiya  uyushtiriluvchi 

ob`ekt rahbari bilan suhbatlashib kerakli ma`lumotlarni olishi talab qilinadi. So’ngra 

o’qituvchi ekskursiyaga borishdan ilgari o’quvchilar bilan kirish suhbati o’tkazadi. 

Bunda quyidagi vazifalar hal qilinadi: 

a) ekskursiyadan ko’zlangan maqsadni aniqlab olish; 

b) ekskursiya ob`ektining mohiyatini tasvirlash; 

v) o’quvchilarni ekskursiya rejasi bilan tanishirish; 

g) o’quvchilarni kichik guruhlarga bo’lish; 

d) har bir guruhga topshiriqlar berib, nimaga e`tibor berish 

lozimligini ta`kidlash; 

50 

 

 e) ekskursiyani butun tashkiliy tomonini o’quvchilar bilan muhokama qilish. 

Ekskursiyani o’tkazish. 

O’qituvchi har bir guruhga quyidagi topshiriqlarni beradi. 

1-guruh: muzeyning yaratilish tarixi qaqida ma`lumot to’plash. 

2-guruh:  Muzey  faoliyati  bo’limlari  va  tuplangan  materiallar  haqida  ma`lumotlar 

yig`ish. 

3-guruh:  Hozirda  va  kelajak  uchun  rejalashtirilgan  muzey  tadqiqotchilik  ishlari 

haqida ma`lumotlar to’plash. 

Ekskursiya  davomida  o’quvchilar  ekskursiya  maqsadiga  ko’ra  berilgan 

topshiriqlar  bo’yicha  kerakli  ma`lumotlarni  to’playdilar,  muzey  ekspanotlari    bilan 

tanishadilar.   

Ekskursiyani yakunlash. 

O’quvchilarning  har  bir  guruhi  o’ziga  topshirilgan  vazifalar  yuzasidan kerakli 

ma`lumotlarni  aks  ettirgan  holatda  hisobot  beradilar.  So’ngra  o’qituvchi  barcha  guruh 

hisobotlarini tahlil qilgan holatda ekskursiyani yakunlaydi. 

Ekskursiyadan  olingan  ma`lumotlar  asosida  «Tabiat  muzeyiga  sayohat»  nomli 

devoriy gazeta chiqaradilar. Devoriy gazeta 3 qismdan iborat bo’lib, birinchi bo’limda 

muzey tarixi, ikkinchi  muzey bo’limlarida tuplangan ekspanotlar, uchinchi bo’limda 

muzey oldida turgan kelajakdagi vazifalar va o’zlarining fikr mulohazalari  o’z ifodasini 

topadi. 

 

Bunda  asosiy  xulosalar  quyidagilar  darsdan  tashqari  ishlar  o’quv-

tarbiyaviy  jarayonning  uzviy  davomi  bo’lib,  ular  o’quvchilarning  fan  asoslarini 

puxta  egallashlari,  bilimlarini  kengaytirish  va  mustahkamlash  hamda  amaliy 

ko’nikma va malakalarni shakllantirishga xizmat qilishidir. 

 

Darsdan  tashqari  ishlarning  shakl  va  mazmunidan  qat`iy  nazar,  ular  eng 

avvalo  darsning  mantiqiy  davomi  tarzida  uyushtirilishi  va  o’tkazilishi  lozim.  

Darsdan tashqari ishlarda mahalliy materiallardan foydalanish katta samara beradi 

va o’quvchilarning faolligini oshiradi. 

51 

 

 

Yakka tartibda, guruh va ommaviy shakllarda bajariladigan ishlarni o’zaro 

muvofiqlashtirilgan tarzda va fan dasturi hamda o’quv rejasiga muvofiqlashtirilgan 

holda amalga oshirilganda ularning ta`lim-tarbiyaviy qimmati ortadi. 

 

Dars materiallari darsdan tashqari mashg`ulotlar uchun asos bo’lib xizmat 

qilishi,  darsdan  tashqari  ishlar  esa  mazmunan  darslarning  ilmiy-nazariy,  ilmiy-

metodik  va  amaliy  tamoyillarini  kuchaytirishga  bo’ysundirilgan  holda  bajarilishi 

maqsadga muvofiq ekanligi aniqlandi. 

 

 

 

3.3.Pedagogik amaliyotda tadqiqotning natijalari 

 

«Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi»  va  «Ta`lim  to’g`risida»gi  qonunda  o’sib 

kelayotgan yosh avlodga mustahkam bilim berish, ularda amaliy ko’nikma hamda 

malakalar hosil qilish orqali kasb tanlashga yo’naltirish masalasiga alohida e`tibor 

berilgandir.  

O’zbekiston  maktablarida  biologiya  o’qitish  jarayonida  darsdan  tashqari 

ishlar  sistemasi  va  uni  sinf  darsi  bilan  bog`lab  borish,  shuningdek,  uning 

o’quvchilar  bilim  darajasiga,  ko’nikma  va  malakalariga  ta`siri  hamda  uning 

samaradorligini  aniqlash  maqsadida  pedogogik  tajriba-sinov  ishlarini  o’tkazish 

taqozo etiladi.  

  Bu  pedogogik  tajriba-sinov  ishlarini  o’tkazish  uchun  individual,  guruh  va 

ommaviy holda o’tkaziladigan mashg`ulot hillaridan foydalaniladi. 

Mazkur  bitiruv  malakaviy  ishini  bajarish  jarayonida  quyidagi  tadqiqot 

metodlaridan foydalanildi.  

  1.  Dalillarni  to’plash  metodi.  Biologiya  ta`limida  sinf  darsini  darsdan 

tashqari mashg`ulotlar bilan bog`lab borishga oid ma`lumotlarni taqlil qilish orqali 

tegishli xulosalar chiqarish uchun quyidagilarga amal qildik: 

  a)  Biologiya  o’qitishda  sinf  darslarini  darsdan  tashqari  mashg`ulotlar  bilan 

bog`lab  borishga  oid  metodik  tavsiyalar,  qo’llanmalar  va  boshqa  mavjud 

adabiyotlar bilan tanishish va materiallar to’plash; 

52 

 

  b)  ilg`or  biologiya  o’qituvchilarining  ish  tajribalarini  o’rganish  va  tegishli 

xulosalar chiqarish; 

  v)  Respublikamizda  bo’lib  o’tgan  pedogogik  o’qishlarga  oid  materiallarni 

tahlil qilish. 

  2. Kuzatish metodi. 2014 yil mart-may oylarida Nukus shahar 26 maktabda 

bo’lib,  biologiya  ta`limi  bo’yicha  biologiya  darslari,  darsdan  va  darsdan  tashqari 

mashg`ulotlar,  sinfdan  tashqari  mashg`ulotlarni  sinf  darslari  bilan  bog`lab 

o’tkazish holatlari o’rganib chiqildi. 

  3.  Suhbat  metodi.  Đlmiy  tadqiqotning  maqsadidan  kelib  chiqqan  holda 

biologiya  o’qituvchilari  bilan  suhbatlar  o’tkazidim.  Bu  suhbat  davomida  e`tibor 

asosan  darsdan  tashqari  ishlarning  rejalari,  darsdan  tashqari  mashg`ulotlarning 

sinfda o’tilgan darslar bilan bog`lab borish muammosiga qaratildi. 

  4.  Pedogogik  tajriba-sinov  (eksperiment)  metodi.  Đlmiy  tadqiqot 

muammolarini hal qilish uchun tayyorlangan mashg`ulot ishlanmalarini pedagogik 

tajriba-sinovdan o’tkazib, ularning samaradorligi aniqlandi.  

  Đlmiy tadqiqot ishining maqsadiga muvofiq darsdan tashqari mashg`ulotlarni 

biologiya  darslari  bilan  uzluksiz  bog`lab  borishning  o’quvchilar  bilimi,  amaliy 

ko’nikma va malakalariga ta`siri va uning samaradorligini aniqlash uchun, belgilab 

olingan tajriba-sinov maktablarining biologiya o’qituvchilari bilan hamkorlikda bir 

xil o’zlashtirishga ega bo’lgan o’quvchilar guruhi aniqlandi. 

  Tajriba  -  sinov  ishlarining  ikkinchi  bosqichida  tayyorlangan  metodik 

ishlanmalarning  samaradorligini  aniqlash  hamda  ularning  dastlabki  yutuq  va 

kamchiliklarini  sarhisob  qilishga  erishildi.  Bajarilgan  ishlarga  mataxassislarning 

munosabatlari  aniqlandi.  Tashkil  etilgan  tajriba  va  nazorat  guruhlari  o’quvchilari 

bilan keng xajmda va mazmundar o’quv- tarbiya ishlari olib borildi. Bunda asosiy 

e`tibor  nazariy  bilimlarini  darsda,  amaliy  xarakterdagi  faoliyatni  darsdan  tashqari 

ishlar  vositasida  berishga  erishdik.  Yuqorida  tilga  olingan  maktablarning  tajriba-

sinov  ishlarini  olib  boruvchi  o’qituvchilariga  metodik  ishlanmalar  va  to’garak 

rejalari tarqatildi, tegishli metodik ko’rsatmalar berildi.  

53 

 

  7-sinf bo’yicha tajriba-sinov ishlarini olib borishda jami bo’lib 24 ta, 8-sinf 

bo’yicha esa tajriba va nazorat guruhlarida  21 tadan o’quvchi ishtirok etdi.  Jami 

pedagogik  tajriba-sinovda  qatnashgan  7-8  sinf  bo’yicha  tajriba  va  nazorat 

guruhlarida  36  nafardan  o’quvchi  qatnashdi.  Biologiya  ta`limi  asosida  o’tilgan 

darslarning darsdan tashqari mashg`ulotlar bilan bog`lab borishning samaradorligi, 

o’quvchilarning  bilim  darajalari  va  amaliy  faoliyatlari  qay  darajada  ekanligini 

aniqlash  uchun  tajriba  va  nazorat  guruhlarida    o’tkazilgan  kuzatishlar,  suhbatlar, 

og’zaki  va  yozma  javoblar,  test  topshiriqlarining  echimlari  va  eksperimental 

muolajalar  natijalarining  tahlili  tajriba  guruhlari  vakillarining  bilim  saviyalari, 

amaliy ko’nikma va malakalari ancha yuqori ekanligini ko’rsatdi. 

  Pedogogika  va  xususiy  metodikaga  doir  qo’llanmalarda  tajriba  va  nazorat 

sinf  yoki  guruhlari  o’quvchilarining  bilim  saviyalarini  aniqlash  hamda  amaliy 

ko’nikma va malakalarini taqqoslashga taaluqli turli baholash mezonlari yaratilgan 

bo’lib, ulardan dissertant tegishli vaziyatlarda o’z o’rnida foydalandi. 

  Baholash  mezoniga  muvofiq  tajriba  va  nazorat  guruhlari  o’quvchilarining 

suhbatda,  yozma  va  og’zaki  javoblarda  amaliy  ishlarni  bajarishlarda  hamda 

hulosalar chiqarishlarda aniqlangan ko’rsatkichlarini baholashga xarakat qildik. 

  To’g`ri  va  to’liq  javoblarga  «5»  baho;  to’g`ri,  ammo  to’liq  bo’lmagan 

javoblarga  «4»  baho;  noaniq  bo’lgan  javoblarga  «3»  baho,  noto’g`ri  javoblarga 

«2»  baho  qo’yish  belgilab  olindi.  Yuqorida  bayon  etilgan  baholash  mezoni 

bo’yicha qo’yilgan baholardan tashqari 100 ballik sistema bo’yicha test savollariga 

javoblar  olib  tajriba  va  nazorat  guruhlari  o’quvchilarining  bergan  javoblarini 

taqqosladik. 

  Darsdan  tashqari  mashg`ulotlarning  mavzuli  rejasiga  muvofiq  VIII-sinf 

Biologiya  ta`limida  sinfdagi  darsni  darsdan  tashqari  mashg`ulotlar  bilan 

bog`lashning  mazmuni  va  uning  sistemaliligini  amalga  oshirish  orqali  uning 

uzluksizlik hamda uzviyligini ta`minlashning tajriba-sinov ishlari natijalari asosida 

quyidagi fikrlarga keldik. 

  Biologiya ta`limi dasturi va darsligiga binoan o’quvchilar biologiya fanining 

nimani  o’rgatishi,  Biologiya  fanining  maqsad  va  vazifalari,  biologiya  fanining 

54 

 

shakllanishi  va  uning  tarixi,  Markaziy  Osiyo  va  O’zbekistondagi  olimlarning 

biologiya  faniga  qo’shgan  hissalari  haqidagi  tegishli  bilimlarni  oladilar. 

Keyinchalik esa o’quvchilarga biologiyaning asosiy tushunchalarini va qonunlarini 

shakllantirish orqali bilim berish ko’zda tutiladi. 

Biologik    jarayonlarning  tafsilotlari  chuqur  o’rgatiladi.  O’quvchilarning 

sinfda  olgan  bilimlari  asosida  darsdan  tashqari  mashg`ulotlarda  fizikaviy    va 

biologik hodisalarga oid amaliy ishlar tashkil qilinishi natijasida, o’quvchilar jism, 

modda  va  ularning  xossalari,  fizikaviy  hamda  biologik  hodisalarda  sodir 

bo’ladigan  o’zgarishlar  yuzasidan  tegishli  xulosalar  chiqarib  olish  imkoniyatiga 

ega bo’ldilar.  

4-jadval 

«Dastlabki Biologik tushunchalar» bobi bo’yicha VIII sinf o’quvchilarining 

o’zlashtirish ko’rsatkichlari 

 

 

Tajriba guruhlari 

 

Nazorat guruhlari 

M

ak

ta

b

la

r 

O

’q

u

v

ch

il

ar

 

so

n

i 

Ja

v

o

b

la

r 

5 

4 

3 

2 

S

if

at

 t

ax

li

li

 

 

5 

4 

3 

2 

S

if

at

 t

ax

li

li

 

 

F

ar

q

i 

26 

32 

42

9 

14

4 

154  12

5 

6 

82,2%  90 

161  163 

15 

63,7

% 

18,8 

 

5-jadval 

"Qushlar sinfi" bobi bo’yicha VII sinf o’quvchilarining o’zlashtirish 

ko’rsatkichlari 

 

 

Tajriba guruhlari 

 

Nazorat guruhlari 

M

ak

ta

b

la

r 

O

’q

u

v

ch

il

ar

 

so

n

i 

Ja

v

o

b

la

r 

5 

4 

3 

2 

S

if

at

 t

ax

li

l 

5 

4 

3 

2 

S

if

at

 t

ax

li

l 

F

ar

q

i 

25 

39 

429  14

15

12

5 

81,2

92  159  164  14  60%  21,

55 

 

0 

8 

6 

% 

2 

 

Tajriba-sinov maktablarida olingan natijalarning ishonchliligini va ilmiy tadqiqot 

ishida  ilgari  surilgan  farazning  to’g`riligini  tekshirish  matematik  statistikaning  x

2

 

mezoni (39) asosida amalga oshirildi. 

x

2

 - mezonini qo’llash quyidagi ketma-ketlikda amalga oshirildi: 

1.  Đkki  majmuadan  n

1

;  n

2

  hajmda  tanlanmalar  olinadi.  War  bir  tanlanma 

ob`ektlarining o’rganilayotganlik holatini o’lchov natijalari S kategoriyaga taqsimlanadi. 

Ushbu ma`lumotlar asosida 2xS o’lchamda ikki qatorli jadval tuzildi. 

              1-kat     2-kat     ... ...         1-kat     .......       S-kat 

Tanlanma №1 

Q

11

 

Q

12

 

... 

Q

1i

 

... 

Q

1c

 

n

1

; 

Tanlanma №2 

Q

21

 

Q

22

 

... 

Q

2i

 

... 

Q

2c

 

n

2

; 

                       Q

11

+Q

21

                                              Q

1c 

+Q

2c

 

n

1

+n

2

=N 

Jadvalda  Q

1i

=  (i=1,2,...,S)  -  o’rganilayotgan  holat  bo’yicha  i-  kategoriyaga  tushgan 

birinchi  tanlanma  ob`ektning  soni;  Q

2i

=  (i=1,2,...,S)-  o’rganilayotgan  qolat  bo’yicha  i- 

kategoriyaga tushgan ikkinchi tanlanma ob`ektning soni. 

2. Farazlar qabul qilish. 

Nol` asosiy faraz (N) quyidagicha e`tirof etiladi: 

Barcha S kategoriyalar uchun R

1i

 = P

2i

 shart bajariladi; 

Al`ternativ faraz (N

1

) esa quyidagicha e`tirof etiladi:  

Hech bo’lmasa bitta kategoriya uchun R

1i

 = R

2i 

shart bajariladi. (i = 1,2,...S) R

1i

- birinchi 

majmuadan  tasodifiy  olingan  xossa  bo’yicha  tuzilgan  kategoriyaga  taalluqli  bo’lish 

eqtimoli;  R

2i

-  ikkinchi  majmuadan  tasodifiy  olingan  xossa  bo’yicha  tuzilgan 

kategoriyaga taalluqli bo’lish eqtimoli. 

3.Farazning to’g`riligini tekshirish. Buning uchun yuqoridagi jadvalda keltirilgan 

ma`lumotlar  asosida  mezon  statistikasining  T  qiymati  quyidagi  formulaga  binoan 

qisoblanadi: 

T=1/n

1

n

2

∑

=

+

−

С

i

i

i

i

i

Q

Q

Q

n

Q

n

1

2

1

2

1

2

2

1

)

/(

)

(

.

 

56 

 

So’ngra        jadvaldan        erkinlik        darajasi          V-        ga        teng        bo’lgan    x

2

  -    

taqsimotining    x

1-

α

-kritik    qiymatini    topamiz.    Bu    erda 

α

  (al`fa)   o <

α

< 1 -  

mezonning aniqlik darajasi.   

Statistikaning T    qiymati    x

2

 -    taqsimotining    x

1-

α

     kritik    qiymati    bilan 

solishtiriladi. 

Ularning  tajriba  va  nazorat  sinflari  bo’yicha  taqsimoti  quyida  berilgan  jadvalda 

keltipilgan.  8-sinf  bo’yicha  tajriba  va  nazorat  sinf  o’quvchilarining  10  tadan 

savollarga  bergan  javoblari  soni,  9-sinf  bo’yicha  esa  11  tadan  savollarga  bergan 

javoblari soni jadvalning ikkinchi qismida ko’rsatilgan.                      

 

   7-jadval 

Guruhlar 

№

 

 

 

Sinflar 

 

O’quvchilar soni 

Tajriba 

nazorat 

1. 

7-sinf 

14 

744 

7440 

744 

7440 

2. 

8-sinf 

18 

744 

8184 

744 

8184 

 

Olingan natijalar quyidagi xulosaga asos bo’ldi: O’tkazilgan pedagogik tajriba-sinov 

natijalari  Biologiya  kursi  bo’yicha  7  -  va  8-sinflarda  o’quvchilarning  darsdan 

tashqari  ishlarini  sinf  darslari  bilan  o’zaro  aloqadorligini  ta`minlash,  ular  asosida 

tayyorlangan  dars  va  mashg`ulotlarning  metodik  ishlanmalari,  ularni  o’tkazishdagi 

tashkiliy  shakllar,  foydalanilgan  metod  va  metodik  usullar  maqsadga  muvofiq 

ekanligini  tasdiqladi.  Tajriba  sinov  natijalari  tajriba  sinflari  o’quvchilarining  nazorat 

sinflari o’quvchilariga nisbatan nazariy bilimlari va amaliy malakalari ancha yuqori 

bo’lganligidan dalolat berdi. 

Shunday  qilib,  darsdan  tashqari  mashg`ulotlarni  sinf  darslari  bilan  uzviy  ravishda 

bog`lab  olib  borish  o’quvchilarning  nazariy  bilimlari,  ko’nikma  va  malakalarini  oshirish 

bilan birga ularning amaliy faoliyatlarini shakllantirish qamda rivojlantirishga ham samarali 

ekanligini ko’rsatdi. 

57 

 

Xulosa qilib aytganda biologiya  ta`limida  sinfdan  tashqari  mashg`ulotlar  bilan 

darslarni  bog`lab  borishning  samaradorligini  aniqlash  uchun  pedagogik  tajriba-

sinov ishlarini olib borishda quyidagilar amalga oshirildi: 

a)  Biologiya  o’qitishda  darsdan  tashqari  mashg`ulotlar  bilan  sinfda  o’tilgan 

darslarni  bog`lab  olib  borishda  shakllantiriladigan  eng  muqim  biologik 

tushunchalar majmuasi tuziladi; 

b)  Biologiya  ta`limida  darsdan  tashqari  mashg`ulotlarni  sinf  darslari  bilan 

bog`lab 

borishning 

tashkiliy 

shakllari 

asosida 

uning 

barcha 

turlari 

sistemalashtiriladi; 

v) Biologiyadan o’quvchilarning yakka tartibdagi darsdan tashqari ishlarining 

mavzuli  rejasi  tuzildi  va  shu  reja  asosida  metodik  ishlanmalar  tayyorlandi  hamda 

pedagogik tajriba-sinovdan o’tkaziladi; 

g)  Umumiy  o’rta  ta`lim  maktablarida  biologiya  o’quv  predmetini  o’qitishda 

o’quvchilarning  darsdan  tashqari  mashg`ulotlari  bilan  sinfda  o’tilgan  darslarni 

bog`lash nuqtai nazaridan «Yosh Biologlar» to’garagining mavzuli rejasi tuzildi va 

unga  tegishli  mashg`ulotlarning  metodik  ishlanmalari  tayyorlandi  hamda 

pedagogik tajriba-sinovdan o’tkazildi; 

d)  Metodik  ishlanmalarni  tayyorlashda  o’quvchilarning  barcha  hususiyatlari 

hisobga olindi. 

1.

 

O’tkazilgan  pedagogik  amaliyot  ishlarining  natijalari  asosida  biologiya 

ta`limida  o’quvchilarning  darsdan  tashqari  mashg`ulotlari  bilan  sinf  darslarini 

bog`lash tadbirlarning mazmuni aniqlandi. 

2.

 

Tavsiya  etilgan  shakl  va  mazmundagi  tadbirlar  hamda  ularni  amalga 

oshirish  metodlari  va  metodik  ishlanmalarining  maqsadga  muvofiq  ekanligini 

tajriba ishlari tasdiqladi. 

3.

 

Dars bilan uzviy ravishda olib boriladigan darsdan tashqari mashg`ulotlar 

yuksak pedagogik samara berishi isbotlandi. 

4.

 

O’tkazilgan  pedagogik  tajriba-sinov  ishlarining  natijalarini  tahlil  qilish, 

o’quvchilarning Biologiya o’quv predmetidan olgan bilimlari, ularda hosil qilingan  

 

58 

 

                                XULOSA 

 

       O’zbekiston  Respublikasi  o’z  mustaqilligiga  erishganidan  so’ng  ta`lim 

tizimida  ma`lum  islohotlar  amalga  oshirildi.  Lekin    umumiy  o’rta  ta`lim 

maktablarida  o’quv-tarbiya  jarayonini  takomillashtirish,  ayniqsa,  Biologiya 

o’qitishni yaxshilash bilan bog`liq ko’pgina muammolar hali-hanuz o’z echimini 

kutib turibdi. 

    Biologiya  darslari  bilan  darsdan  tashqari  mashg`ulotlarining  uzviyligin 

ta`minlash borasida ilmiy-pedagogik tadqiqotlar olib borilmagan.  

         Ayrim  maktablarda  biologiya  bo’yicha  darsdan  tashqari  mashg`ulotlar 

ma`lum  reja  asosida  va  maqsadga  muvofiq  olib  borilayotgan  bo’lsa  ham, 

ko’pchilik  maktablarda  tashkil  qilingan  darsdan  tashqari  ishlarning  shakl  va 

mazmunida  birmuncha  kamchiliklar  borligi  aniqlandi.  Ularni  tashkil  etish  va 

o’tkazish  metodikasining  mukammal  emasligi  ko’pchilik  darsdan  tashqari  ishlar 

rejasi  yuzaki  tuzilganligini  bu  boradagi  kuzatuvlar  va  tajribalar  ko’rsatdi.  Bu 

kamchiliklarning  sabablaridan  biri  shu  masalaga  tegishli  metodik  tavsiya  va 

metodik qo’llanmalarning etarli darajada emasligi hamdir. 

           Respublikada  o’tkazilgan  qator  «Pedagogik  o’qish»larda  qatnashgan  ilg`or 

o’qituvchilarning  shu  sohadagi  ish  tajribalarini  keng  yoyish  masalasiga  etarli 

e`tibor berilmaganligi aniqlandi. 

Biologiya 

ta`limida 

dars 

va 

darsdan 

tashqari 

ishlarning 

uzviyligi 

ta`minlanmaganligi va ularning samaradorligi past ekanligi kuzatildi. 

          Biologiya  ta`limi  jarayonida  darsdan  tashqari  ishlar  ma`lum  darajada  olib 

borilayotgan  maktablar  mavjud  bo’lsa ham  biologiya  o’quv predmetini  o’qitishda 

darsdan  tashqari  mashg`ulotlar  bilan  sinfda  o’tilgan  darslarni  bog`lash  orqali 

o’quvchilarga  ta`lim-tarbiya  berish  ob`ektiv  va  sub`ektiv  qiyinchiliklar  tufayli 

kutilgan  natijalarni  bermayapti.  O’quv-moddiy  ta`minot,  pedagog  kadrlar 

salohiyati  va  ilmiy-metodik  majmuadagi  kamchiliklar  hamda  Biologik  bilimlarga 

bo’lgan ijtimoiy talabning sustligi shular jumlasidandir. 

59