O’zbeksiton respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti «Yengil sanoat mahsulotlari texnologiyasi»

21.1. Tagliklar tayyorlash.
Ustki kiyimlarda tepa yelka tagligi, ort yelka tagligi va qiyama taglik bo’lishi mumkin.

Tepa yelka tagliklari kiyimning yelka uchastkasiga tegishli shakl berish va uning barqarorligini oshirish uchun ishlatiladi.

Zig’ir tola gazlamadan ko’makchi andoza yordamida taglikning ikki qismi bichiladi. Ular orasiga konstruksiyasga bog’liq qalinlikda paxta qatlami solinadi. Paxtaning qalinligi tagliklar qirqimlari tomon kamaya borib, yo’q bo’lib ketadi. Tagliklarni ichki tomonidan biriktirib tikish mashinasida yoki siniq baxyaqtor mashinada taglikni oval shakldagi ziyiga parallel baxyaqator yuritib qaviladi. Baxyaqatorlar oralig’I 5- 8 mm. Keyin taglik taxta qolipida yoki maxsus pressda dazmollab, shakli puxtalanadi. (83 –rasm a)

Ort yelka tagliklari palto va jaketlarning ayrim modellarida kerakli hajm shaklini berish shuningdek gavda bukchayganligini yashirish maqsadida ishlatiladi. Tagliklar tashqi ziylarining o’lchami va shakli yeng o’mizining ort qismi o’lchami va shakliga mos bo’lishi kerak. Ort yelka tagliklari vatindan yoki sintetik paxtadan tikiladi. Buning uchun qotirma material detail ustiga paxta qatlami solib, ichki qirqimlar tomonm asta-sekin yupqalashtira boriladi, detallar ustiga ikkinchi qotirma qatlami qoplanadi va ularni biriktirib tikish mashinasida yeng o’mizi qirqimlariga parallel, oralig’I 15 – 20 mm li baxyaqatorlar yuritib qaviladi.

Qiyma tagliklar kiyimga chiroyli tashqi ko’rinish berish va yelka uchastkasi yengga silliq o’tib ketadigan bo’lishi uchun ishlatiladi. Qiyma tagliklar polotnoni qavib tayyrolanadi. Bunda baxyaqator biriktirib tikish mashinasida yoki siniq baxya mashinasida oralarini 20 – 30 mm li qilib, oplotnoning uzunasiga va ko’ndalangiga yuritiladi. Qavilgan polotno andaza bo’yicha o’rish ipiga 45⁰ burchak hosil qilib, arqoq bo’ylab yo’l-yo’l qilib kiritiladi.

Ort yelka tagliklarni, tepa yelka tagliklarini va qiyma tegliklarni qiymaga qo’yish. Ort yelka tagliklarini ort bo’lak yoqa o’mizi chizig’i bo’ylab qo’yib, biriktirib tikish mashinasida yenglarni yeng o’miziga o’tqazma chokiga ulab tikiladi. Ularni tepa yelka tagliklari qo’yilishi bilan bir vaqt yoki avra va astar yeng o’mizlarni maxsus mashinada puxtalayotganda kiyim o’miziga qo’ysa bo’ladi. Ort yelka tagliklari yelka choklariga biriktib tikish mashinasida puxtalanadi.

Tepa yelka tagliklari, taglikning o’rtasi yelka chokiga to’g’ri keladigan, tashqi qirqimlari esa yeng o’mizi qirqimlaridan o’tib turadigan qilib, kiyim yeng o’miziga to’grilanadi va maxsus mashinada yeng o’tkazma chog’ida 1 mm oraliqda baxyaqator yuritib puxtalanadi.

Qiyma tagliklar yeng o’tkazma choklariga turlash mashinasida yelka tagliklari bilan bir vaqtda puxtalanadi, bunda qiyma tagliklari yenglar tomonidan (yeng qiymasi bilan o’tkazma chok orasida) qo’yiladi, qavatlangan qirqimi o’tkazma chok qirqimlariga to’grilanadi. Qiyma taglikining uchlari oldingi va tirsak o’tar qismlaridan pastda puxtalanmaydi. Baxyaqator o’tkazma chokdan 1 mm oraliqda yuritiladi.