«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

10.12 rasm. Ostki suvlar bosimidan 
foydalanib neft uyumini ishlatish 
sistemasi.
1 – neft; 2 – suv; 3 – quvurni 
perforatsiyalash oralig’i; suv neft tutash 
yuzasi (SNTYU) holati: suv neft tutash 
yuzasisining (SNTYU
b
) – boshlang’ish 
holati, (SNTYU
j
) – suv neft tutash 
yuzasisining joriy holati 

---

261 
Qatlamga suv(Q
c
) va gaz(Q
g
) haydab chiqarib olinadigan neft(%) 
V
n
/V
g
Q
c
Q
g
3/1 
1/3 
1/7 
74,3 
51,2 
33,5 
15,5 
38,5 
56,5 
Uyumning neftli qismining hajmi gaz qalpog’inikiga nisbatan katta bo’lsa, suv 
bosimining ta’siri samaraliroq bo’ladi, gaz qalpog’idagi gaz bosimining kamayishi 
esa qatlamlarning yotish burchagi va uyumning neftli qismining balandligi katta, 
qatlam bosimi va jinslarning o’tkazuvchanligi qiymati yuqori hamda jins-
kollektorlarning suv singdirishi kuchli bo’lganda kuzatiladi. Bunday sharoitlarda 
uyumni ishlatish suv va gaz konuslarining hosil bo’lishi bilan murakkablashadi. 
Gaz-neft tutash yuzasi holati qo’zg’almas bo’lganda qatlam suvi bosimidan 
foydalanib uyumni ishlatish sistemalari.
Sistema neft-gaz uyumidan (aralash tabiiy 
rejimda) neftni gaz qalpog’i hajmi o’zgarmas bo’lganda qatlamga suv haydash orqali 
chiqarib olishga mo’ljallangan. Gaz-neft tutash yuzasini uning boshlang’ich holatida 
barqarorlashuvini ta’minlash uchun gaz qalpog’idagi bosim boshqariladi, undan 
maxsus qazilgan quduqlar orqali ma’lum bir hajmdagi gaz chiqarib olinadi, uning 
miqdori uyumning neftli qismidagi bosimni pasayish sur’atiga mos kelishi kerak. 
Uyumni ishlatishning bunday sistemasida quduqlarni perforatsiyalash oralig’i 
gaz-neft tutash yuzasiga yaqinroq bo’lishi mumkin. Lekin perforatsiyalash oralig’ini 
tanlashda suv va gaz konusining hosil bo’lish imkoniyatini hisobga olish hamda suv-
neft tutash yuzasi sathining ko’tarilish sharoitida ishlatish quduqlarining suvsiz 
ishlaydigan davrini uzaytirishga harakat qilish lozim. Gaz-neftli uyumlarning neftli 
qismini ishlatishda eng qulay perforatsiyalash intervallarini asoslash metodi tegishli 
bobda berilgan. 
Gaz qalpog’i energiyasi ta’sirini yo’qotib, uyumni ishlatish sistemasi uyumning 
neftli qismi balandligi katta, neft qovushqoqligi past, qatlamning o’tkazuvchanligi 
yuqori va qatlam kesimida suyuqlik o’tkazmaydigan qatchalar mavjud bo’lganda 
muvaffaqiyatli qo’llaniladi. 

---

262