Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

«Норма»
түсінігінің негізгі мәні – бұл белгіленген мөлшер, бір нәрсенің 
орта шамасы. 
«Аномалия»
түсінігі грек тілінен аударғанда нормадан, жалпы заңды-
лықтардан ауытқу, дамуының дұрыс еместігін білдіреді.
Дамуында проблемалары болған балаларда дене немесе психикалық 
кемшіліктер болып, олар балалардың жалпы дамуында ауытқулардың пайда 
болуына себеп болады. Дефектің сипатына, оның пайда болу ерекшеліктері-
не қарай кейбір кемшіліктерді толық жою, кейбірін түзету, үшінші түрлерінің 
орнын толтыру мүмкін. Аномалды баланың дамуында оны оқыту және тәр-
биелеу негізгі проблема саналады.
Қазіргі күнде дамуындағы ауытқулардың классификациясы бойынша 
тұтас принцип бар деп айтуға болмайды. 
М.А.Власова
және 
М.С.Певзнер
аномалды балалардың мынадай топтарын көрсетеді: 
1)
сенсорлық қасиеті толық емес балалар, (есту, көру, сөйлеу, тірек-қи-
мыл аппаратының функциясы және сеномотрикасы бұзылған); 
2)
психикалық дамуы артта қалған балалар; 
3)
астеникалық яки реактивтік жағдайдағы және конфликті әсерленуші-
лікке ие балалар; 
4)
психопатикалық мінез-құлықты балалар (құлықтық-эмоционалдық 
бұзылу); 
5)
ақыл-ойы кеміс балалар (дебилдік, имбецилдік, идиоттық дәрежесін-
дегі олигофрендер); 
6)
психикалық кеселдіктің бастапқы көрінісі бар балалар (шизофрения, 
эпилепсия, истерия, т.б.). 

---

182 
О.Н.Усанова
аномалды балалардың мынадай классификациясын 
ұсынады: 
1)
органикалық бұзылулар нәтижесінде дамуында кемістігі болған бала-
лар; 
2)
функционалдық жақтан жетілмеудің нәтижесінде дамуында кемістігі 
болған балалар; 
3)
психикалық депривациялар себебімен дамуында кемістігі болған 
балалар. 
Өзбекстандық дефектолог 
В.С.Рахманова
дамуында кемістігі бар бала-
лардың мынадай классификациясын ұсынады: 
1)
интеллектуалдық жағынан бұзылған балалар (ақыл-ойы кеміс және 
психикалық дамудан артта қалған балалар); 
2)
сөйлеуі бұзылған балалар;
3)
сенсорлық жағынан бұзылған балалар (көру және есту қабілеттері 
бұзылған). 
4)
тірек-қимыл аппараты бұзылған балалар; 
5)
дамуында комплекс дефектері болған балалар.