Өзбекстан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги бердақ атындағЫ Қарақалпақ МӘмлекетлик университети

Экологияның предмети. Бир путин экологиялык системадагы экологиялык озгериушен организмлер хам олардын озгериушен коршаган орталык ортасындагы байланыслар болып есапланады. Усы байланыс табийий, социаллык, экономикалык, хукыкый, сиясий улыума хам соган уксас коп кырлы характерге ийе болыуы мумкин. Усы характерлерге карап экология турли пан тарауларына болинип кетеди. Жокарыда санап отилген барлык экологиялык пан тараулары да озинин жеке изертлеу объекти, предмети, дереклери, методларына ийе. Олардын жеке предмети-бир путин экологиялык системадагы озгериушен организмлер хам коршаган орталык арасындагы анык бир характердеги тури болып табылады.
Экологияны үйрениуден мәқсет. Хазирги хам келешек ауладлар ушын экологиялык кауипсиз орталыкты тамийинлеу. Экологиялык кауипсиз орталык организмлердин нормал (тураклы) жагдайда кобейиуи, осиуи хам рауажланыуы ушын таза, саламат хам колай коршаган орталык жагдайы дегени. Усы максетте усы илим хам инсанияттын алдына томендеги уазыйпаларды шешиуди талап етеди`
- планетамыз ресурслары хам коршаган орталык жагдайы диагностика кылыу, ягный есапка алыу хам бахалау.
-локал (жергиликли), регионал, глобал (жер жузилик) масштабта экологиялык мониторингды алып барыу.
-мамлекет, мамлекетлер хам халык аралык хам жамийет тарепинен экологиялык кадагалауды шолкемлестириу хам олардын ислеу механизмин жаратыу. Бир уакыттын озинде мамлекетлик емес шолкемлер, адамлар хам жамаат кадагалауын уйрениу хам олардын усыныс кушиндеги маглыуматларынан экологиялык баскарыуда кеннен пайдаланыу.
-глобал масштабта организмлер хам коршаган орталык жагдайына кери тасир етиуши инсан искерлигин катан кадагалау астына алыу, нормадан аскан жагдайда оны кескин токтатыу илажларын коллау.
-келешекке багдарланган экологиялык реже хам дастурлерди мамлекет, континент хам жер шары бойынша ислеп шыгыу, кабыл кылыу хамде онын ен жайыуына улкен итибар бериу.
-экологиялык хукыкбузарлыклар хам олардын жууапкершилигин белгилеуши жергиликли, регионал хам универсал канигелесген суд дизими, прокуратура хам тергеу органларын жаратыу
-жергиликли, регионал хам глобал масштабта ис журитиуши «экологиялык тез жардем» группасын жаратыу, экологиялык фондлар искерлигин кушейтиу
Мамлекет баскарыуында хам халык ара бирге ислесиуде демократиялык элементлерди (халык хакимиятына тийкарланган) экологиялык катнасларды тартипке салыуды кеннен енизиу
-экологиялык дагдарысдагы кургаклык аймаклары (Арал бойы, Чернобыль, Орайлык Африка) хам суу аквоторияларын (Арал тенизи, Балхаш хам Чад коллери) инсанлардын биргеликтеги харекетлери аркалы шешиу.
-экологиялык терроризмдин алдын алыу жолларын ислеп шыгыу хам ислеу механизмлерин жаратыу.
-экологиялык туризм аркалы коршаган орталык жагдайын саклап калыу.
-табият хам жамийет ортасында экологиялык, экологиялык экономикалык катнас формаларын уйретиу х.т.б.
Жуумаклап айтканда, экология бул белгили бир экологиялык дизимдеги эволюциялык емес таризде рауажланыушы организмлер хам олардын коршаган орталыгы арасындагы оз ара катнас хаккындагы хам нызамлыкларын турли жактан изертлеу пан тарауы, оган тийисли билимлерди бериуши окыу предмети хам усы маселелердин шешемин таба алатугын инсан хожалык искерлигинин бир тарауы болып есапланады.
Цивилизация динамикасын уйрениу менен биз табияттан пайдаланыу тарийхын уйренемиз хам дауирлер бойлап табияттан пайдаланыу натийжелерининн бири болган экология менен танысып барамыз.