O`zbekstan respublikasi joqari ha`m orta arnawli biLİm miNİSTİRLİGİ

Patent - bul yuridikalıq jaqtan ta`n alıng`an ha`m dizimge alıng`an absolyut 

huqıq. Patentke tiyisli huqıq onın` iyesine sırttan basqa shaxslar aralaspaw sha`rti 

menen  patent  a`mel  etetug`ın  buyımnan,  protsess  yamasa  iskerlikten  paydalanıw,  

olardı islep shıg`arıw, satıw ha`m qadag`alaw imkanın beredi.  

                                           

4

 дерек: Xaxanova N.N. Uchet nematerial`nıx aktivov. Uchetno-prakticheskaya posobie. Rostov-na-Donu. 

Materiall

ıq emes 

aktivler  Kesh

iktiril

gen 

qa`re

jetler 

Firm

a 

baha

sı 

Ta`biyiy 

resurslar

dan 

paydalan

ıw 

huqıqı 

İntellekt

ual 

mu`lik 

ob`ektler

i 

---

 

9 

Patenttin`  patent  organlarında  dizimnen  o`tkeriliwi  onın`  qorg`alıwına 

kepillik bermeydi ha`m ol sudta tabıslı qorg`almag`ansha ba`sekige shıdamlı  bola 

almaydı.  Sonın`  ushın  da  sudda  tabıslı  qorg`alıwı  menen  baylanıslı  qa`rejetlerdi 

patent  bahasının`  bir  bo`legi  sıpatında  kapitallastırıw  kerekligi  tuwrısında 

ulıwmalıq  kelisim  bar.  Eger  de  sud  protsesinde  jen`ilis  ju`z  bergen  bolsa,  onın` 

menen baylanıslı qa`rejetler de, amortizatsiya qılınbag`an patent bahası da esaptan 

shıg`arıladı.  

Sanaat mu`likleri ob`ektlerinin` o`zine ta`n qa`siyeti, olarg`a iyelik huqıqın 

tastıyıqlawshı  qorg`aw  hu`jjetlerinin`  bar  ekenligi  esaplanadı.  Bunda  materiallıq 

emes  aktivlerdi  esapqa  alıwda  qorg`aw  hu`jjetlerinin`  haqıyqıylıg`ına  dıqqat 

awdarıw  kerek.  Bunda,  qag`ıydag`a  muwapıq  patent  iyesinde  saqlanatug`ın,  tek 

g`ana bir ra`smiy qorg`aw hu`jjeti beriliwin, usı ob`ektten litsenziyag`a tiiykarlanıp 

paydalanatug`ın  shaxslarda  bolsa  qorg`aw  hu`jjetinin`  nusqası  bolıwı  lazımlıg`ın 

na`zerde tutıw kerek.  

Xalıq  aralıq  a`meliyatta  «nou–xau»  tu`sinigi  bazar  oborotında 

kommertsiyalıq  qung`a  iye  bolg`an,  qa`legen  ilimiy,  texnikalıq,  o`ndiris 

(sho`lkemlestiriw  ha`m  basqarıw  sistemasın  qosqan  halda)  mag`lıwmatlardı  o`z 

ishine alıwı mu`mkin.  

A`melde  informatsiyalarg`a  monopollıq  iyelik  etiw  huqıqtın`  ju`zege 

keliwine  tiykar  bolıp  xızmet  etedi.  «Nou-xau»dı  qorg`aw  sha`rtleri 

to`mendegilerden  ibarat.  Birinshiden,  informatsiyanın`  u`shinshi  shaxsqa  belgili 

bolmaslıg`ı  onın`  kommertsiyalıq  qa`dir-qımbatına  za`ru`r  sha`rt-sharayat  bolıp 

xızmet  etedi.  Ekinshiden,  og`an  u`shinshi  shaxslardın`  biyma`lel  kiriwi  qadag`an 

etiledi  (nızam  tiykarında).  U`shinshiden,  informatsiya  iyesi  onın`  qupıyalıg`ın 

qorg`aw  ushın  za`ru`r  ilajlardı  qollanıwı  kerek.  Bul  qupıyalıq  sha`rtlerinen 

birewinin`  buzılıwı  informatsiya  iyesin  onı  qorg`aw  huqıqınan  azat  etedi.  «Nou-

xau» iyesinin` huqıqların qorg`aw O`zbekstan Respulikası Puqaralıq Kodeksi ha`m 

basqa tiyisli nızamlı hu`jjetler menen a`melge asırıladı.  

---

 

10